MEDENİ USUL HUKUKU - Deneme Sınavı - 24

kanun koyucu, dava açılmasından önce ihtiyatî tedbir kararı verilmişse, tedbir talep edenin, bu kararın uygulanmasını talep ettiği tarihten itibaren iki hafta içinde esas hakkındaki davasını açmasını; dava açtığına ilişkin evrakı, kararı uygulayan memura ibraz etmesini ve karşılığında bir belge almasını bir zorunluluk olarak düzenlenmiştir.

Delil tespiti, uyuşmazlığın çözümü için gerekli olan delillerin bazı durumlarda zamanından önce toplanarak güvence altına alınmasını sağlamaya hizmet etmektedir. Bu yönüyle, ihtiyatî tedbirden farklı olarak dava ile talep edilen hak veya malın değil, bu davanın aydınlanması için gerekli olan delillerin korunması için öngörülmüş bir tedbirdir.

aleyhine delil tespiti talep edilen kişinin ad, soyad ve adres bilgilerini belirtmelidir. Bununla beraber, aleyhine tespit yapılacak kişinin kimliği ve adresi tespit edilemiyorsa, delil tespiti talebi yine de geçerlidir

Delil tespitinde görevli ve yetkili mahkeme asıl davanın açılmış olup olmadığına göre belirlenmelidir. Henüz dava açılmamış ise, delil tespiti esas hakkındaki davaya bakmakla görevli ve yetkili olan mahkemeden veya keşif veya bilirkişi incelemesine konu olacak şeyin bulunduğu yahut tanık olarak dinlenecek kişinin oturduğu yer sulh hukuk mahkemesinden talep edilir (HMK m. 401, I). Buna göre, dava açılmadan önceki delil tespitleri, asıl davaya bakmakla görevli ve yetkili mahkeme veya sulh hukuk mahkemesi tarafından yapılabilir. Asıl dava daha sonra görevli ve yetkili asliye hukuk mahkemesinde açılmış olsa dahi, bu davada, daha önce delil tespiti yapan sulh hukuk mahkemesinin görevsiz ve yetkisiz olduğu ileri sürülemez (HMK m. 401, III). Buna karşılık, dava açıldıktan sonraki delil tespiti talepleri hakkında, sadece asıl davanın görüldüğü mahkeme görevli ve yetkilidir.

*Duruşma tutanağına izleyici beyanlarının yazılması zorunlu değildir.

Dava sırasında asıl uyuşmazlık konusu hakkında karar verilebilmesi için öncelikle halledilmesi gereken bir soruna ilişkin olarak bir iddianın ileri sürülmesi ve bu iddianın başka bir mahkemede karar bağlanması gereken hale bekletici sorun adı verilir.

Uyuşmazlığın halli bakımından önem taşıyıp taraflar arasında çekişmeli bulunan vakıaların kim tarafından ispatlanacağının belirlenmesini düzenleyen müessese ispat yüküdür.

” İspatın yerine ge­tirilmemesi, bunun kendisine ait olduğu taraf aleyhine sonuç doğurur; ancak, söz konusu tarafın ispat için zorlanması söz konusu değildir” ifadesi ispatın yük olma özelliğini gösterir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Bir vakıanın doğru olduğunun, bu vakıanın aleyhine olduğu taraf yahut onun vekilince mahkemeye bildirilmesine ikrar adı verilir.

İspatı gereken bir vakıaya yabancı ancak onun hak­kında tecrübe kurallarından hareketle sonuç çıkarmanın mümkün olduğu komşu vakıaya emare adı verilir.

Türk medeni yargılama hukukunda en son kabul edilen kanun yolu, istinaftır.

Yargılamanın iadesi  yolunun amacı ise, kesinleşmiş ilk derece mahkemesi kararlarına karşı, Kanunda tahdîdî olarak belirtilen ağır yargılama hataları nedeniyle başvuru yolunu açarak, davanın yeniden görülmesini ve böylece doğru karar verilmesini sağlamaktır.

Kural olarak, ilk derece mahkemelerinden verilen nihai kararlara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Nihai kararlara karşılık, ara kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulması mümkün değildir. Ancak, ara karar ve nihai karar yanında, geçici kararlar olarak nitelendirilebilecek ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz kararlarına karşı istinafa başvuru imkânı tanınmıştır. Buna göre, ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararlarına
ve bu taleplerin kabulü hâlinde, itiraz üzerine verilecek kararlara karşı istinaf yoluna başvurulabilir (HMK m. 341, I). Geçici hukukî korumalar bağlamında istinaf
yolunun açılması, sadece ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz için tanınmıştır. Bunların
dışında kalan diğer geçici hukukî koruma kararlarına (örneğin delil tespiti) karşı,
kanunda aksine bir düzenleme olmadıkça istinafa başvurulamaz

stinaf sebepleri, maddî hukuk kurallarına aykırılık (hukukî sorunun yanlış çözülmesi), usûl kurallarına aykırılık (hatalı veya eksik yargılama yapılması) ve maddî sorun hakkında yanlış sonuca varılması (vakıa tespitlerindeki hatalar) olmak üzere üç gruba ayrılabilir.

İstinafa başvuru süresi iki haftadır. Bu süre, ilâmın usûlen taraflardan her birine
tebliğiyle işlemeye başlar. İstinafa başvuru süresi bakımından özel kanun hükümleri farklı süreler öngörebilir (HMK m. 345).

İstinafa başvuru süresi iki haftadır. Bu süre, ilâmın usûlen taraflardan her birine tebliğiyle işlemeye başlar. İstinafa başvuru süresi bakımından özel kanun hükümleri farklı süreler öngörebilir (HMK m. 345). Örneğin, icra mahkemesi kararlarına karşı ise, tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde istinafa (5311 s. lı K. ile değişik 2004 s. lı İİK m. 363, I) başvurulabilir.

Kural olarak istinafa başvurulması, ilk derece mahkemesi kararının (ilâmın) icrasını durdurmaz.Bazı mahkeme kararları ise, ancak kesinleşmelerinden sonra icra edilebilir. Kanuna göre, kişiler hukuku, aile hukuku ve taşınmaz mal ile ilgili aynî haklara ilişkin kararlar kesinleşmedikçe icra edilemez (HMK m. 350, II). Bu tür kararlar en erken, taraflarca istinafa başvurulmaması halinde, iki haftalık istinaf süresinin sona ermesiyle icra edilebilirler. Soybağının tespiti de aile hukukundan doğan bir uyuşmazlıktır.

İstinabe, bir mahkemenin yargı çevresi dışında yapılacak işlemler için, o yer  mahkemesinden hukukî yardım talep edilmesidir. Örneğin, davaya bakan mahkemenin yargı çevresi dışında ikamet eden bir tanık, bulunduğu yerdeki mahkeme tarafından istinabe yoluyla dinlenebilir veya delil tespiti yapılabilir.

Bölge Adliye Mahkemelerinin kararlarına karşı başvuruşacak kanun yolu temyizdir.

Temyiz incelemesini yapmakla görevli yargı merci Yargıtay’dır (YK. m. 1). Bölge adliye mahkemesinin hukuk davalarında verilen kararlarının temyiz incelemesini Yargıtay’ın ilgili hukuk daireleri yapar.