MEDENİ USUL HUKUKU - Deneme Sınavı - 15

Tahkimin konusu sözleşmeden veya sözleşme dışı hukukî  lişkilerden kaynaklanan uyuşmazlıklar olabilir.

Tek hakem seçilmesine karar verilmiş ancak taraflar kimin hakem olacağı konusunda anlaşamamışlarsa, hakem taraflardan birinin talebiyle mahkeme tarafından seçilir. Mahkeme re'sen seçmez.

Davacı davasını geri alırsa yargılama sona erer. Ancak bu nedenle tahkim yargılamasının sona erebilmesi için, davalının davanın geri alınmasına itiraz etmemesi veya davalı itiraz etse dahi, hakem ve hakem kurulunun uyuşmazlığın kesin olarak çözülmesinde davalının hukukî yararı bulunmadığı sonucuna varması gereklidir. Aksi taktirde yargılamaya devam edilir.

Hakem kararlarına karşı istinafa veya temyize başvurulması mümkün değildir.

Karardaki belirsizliklerin veya çelişkilerin giderilmesi gerekliyse, taraflar, hakem kararının kendilerine bildirilmesinden itibaren iki hafta içinde, karşı tarafa bilgi vermek kaydıyla, hakem veya hakem kurulundan, karara ilişkin belirli bir konunun veya kararın bir bölümünün tavzihini talep edilebilirler.

Eğer tahkim yargılamasında taraflarca ileri sürülmüş olmasına rağmen karara bağlanmamış bir konu kalmışsa, taraflardan her biri, kararın kendilerine tebliğinden itibaren bir ay içinde, karşı tarafa bilgi vermek kaydıyla, yargılama sırasında ileri sürülüp de karara bağlanmayan konular hakkında tamamlayıcı hakem kararı verilmesini talep edebilir.

İfadesi karara esas alınan tanığın, karardan sonra yalan tanıklık yaptığının sabit olması halinde yargılamanın iadesi yoluna başvurulur.

Taraflar dava açılmadan önce veya davanın görülmesi sırasında arabulucuya başvurma konusunda anlaşabilirler.

Devlet yargısında, hâkimler yargı gücünü kanunlardan alır ve millet adına
karar verir. Tahkimde ise, hakemlerin kamusal bir sıfatı ve yetkisi olmayıp,
hakemler uyuşmazlığı çözme yetkisini taraflar arasında akdedilen tahkim
sözleşmesinden alırlar.

Yabancılık unsuru taşıyan ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği veya Milletlerarası Tahkim Kanunu hükümlerinin taraflarca veya hakem/hakem kurulunca seçildiği uyuşmazlıklar hakkında ise, Milletlerarası Tahkim Kanunu uygulanır (MTK m. 1, II).

Hukuk Muhakemeleri Kanununun tahkime ilişkin hükümleri, 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanununun tanımladığı anlamda, yabancılık unsuru taşımayan ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği uyuşmazlıklarda, başka bir deyişle millî (iç) tahkimde uygulanabilir (HMK m. 407).

Tahkim tarafların iradesine tâbi uyuşmazlıklarda geçerlidir. Başka bir deyişle, ancak tarafların sulh yoluyla çözebilecekleri uyuşmazlıklarda tahkim yapılabilir.
Örneğin, satım veya eser sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar tahkim yoluyla çözülebilirler.

Boşanma davaları veya kural olarak taşınmaz mallar üzerinde ayni hak değişikliğine yol açan uyuşmazlıklar ve soy bağının tespitine ilişkin uyuşmazlıklarda tahkime gidilemez.

Öğretide çoğunluk tarafından ve Yargıtayca benimsenen görüşe göre, tahkim bir usûl sözleşmesidir. Zira, tahkimin taraflar arasındaki bir uyuşmazlığın çözümü için yapılması, tahkim sözleşmesinin hakemlerin seçimi, davanın açılması, delillerin gösterilmesi, karar verilmesi ve bu karara karşı belirli hukukî çarelere başvurulması gibi sonuçlarının doğrudan usûl hukukuna ilişkin olması, onun usûl hukuku sözleşmesi yönünü öne çıkarmaktadır.

Tahkim sözleşmesi yazılı şekilde yapılmalıdır. Yazılı şekil, tahkim bakımından
bir geçerlilik şartıdır. Yazılılık şartının yerine getirilmiş sayılması için resmî şekil aranmamıştır.

Tahkim süresi de taraflarca belirlenebilir. Taraflar bu konuda anlaşmamışlarsa,
bir hakemin görevlendirildiği davalarda hakemin seçildiği tarihten, birden çok
hakemin görevlendirildiği davalarda ise, hakem kurulunun ilk toplantı tutanağını
düzenlediği tarihten itibaren bir yıl içinde, hakem veya hakem kurulunca esas
hakkında karar verilmelidir.

Taraflardan biri dava açılmadan önce mahkemeden ihtiyatî tedbir veya ihtiyatî
haciz kararı almışsa, iki hafta içinde tahkim davasını açmak zorundadır. Aksi taktirde ihtiyatî tedbir veya ihtiyatî haciz kendiliğinden kalkar (HMK m. 426, II).

Medenî yargı koluna giren bir uyuşmazlığın (davanın), bu yargı kolunda kurulmuş bulunan ilk derece mahkemelerinden hangisi tarafından görüleceğini ifade eden kavrama görev denir

Medenî usûl hukukunda, medenî yargıya dâhil bir uyuşmazlığın neredeki (hangi yargı çevresindeki) ilk derece mahkemesinde çözümleneceğini belirtmek üzere kullanılan bir terime yetki denir

Hakem veya hakem kurulu kararlarına karşı başvurulabilecek hukukî çare iptal davasıdır. Hakem kararlarına karşı başka bir olağan kanun yoluna, örneğin istinafa veya temyize başvurulması mümkün değildir.

Medenî hukuktaki fiil ehliyetinin medenî usûl hukukunda büründüğü şekle dava ehliyeti denir.