MEDENİ USUL HUKUKU

2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu

Hâkimler kendilerine ait olan veya doğrudan doğruya ya da dolayısıyla ilgili oldukları davalara bakamazlar, taraflar talep etmese dahi bu tür davalardan çekilmek zorundadırlar.

Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde, yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir açıklamada bulunulamaz.

Hâkimlerin görev yerleri kendileri istemedikçe değiştirilemez.

Hâkimin teyzesinin oğlunun davasına bakması

Yasaklılık sebebi bulunmasına rağmen davanın her iki tarafı, hâkimin davaya devam etmesi hususunda anlaşsalar bile, böyle bir anlaşma geçerli olmaz; hâkim, buna rağmen (resen) çekilmek zorundadır.

Ret talebinin kabulü halinde, hakkında ret sebebi bulunan hâkim huzuruyla yapılan bütün işlemlerin iptal edilmesi söz konusu değildir. Bilâkis, bu durumda, ret sebebinin doğduğu tarihten itibaren reddedilen hâkimce yapılmış olan ve ret talebinde bulunan tarafça itiraz edilen esasa etkili işlemler, davaya daha sonra bakacak hâkim tarafından iptal edilir.

Dilekçe, ekleriyle birlikte, reddi istenen hâkimin mensup olduğu mahkemeye (yazı işleri müdürlüğüne) verilir.

Dava açılmasıyla birlikte davalı- davacı ve mahkemeden oluşan 3'lü usul hukuku oluşmaktadır.

Türk milleti adına yargı yetkisini kullanmak üzere kurulan mahkemelerde yargı yetkisini fiilen kullanan hakimdir.

Hakimlerin atanmaları, görevleri, görev yerleri ve özlük işleri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

Kuvvetler ayrılığı, yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin farklı ellerde toplanması ve bu yetkileri kullanan organların birbirinden bağımsız olmasıdır.

Anayasa, mahkemelerin bağımsızlığına özel bir önem vermiştir. Bunun başlıca sebebi, yürütmenin ve yasamanın yargıya müdahale konusunda daha elverişli konumda bulunması, yasama yetkisini de kullanmaya kalkışmasıdır.

Hakimlik teminatları arasında hakimler ve savcıların tutuklanamadığı yoktur.

Hâkimlerin coğrafi teminatları yoktur. 1961 Anayasası ile getirilen bu teminat, Ülke şartları ve sosyal gerçekliğinden kaynaklanan sebeplerle, daha sonra kaldırılmıştır.

Hâkimin Anayasaya, hukuka ve kanunlara uygun olarak vicdani kanaatine göre karar verebilmesi için, kendisiyle, önüne gelen somut uyuşmazlığın tarafları arasında “bağımlılık” yaratacak bir yakınlığın yahut ilişkinin bulunmaması gerekir.

Adil yargılanma hakkının bir unsurunun “tarafsız” mahkeme önünde yargılanma olduğu, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinin 6. maddesinde açıkça düzenlenmiştir.

Hukuk Muhakemeleri Kanununun 34. maddesinde, hâkimin davaya bakmaktan yasaklılığı sebepleri yedi bent halinde sayılmıştır. Bunlar arasında davayı kendisinin açmamış olması yoktur.

Meslekten hâkimler, hâkimlik mesleği dışında başka bir işle uğraşmayan, aslen ve sadece hâkimlik görevi yapan hukukçulardır.

Zabıt Katibinin en önemli görevi, mahkemede ve mahkeme dışında hâkim huzuruyla yapılacak bütün işlemlerde hazır bulunmak (HMK m. 157/I); tahkikat ve yargılama işlemlerinin icrasıyla iki tarafın ve diğer ilgililerin sözlü açıklamalarını hâkimin dikte ettirmesiyle tutanağa geçirmek (HMK m. 154/I) ile yargılamadan evvel ve gerektiği hâllerde dava dosyasını incelemek için hâkime vermek ve zamanında eksiksiz olarak almaktır