MEDENİ USUL HUKUKU

Tahkimde yargılamayı mahkeme değil, hakemler gerçekleştirir. Cevap E dir.

Asıl sözleşmenin geçerliliğine kural olarak bağlı değildir; bir usul hukuku sözleşmesidir; adi yazılı şekle tabidir; dava açıldıktan sonra da yapılabilir. A şıkkı doğrudur. Cevap A dır.

I yanlıştır çünkü bahsedilen etki olumsuz etkidir. III yanlıştır çünkü dava esastan değil usulden reddedilir. II doğrudur. Cevap B dir.

Zararları tazmin etmek zorundadır; iki veya çift sayı olarak belirlenemez birden fazla olacaksa tek sayı olarak belirlenebilir; hakemler hakkında ret sebepleri vardır; yeri hakem belirler. Cevap A dır.

Delil tespiti de istenebilir. Cevap B dir.

Diğerleri tahkim yargılamasını sona erdirirken ihtiyati tedbir kararı verilmesi sona erdirmez. Cevap E dir.

Taraflar bu konuda anlaşmamışlarsa, bir hakemin görevlendirildiği davalarda hakemin seçildiği tarihten, birden çok hakemin
görevlendirildiği davalarda ise, hakem kurulunun ilk toplantı tutanağını düzenlediği tarihten itibaren bir yıl içinde, hakem veya hakem kurulunca esas hakkında karar verilmelidir. Cevap C dir.

Hakem kararlarında hesap, yazı ve benzeri maddî hatalar söz konusu olduğunda taraflardan her biri, hakem kararının kendisine bildirilmesinden itibaren iki hafta içinde, karşı tarafa bilgi vermek kaydıyla, hakem veya hakem kuruluna başvurarak söz konusu hatanın düzeltilmesini talep edebilir. Cevap C dir.

Eğer tahkim yargılamasında taraflarca ileri sürülmüş olmasına rağmen karara bağlanmamış bir konu kalmışsa, taraflardan her biri, kararın kendilerine tebliğinden itibaren bir ay içinde, karşı tarafa bilgi vermek kaydıyla, yargılama sırasında ileri sürülüp de karara bağlanmayan konular hakkında tamamlayıcı hakem kararı verilmesini talep edebilir. Cevap B dir.

Bahsedilen kavram arabuluculuktur. Cevap E dir.

Niteliği itibariyle bir yargı faaliyeti olan tahkimin, devlet yargısından farklı yanları mevcuttur.
• Devlet yargısında, uyuşmazlığı çözmek ve karara başlamakla görevli mahkeme ve hakimlerin, bağımsız yargı organlar› olmalar› nedeniyle, taraflarca
seçilebilmesi mümkün değildir. Tahkimde ise, bu yolu tercih edip etmemek
konusunda tarafların serbest iradeleri etkili oldu¤undan, yargılamayı yürütecek hakemler taraflarca seçilebilir.
• Devlet yargısında, hâkimler yargı gücünü kanunlardan alır ve millet ad›na
karar verir. Tahkimde ise, hakemlerin kamusal bir sıfat ve yetkisi olmayıp,
hakemler uyuşmazlığı çözme yetkisini taraflar arasında akdedilen tahkim
sözleşmesinden alırlar.
• Devlet yargısında, taraflarca yargılama usûlünün belirlenmesi veya seçilmesi mümkün değildir. Buna karşılık tahkimde, taraflar yargılama usûlünü belirleyebilirler.
• Devlet yargısında, uyuşmazlığın çözümünde uygulanması gereken maddî
hukuk kurallar› belirli olup, hâkimler bu kurallar› uygulamakla yükümlüdürler. Tahkimde ise, taraflar uygulanacak maddî hukuk kurallarını belirleyebilecekleri gibi, hakemlerin tamamen hak ve nesafete göre karar vermesini de kararlaştırabilirler.

Devlet yargısında, hâkimler yargı gücünü kanunlardan alır ve millet adına karar verir. Tahkimde ise, hakemlerin kamusal bir sıfatı ve yetkisi olmayıp, hakemler uyuşmazlığı çözme yetkisini taraflar arasında akdedilen tahkim sözleşmesinden alırlar.

Yabancılık unsuru taşıyan ve tahkim
yerinin Türkiye olarak belirlendi¤i veya Milletlerarası Tahkim Kanunu hükümlerinin taraflarca veya hakem/hakem kurulunca seçildiği uyuşmazlıklar hakkında ise,
Milletlerarası Tahkim Kanunu uygulanır (MTK m. 1, II).

