MEDENİ USUL HUKUKU - Deneme Sınavı - 20

Tahkim, tarafların aralarındaki mevcut veya muhtemel bir uyuşmazlığın hakemler tarafından çözülmesi için yaptıkları bir anlaşmadır.

Gerek devlet yargısında gerek tahkimde alınan kararların icrası mümkündür. Bu konuda bir farklılık söz konusu değildir.

Yabancılık unsuru taşıyan ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği veya Milletlerarası Tahkim Kanunu hükümlerinin taraflarca veya hakem/hakem kurulunca seçildiği uyuşmazlıklar hakkında, Milletlerarası Tahkim Kanunu uygulanır (MTK m. 1, II).

“UNCITRAL” Birleşmiş Milletler Milletlerarası Ticaret Hukuku Komisyonu’nun kısaltmasıdır. Milletlerarası ticaret alanında yeknesaklığı, esnekliği, modernizasyonu
ve açıklığı gerçekleştirmeyi amaç edinen UNCITRAL 1966 yılında kurulmuş olup, milletlerarası ticaret alanında yeknesaklığın sağlanması ve tüm üye ülkelere tavsiye
edilmek üzere 1985 yılında UNCITRAL Model Kanunu’nu hazırlamıştır. Son olarak 2006
yılında değiştirilen UNCITRAL Model Kanunu, milletlerarası tahkim alanında devletlere
örnek ve model oluşturmuştur. Türk hukukunda da 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim
Kanunu ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun tahkim hükümleri, bazı noktalarda ayrılmakla beraber, büyük ölçüde UNCITRAL Model Kanunu esas alınarak
hazırlanmıştır.

Tahkim sözleşmesi, konusu belirli olmak kaydıyla uyuşmazlığın tamamı
veya bir kısmı için yapılabilir.

Taraflar hakem sayısını istedikleri şekilde belirleyebilirler. Ancak birden fazla hakem görevlendirilecekse bu sayı tek olmalıdır. Hakemlerin sayısı taraflarca kararlaştırılmamışsa üç hakem seçilir (HMK m. 415).

Verilen tüm bilgiler doğrudur. Ancak son seçenekte verilen şart aranmaz. Hakemlerin hukukçu olması veya hukuk eğitimi veren bölümlerden mezun olması gerekmez.

Taraflar bu konuda anlaşmaya varmamışlarla, dava tarihi, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 426. maddesinde düzenlenen çeşitli ihtimallere göre belirlenecektir. Buna göre,
• Taraflardan biri hakemlerin seçimi için mahkemeye başvurmuşsa mahkemeye başvuru tarihinde,
• Taraflar arasındaki sözleşmeye göre, hakem taraflar dışında bir kişi, kurum
veya kuruluş tarafından belirlenecekse, bu kişi, kurum veya kuruluşa başvuru tarihinde,
• Taraflar arasındaki sözleşmeye göre, hakemlerin seçimi iki tarafa ait ise, davacının hakemini seçip kendi hakemini seçmesini diğer tarafa bildirdiği tarihte,
• Tahkim sözleşmesinde hakem veya hakem kurulunu oluşturan hakemlerin
ad ve soyadları belirtilmiş ise, uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözülmesi talebinin karşı tarafça alındığı tarihte dava açılmış sayılır.

Hakem veya hakem kurulu kararlarına karşı başvurulabilecek bir hukukî
çare iptal davasıdır. Hakem kararlarına karşı başka bir olağan kanun yoluna, örneğin istinafa veya temyize başvurulması mümkün değildir.

Hak arama hürriyeti (Anayasa m. 36): “Herkes, meşrû vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir. Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz”

Dar ve teknik anlamda kanun yolu, erteleyici ve aktarıcı etki olmak üzere iki temel özelliğe sahiptir. Erteleyici etki, kanun yoluna başvurulmasının mahkeme kararının kesinleşmesini ertelemesi (geciktirmesi) anlamına gelir. Aktarıcı etki ise, kararın bir üst mahkeme tarafından incelenmesi ve gerektiğinde kaldırılarak değiştirilmesi veya bozulması anlamına gelir.

Geçici hukukî korumalar bağlamında istinaf yolunun açılması, sadece ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz için tanınmıştır. Bunların dışında kalan diğer geçici hukukî koruma kararlarına (örneğin delil tespiti) karşı, kanunda aksine bir düzenleme olmadıkça istinafa başvurulamaz.

İstinaf sebepleri, maddî hukuk kurallarına aykırılık (hukukî sorunun yanlış çözülmesi), usûl kurallarına aykırılık (hatalı veya eksik yargılama yapılması) ve maddî sorun hakkında yanlış sonuca varılması (vakıa tespitlerindeki hatalar) olmak üzere üç gruba ayrılabilir.

Tahkim: Tarafların, üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri konularda, aralarındaki mevcut veya muhtemel bir uyuşmazlığın, devlet yargısı dışında, hakemlerce çözülmesi için yaptıkları bir anlaşmadır. Tahkim de (özel) bir yargılama faaliyeti olup, hakemlerin verdikleri kararlar, tıpkı mahkeme kararları gibi kesin hüküm teşkil eder ve cebri icra yoluyla icra edilebilir.

Genel olarak, ilk derece mahkemesinde görülen davanın tarafları istinafa başvurabilir. İstinafa başvurmak isteyen tarafın hukukî yararı bulunmalıdır. Hukukî yararın mevcut olup olmadığı, tarafın talep sonucu ile ilk derece mahkemesinin hüküm sonucunun karşılaştırılmasıyla belirlenir.

İstinafa başvuru süresi iki haftadır. Bu süre, ilâmın usûlen taraflardan her birine tebliğiyle işlemeye başlar.

Temyiz incelemesini yapmakla görevli yargı merci Yargıtay’dır (YK. m. 1). Bölge adliye mahkemesinin hukuk davalarında verilen kararlarının temyiz incelemesini Yargıtay’ın ilgili hukuk daireleri yapar.

, • Temyiz edenin veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası başvuru dilekçesinde yer almalıdır.

Yargıtay temyiz incelemesine konu olan kararın hukuka ve usûle uygun olduğu kanısındaysa onama kararı verir. Onama kararında, kararın hukuka uygunluk gerekçeleri gösterilmelidir (HMK m. 370, I).

Lehine tedbir kararı verilen taraf, ihtiyatî tedbir kararının verildiği anda haksız olduğu anlaşılır veya tedbir kararı daha sona kendiliğinden kalkar yahut itiraz üzerine kaldırılırsa, haksız ihtiyatî tedbir nedeniyle uğranılan zararları karşılamak zorundadır (HMK m. 399, I). Tazminat davası açma hakkı, bir yıllık zamanaşımı süresi ile sınırlandırılmıştırBir yıllık süre, hükmün kesinleşmesinden veya ihtiyatî tedbir kararının kalkmasından itibaren işlemeye başlar (HMK m. 399, III).