MEDENİ USUL HUKUKU - Deneme Sınavı - 19

Delil tespiti bir geçici hukukî koruma olup, tespit davası ile karıştırılmamalıdır. Tespit davası, uyuşmazlık konusu olan bir hakkın veya hukukî ilişkinin var olup olmadığının tespiti ya da bir belgenin sahte olup olmadığının tespiti amacıyla açılan davadır (HMK m. 106, I). Oysa delil tespiti, hukukî ilişkilerin tespitine değil, uyuşmazlık konusu vakıalara ilişkin delillerin tespitine yarayan bir geçici koruma tedbiridir. Delil tespiti yoluyla her tür delilin tespit edilmesi mümkündür. Henüz dava açılmadan delil tespiti istenebilir. Bu nedenlerle A, B, D ve E seçenekeleri yanlış olup C seçeneği doğrudur. Mahkemeler, noterlerce yapılan tespitleri, ancak bir takdiri delil olarak değerlendirebilir. Noter tarafından aynı konuda daha önce tespit işlemi yapılmış olması, delil tespiti talep edilmesine ve icrasına engel değildir.

Delil tespiti, dilekçeyle talep edilmelidir. I doğrudur. Talep sahibinin haklarının korunması bakımından zorunlu ise, karşı taraf bilgilendirilmeden de (tebligat yapılmadan) delil tespiti gerçekleştirilebilir. Bu durumda karşı taraf, ancak delil tespitinin icrasından sonra bilgilendirilebilir, başka bir deyişle hukukî dinlenilme hakkını delil tespitinden sonra kullanabilir. Bu nedenle II ki bilgi yanlıştır. Delil tespiti talep eden, ayrıca, tespit için gerekli gider avansını mahkeme veznesine ödemelidir. Aksi taktirde delil tespiti için gerekli işlemler yapılamaz (HMK m. 402, II). Bu nedenle III doğrudur. Karşı taraf tebliğden itibaren bir hafta içinde delil tespitine itiraz edebilir (HMK m. 403). Bu nedenle IV yanlıştır.

İtiraz yoluna, aleyhine tedbir kararı verilen taraf başvurabilir. Ancak, ihtiyatî tedbir kararının uygulanması nedeniyle menfaati açıkça ihlal edilen üçüncü kişiler de tedbir kararına itiraz edebilirler (HMK m. 394, III). Uygulamada da sıkça görüldüğü üzere, ihtiyatî tedbir kararının uygulanmasından, taraflar kadar üçüncü kişiler de etkilenmekte ve zarar görmektedir.

İtiraz süresi bir hafta olup, süre ihtiyatî tedbirin uygulanması sırasında karşı taraf (veya üçüncü kişi) hazır bulunmuşsa tedbirin uygulanmasından itibaren, hazır bulunmamışsa tedbirin uygulanmasına ilişkin tutanağın tebliğinden (HMK m. 394, II) itibaren işlemeye başlar.

Taraflardan herikisi de duruşmaya gelir, ancak, davayı takip etmeyeceklerini bildirirlerse, mahkemece, dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir
(HMK m. 150, I, c.1, 2. Alt.).

İşlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde yenilenmeyen davalar, sürenin dolduğu gün itibarıyla açılmamış sayılır ve mahkemece kendiliğinden karar verilerek kayıt kapatılır (HMK m. 150, V).

Aleniyet ilkesi  Anayasada (AY m. 141, I, c. 1) ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde de (İHAS m. 6) düzenlenmiştir. Ayrıca Hukuk Muhakemeleri Kanununun 28. maddesinde aleniyet ilkesine yer verilmiştir.

Mahkeme önünde yapılan tahkikat işlemleri için ayrılmış
zaman dilimine oturum (celse), oturum esnasında yapılan tahkikat işlemlerine ise genel olarak duruşma denir.

İspat ve delillere ilişkin hükümler esas itibariyle Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenlenmiştir. İspat yükünü düzenleyen ve genel kural niteliğindeki
hükme ise hem Medenî Kanunun 6. maddesinde hem de Hukuk Muhakemeleri
Kanununun 190. maddesinde yer verilmiştir.

tahkim

Hukuk Muhakemeleri Kanununun 187. maddesi ispatın konusunu düzenlemektedir. Buna göre, “ispatın konusunu tarafların üzerinde anlaşamadıkları ve uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek çekişmeli vakıalar oluşturur ve bu vakıaların ispatı için delil gösterilir. Herkesçe bilinen vakıalarla, ikrar edilmiş vakıalar çekişmeli sayılmaz.” Buna karşılık, hukuk kuralları ispatın konusunu oluşturmaz.

Özel hukuk alanında, kişiler arasında meydana gelen uyuşmazlıkların asli çözüm yeri devlet yargısıdır (mahkemelerdir). Bununla beraber özel hukuk alanında, irade serbestinin geçerli olduğu alanlarda, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri konularda, tahkim de bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Tahkim, tarafların aralarındaki mevcut veya muhtemel bir uyuşmazlığın hakemler tarafından çözülmesi için yaptıkları bir anlaşmadır. Tahkim anlaşmasının tarafları, aynı zamanda doğmuş veya doğabilecek olan uyuşmazlığın da tararlarıdır. Tahkim de bir yargı faaliyetidir. Tahkimde taraflar arasındaki uyuşmazlığın hakemler tarafından bir kararla çözüme kavuşturulması, uyuşmazlığın çözümü için yetkilendirilen hakemlerin tarafsız yargılama yapmaları, hakemlerce yürütülen tahkim sürecinin devlet tarafından denetlenmesi, hakem kararlarının mahkeme kararları gibi bağlayıcı olması, icra edilebilmesi ve kesin hüküm oluşturması gibi özellikler, tahkimin bir yargılama faaliyeti olduğunu göstermektedir.

Tam ispat, belli bir vakıanın doğruluğu hakkında hâkimde oluşturulması gereken kanaatin kesinlik yahut kesinlik sınırındaki muhtemel görme derecesinde
olmasıdır.

Hukuk Muhakemeleri Kanununun kabul ettiği kesin deliller senet ve yemindir.
Bunların yanında, kesin hüküm de, ayrıca düzenlenmiş olan bağlayıcılığı nedeniyle kesin deliller arasında yer alır. Buna karşılık, 1086 sayılı HUMK döneminde kesin delil olarak kabul edilen ikrar, HMK tarafından, kesin delil değil, bilâkis, ilgili olduğu vakıayı tartışmalı olmaktan çıkararak delil gösterme (ispat) gerekliliğini ortadan kaldıran bir durum olarak kabul edilmiştir.

1966 yılında kurulmuştur

sözleşme serbestisi

Sözleşmenin taraflarından birinin diğer tarafın vermeyi taahhüt ettiği bir bedel karşılığında, bir şeyi imal etmeyi taahhüt ettiği sözleşme türüne eser sözleşmesi denir.

Hukukî işlemlerdeki şekil şartının resmî bir makamın katılmasıyla yerine getirilmesine resmi işlem denir

Dava şartları yanında, yine usûl hukukuna ilişkin olan fakat hâkim tarafından resen gözetilemeyen, ancak davalı tarafından açıkça ve usûlüne uygun olarak ileri sürülmesi halinde davanın esasına girilmesine engel olan şartlara ilk itiraz denir

vekilin vekâlet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşmene vekalet sözleşmesi denir