MEDENİ USUL HUKUKU

Taraf ehliyeti, davada davalı ve davacı olarak gösterilebilme yetisidir. Sadece gerçek veya tüzel kişiler taraf ehliyetine sahip olabilir. Olayda A, C’yi, yani köpeği davalı taraf olarak göstermiştir. Köpeğin taraf ehliyeti bulunmamaktadır.

Medeni Kanunun 8. maddesi gereğince insanlar yani gerçek kişiler, 48. maddesi gereğince de tüzel kişiler, insana özgü olanlar dışındaki, bütün haklara ve borçlara ehildirler. Dolayısıyla, gerçek ve tüzel kişilerin davada taraf olarak yer alabilme ehliyetleri mevcuttur.

Medenî hukuktaki fiil ehliyetinin medenî usûl hukukunda büründüğü şekil olan dava
ehliyeti, kişinin kendisinin veya yetkili kılacağı bir (iradi) temsilci (vekil) aracılığıyla
bir davayı davacı veya davalı olarak takip edebilme ve usûl işlemlerini yapabilme
yetisini ifade etmektedir.

Dava takip yetkisinin gerçek hak sahipliği ve borç yükümlülüğünden (ve dolayısıyla
tasarruf yetkisinden) ayrılması, ancak özel bir kanuni düzenlemeye dayanılarak söz konusu olabilir.

Soru kökünde tanımı verilen dava türü eda davasıdır. Eda davasında, mahkemeden talep edilen hukukî korunma bakımından yapılan dava ayrımına göre, davalının bir şeyi yapmaya, vermeye veya yapmamaya mahkum edilmesi talep edilir.

İtiraz, bir hakkın doğumuna engel olan veya sona ermesini gerektiren vakıalardır. Örneğin, borçlunun alacaklı ile bir sözleşme yaptığını kabul etmesine rağmen, sözleşmenin yapılması sırasında ayırt etme gücü bulunmadığı iddiasıyla sözleşmenin hükümsüz olduğunu ileri sürmesi bir itirazdır.

Elbirliği mülkiyetinde ve kira sözleşmesinde birden fazla kiralayanın yahut kiracının bulunduğu durumlarda mecburi dava arkadaşlığı vardır.

İhtiyari dava arkadaşlığında, dava sonunda, her bir dava arkadaşı bakımından
ayrı ayrı hüküm verilebilir. Dava arkadaşlarından birisi hakkında davanın kabulüne, diğeri hakkında ise davanın reddine karar verilebilir.

Üçüncü kişinin fer’i müdahil sıfatıyla bir davaya katılabilmesi için öncelikle açılmış ve henüz tahkikat aşaması sona ermemiş bir davanın bulunması gerekir.

Davada, dava açılmasıyla başlayan usul işlemlerinin ancak kanuni temsilci eliyle yapılması zorunluluğu, dava ehliyeti olmayanlar hakkında söz konusu olur. Dava ehliyetinin Türk Medeni Kanunundaki fiil ehliyetine bağlanmak suretiyle düzenlenmesi karşısında, bu ehliyetten yoksunluk sebebiyle ortaya çıkan kanuni temsilin doğumu, içeriği ve sona ermesi ile kimlerin kanuni temsilci olacağı da yine bu kanuna göre belirlenir.

Vekaletnamesinin aslını veya onaylı örneğini vermeyen avukat, dava açamaz ve yargılamayla ilgili hiçbir işlem yapamaz. Ancak gecikmesinde zarar doğabilecek  hallerde mahkeme, vereceği kesin süre içinde vekaletnamesini getirmek koşuluyla
avukatın dava açmasına veya usul işlemlerini yapmasına izin verebilir. Bu süre içinde
vekaletname verilmez veya asıl taraf yapılan işlemleri kabul ettiğini dilekçeyle mahkemeye bildirmez ise dava açılmamış veya gerçekleştirilen işlemler yapılmamış sayılır.

Taraf ehliyeti, dava açılmasıyla başlayan usûlî ilişkide taraf olarak yer alabilme yetisi anlamına gelir.

Davanın esası hakkında inceleme yapılabilmesi ve karar verilebilmesi için mutlaka gerekli olan şartlar, dava şartlarıdır.

Dava ehliyeti, medeni hukuktaki fiil ehliyetinin usul hukukunda büründüğü şekildir. Kişinin kendisinin veya yetkili kılacağı bir (iradi) temsilci (vekil) aracılığıyla bir davayı davacı veya davalı olarak takip edebilme ve usûl işlemlerini yapabilme yetisini ifade etmektedir.

Davalının bir şeyi yapmaya, vermeye veya yapmamaya mahkum edilmesi talep edilen dava türü eda davasıdır.

Bir davada davacılar veya davalılar arasında elbirliği ile mülkiyetin sözkonusu olduğu hallerde mecburi dava arkadaşlığı söz konusudur.

Bir hakkın doğmasını engelleyen veya sona ermesini gerektiren vakıalar itirazdır.  Örneğin, borçlunun alacaklı ile bir
sözleşme yaptığını kabul etmesine rağmen, sözleşmenin yapılması sırasında ayırt etme gücü bulunmadığı iddiasıyla sözleşmenin hükümsüz olduğunu ileri sürmesi bir itirazdır.

Üçüncü kişinin davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında davaya katılması ferî müdahaledir.

Davaya fer’î müdahil sıfatıyla katılmak isteyen tarafın amacı, bu yolla dolaylı şekilde kendi hukukî yararını korumak  olduğundan, onun talebinin kabulü, yanında katılmak istediği tarafın muvafakatine yahut diğer tarafın rızasına bağlı değildir.

Görülmekte olan davanın tarafları veya çekişmesiz yargı işinin ilgilileri dışında bir başka kişinin, yargılamanın konusu olan hak veya şey üzerinde kısmen veya tamamen hak iddia ederek yargılamanın taraflarına karşı aynı mahkemede dava açması" durumunda asli müdahale söz konusu olur.