Tahkimin konusu sözleşmeden veya sözleşme dışı hukuki ilişkilerden kaynaklanan uyuşmazlıklar olabilir. Tahkim sözleşmesi, konusu belirli olmak kaydıyla uyuşmazlığın tamamı veya bir kısmı için yapılabilir. Tahkim sözleşmesiyle uyuşmazlığın, devlet yargısı dışında, bir hakem veya hakem kurulu tarafından çözülmesi amaçlan›r. Tahkim ihtiyaridir. Başka bir deyişle, tahkim her iki taraf›n arzu etmesi ve iradelerinin karşılıklı uyuşması halinde mümkündür.

Tahkim sözleşmesinin hukukî niteli¤i konusunda üç görüş bulunmaktadır. Bir
görüşe göre, tahkim bir maddî hukuk sözleşmesi, diğer görüşe göre usûl hukuku
sözleşmesi ve son olarak karma görüşe göre ise, maddî hukuk ve usûl hukuku yönü olan bir sözleşmedir. Öğretide çoğunluk tarafından ve Yargıtayca benimsenen
görüşe göre, tahkim bir usûl sözleşmesidir. Zira, tahkimin taraflar arasındaki bir
uyuşmazlığın çözümü için yapılması, tahkim sözleşmesinin hakemlerin seçimi, davanın açılması, delillerin gösterilmesi, karar verilmesi ve bu karara karşı belirli hukukî çarelere başvurulması gibi sonuçlarının doğrudan usûl hukukuna ilişkin olması, onun usûl hukuku sözleşmesi yönünü öne çıkarmaktadır. Tahkim sözleşmesi taraflar arasındaki sözleşmenin bir şartı veya ayrı (bağımsız) bir
sözleşme şeklinde yapılabilir.

Asıl sözleşmenin şartı olarak yapılması halinde, tahkim sözleşmesine asıl sözleşmenin geçerli olmadığı veya tahkim sözleşmesinin henüz doğmamış olan bir uyuşmazlığa ilişkin olduğu gerekçesiyle itiraz edilemez (HMK m. 412, IV).

Taraflardan biri, tahkim sözleşmesinin konusunu oluşturan uyuşmazlık hakkında mahkemede dava açarsa, karşı taraf tahkim itirazında bulunabilir.

Tahkim sözleşmesinde taraflarca aksi kararlaştırılmamışsa, görevi kabul etmesine rağmen, hakem sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülüklerini haklı bir neden olmaksızın yerine getirmekten kaçınan hakem, tarafların bu nedenle uğradığı zararlar gidermekle yükümlüdür. Tahkimde, yargılama faaliyeti sonunda, hakemlerce taraflar arasındaki uyuşmazlığı çözen bir karar verilmesine rağmen, hakem bilirkişi uyuşmazlığı çözen bir karar vermeksizin, sadece, uyuşmazlığın konusu olan şeyin miktarın, değerini veya niteliklerini mahkemeyi ve taraflar bağlayacak şekilde tespit etmektedir. bir eser sözleşmesi gereğince yapılan işin değerinin tespiti için, alanında uzman bir kişiden rapor alınması ve bu rapordaki tespitlerin bağlayıcı olacağı kararlaştrılmışsa, hakem bilirkişi sözleşmesinden söz edilir. Hakem sözleşmesi maddî hukuk alanına giren bir hukukî işlemdir; hakem bilirkişi sözleşmesi ise, niteliği itibariyle, usûl hukukuna özgü bir münhasır delil sözleşmesidir.

Tek hakem seçilmesine karar verilmiş ancak taraflar kimin hakem olacağı
konusunda anlaşamamışlarsa, hakem taraflardan birinin talebiyle mahkeme
tarafından seçilir.

taraflar hakem veya hakem kurulunun uygulayacağı yargılama usûlünü, Hukuk
Muhakemeleri Kanununun tahkime ilişkin kısımdaki emredici hükümlere (kurallara) aykırı olmamak kaydıyla, serbestçe belirleyebilirler. Eğer taraflar yargılama usûlünü belirlememişlerse, hakem veya hakem kurulu, tahkim yargılamasını Hukuk Muhakemeleri Kanununun hükümlerini dikkate alarak uygun buldu¤u ekilde yürütebilir (HMK m. 424). taraflar veya taraflarca belirlenen bir tahkim kurumu, tahkim yerini serbestçe kararlaştırabilir. taraflar tahkim yerini belirlememişlerse, tahkim yeri, hakem veya hakem kurulu tarafından olayın özellikleri dikkate alınarak belirlenir. Tahkim süresi de taraflarca belirlenebilir.