MEDENİ USUL HUKUKU

Görülmekte olan bir davada, tarafların, aralarındaki uyuşmazlığı kısmen veya tamamen sona erdirmek amacıyla, mahkeme huzurunda yapmış oldukları bir sözleşmeye sulh sözleşmesi denir.

Taraflardan her ikisi de duruşmaya gelir, ancak, davayı takip etmeyeceklerini bildirirlerse, mahkemece, dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir (HMK m. 150, I, c.1, 2. Alt.).

Bazen, dava sırasında, asıl uyuşmazlık konusu hakkında karar verebilmek için öncelikle halledilmesi gereken sorunlarla karşılaşılır. Bu durumda, öncelikle szö konusu sorun hakkında karar verilmesi gerekir. İlgili sorun bizzat uyuşmazlığa bakan mahkeme tarafından çözümlenecek bir sorunsa (ilk itirazların ileri sürülmesi gibi), buna ön sorun denir.

İlk derece mahkemelerinde görülmekte olan birden fazla dava arasında bağlantı bulunması halinde davaların birleştirilmesi talep edilebilir. İki dava arasında bağlantı oldğundan söz edebilmek için 1. Davalar aynı veya birbirine benzer sebeplerden doğmalıdır ve 2.  Davalardan biri hakkında verilecek hüküm diğerlerini etkilemelidir. Davalar arasında söz konusu bu bağlantının olması halinde, aynı düzey ve sıfattaki hukuk mahkemelerinde açılmış olan davaların birleştirilmesi yoluna gitmek mümkündür.

Aralarında bağlantı bulunan davaların birleştirilmesi için davaların aynı yargı çevresinde görülmesi şart değildir. Davalar ayrı yargı çevrelerinde görülüyorsa da birleştirilebilirler.

Bir önermenin doğruluğunun ortaya konulması için bir nedenselliğin ortaya konulması, usul hukukunda ispat olarak adlandırılır. Hukukî anlamda ispat, bir iddianın veya vakıanın doğruluğu konusunda davaya bakan hâkimi ikna etmeye yönelik bir faaliyettir.

Taraflardan birinin yemini, yemin edilen hususa ilişkin olarak kesin delil teşkil eder. Şıklarda yer alan diğer deliller takdiri delillerdir.

Kesin delil niteliği taşıyan yemin, sadece dava taraflarının yeminidir. Tanıklara yalnızca doğruyu söylemeye yönlendirmek amacıyla yemin ettirilmektedir. Tanığın yemin etmesi, sözlerine doğruluk değeri atfetmez, delil niteliği kazandırmaz.

Fotoğraf, elektronik ortamdaki yazışmalar, görüntü kaydı ve ses kaydı delil başlangıcı olarak nitelendirilen, takdiri delillerdir. Resmî sicil ve belgelerin içerdiği vakıalar, Türk Medenî Kanununun
7. maddesi gereğince, aksi ispatlanıncaya kadar doğru kabul edilmesi gerektiğinden, bunlar kesin delil olarak kabule edilir. Başka bir ifadeyle nüfus kayıt örneği gibi resmi sicil ve belgeler, aksi ispatlanana kadar kesin delil olarak kabul edilirler.

Hüküm sonucunun (kısa kararın) tefhim edildiği hâllerde, gerekçeli kararın tefhim tarihinden başlayarak bir ay içinde yazılması gerekir (HMK m. 294, IV).

Davayı kabul, davalının, davacının dava dilekçesinde ileri sürdüğü talep sonucuna, bütün bir gelecek için sonuç doğurmak üzere, kısmen veya tamamen muvafakat etmesidir. Böylece davalı, tek taraflı bir irade beyanıyla, açılmış olan davayı sonlandırmaktadır. Diğer şıklarda yer alan tahkim, uzlaşma, arabuluculuk, müzakere yolları ise, dava içerisinde, davayı sonlandıran taraf usul işlemleri değil; dava yoluna alternatif uyuşmazlık çözüm yollarıdır.

Mahkeme huzurunda yapılan taraflar arasındaki sözleşmeye sulh adı verilir. Doğru cevap B'dir.

Tarafların her ikisi de davet edildikleri duruşmaya mazeretsiz katılmaz iseler, mahkeme, dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verir (HMK m. 150, I, c. 1, 1. Alt.). Doğru cevap C'dir.

İşlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak 3 ay içerisinde yenilenmeyen davalar, sürenin dolduğu gün itibariyle açılmamış sayılır ve mahkemece kapatılır. Doğru cevap B'dir.

Mahkemenin düzenini bozan eylem veya mahkeme huzurunda söylenen uygunsuz söz ve davranış eğer suç teşkil ediyorsa, kişi Cumhuriyet başsavcılığına sevk edilebilir, hatta tutuklanabilir. Doğru cevap E'dir.

Mahkeme tarafından verilen kararın, duruşmada hazır bulunan tarafa veya taraflara hâkim tarafından sözlü olarak bildirilmesine tefhim denir. Doğru cevap C'dir.

İstinaf incelemesi ayrı dairelerde yapılması gereken davalarında birleştirilmesine karar verilebilir. Bu halde, istinaf incelenmesi, birleştirilen davalarda uyuşmazlığı doğuran asıl hukukî ilişkiye ait kararı inceleyen bölge adliye mahkemesi dairesinde yapılır. Doğru cevap D'dir.

İspat konusunu oluşturan bir vakıanın kesin olmayan bir kanuni karineye dayanarak ispat edilmiş olduğu hallerde, o vakıanın söz konusu karinenin öngördüğü karine sonucunun aksine gerçekleştiğini ispat yükü kendisine düşmeyen tarafça ispatlanması, aksini ispat olarak tanımlanır. Doğru cevap C'dir.

Bir vakıaya ilişkin olarak mevcut bulunmaları ve usulünce mahkemeye sunulmuş olmaları durumunda, hâkimin takdir yetkisini kaldırarak o vakıanın doğru kabul edilmesi sonucunu doğuran deliller, kesin delillerdir.  Doğru cevap A'dır.

Bilirkişinin kasten veya ağır ihmal suretiyle düzenlemiş olduğu gerçeğe aykırı raporun, mahkemece hükme esas alınması sebebiyle zarar görmüş olanlar, devlet aleyhine tazminat davası açabilirler. Doğru cevap C'dir.

Bir tarafın, kendisi aleyhine olan bir vakıa hakkında mahkemece özel bir usulle sorguya çekilmesine isticvap adı verilir. Doğru cevap D'dir.