MEDENİ USUL HUKUKU - Deneme Sınavı - 13

Davanın taraflarından birisinin hâkimin nişanlısı olması yasaklılık sebebidir.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kabul eder.

Adil yargılanma hakkının bir unsurunun “tarafsız” mahkeme önünde yargılanma olduğu, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinin 6. maddesinde açıkça düzenlenmiştir.

Bakacakları davalar bilhassa uzmanlık esas alınarak, işin niteliği ya da uyuşmazlığın tarafları göz önünde bulundurularak özel kanunlarla veya özel hükümlerle belirlenen mahkemeler özel mahkeme olarak anılmaktadır.

Maddi hukuk, hakların gerçek içeriklerini belirleyen kuralların bütünüdür. Dava şartı, davanın esasının incelenebilmesi için gerekli olan şartlardır. Taraf ehliyeti, davanın açılmasıyla başlayan usuli ilişkinin taraflarında yer alabilme, yani davalı ya da davacı olabilme yetisidir. Hak ehliyeti bir maddi hukuk kavramı, taraf ehliyeti ise usul hukuku kavramıdır. Tüzel kişi, ortak bir amaç çevresinde toplanarak bir araya gelen kişilerden oluşan ve kendini oluşturan kişilerden bağımsız bir kişiliği bulunan kişi ve mal topluluklarıdır.

Dava takip yetkisinin gerçek hak sahipliği ve borç yükümlülüğünden (ve dolayısıyla
tasarruf yetkisinden) ayrılması, ancak özel bir kanuni düzenlemeye dayanılarak söz konusu olabilir.

Vekaletnamesinin aslını veya onaylı örneğini vermeyen avukat, dava açamaz ve yargılamayla ilgili hiçbir işlem yapamaz. Ancak gecikmesinde zarar doğabilecek  hallerde mahkeme, vereceği kesin süre içinde vekaletnamesini getirmek koşuluyla
avukatın dava açmasına veya usul işlemlerini yapmasına izin verebilir. Bu süre içinde
vekaletname verilmez veya asıl taraf yapılan işlemleri kabul ettiğini dilekçeyle mahkemeye bildirmez ise dava açılmamış veya gerçekleştirilen işlemler yapılmamış sayılır.

Bir hakkın doğmasını engelleyen veya sona ermesini gerektiren vakıalar itirazdır.  Örneğin, borçlunun alacaklı ile bir
sözleşme yaptığını kabul etmesine rağmen, sözleşmenin yapılması sırasında ayırt etme gücü bulunmadığı iddiasıyla sözleşmenin hükümsüz olduğunu ileri sürmesi bir itirazdır.

İcra dava sonuçlandıktan sonra gerçekleştirilir, davanın aşamalarından biri değildir.

Dava şartları, davanın esastan incelenip karara bağlanması için gerekli olan şartlardır. Davanın açılabilmesi için gerekli şartlar olmadığından dava şartlarını taşımayan bir dava açılabilir ancak sonra dava şartlarının karşılanmadığı fark edildiğinde dava reddedilir.

Davanın açıldığı tarihte alacağın miktarını yahut değerini tam ve kesin olarak belirleyebilmesinin kendisinden beklenemeyeceği veya bunun imkânsız olduğu hâllerde, alacaklı, hukukî ilişkiyi ve asgari bir miktar ya da değeri belirtmek suretiyle açılan davaya belirsiz alacak davası denir.

Hukuk Muhakemeleri Kanununun 114. maddesinde düzenlenen dava şartları şunlardır:
1. Türk mahkemelerinin yargı hakkının bulunması,
2. Yargı yolunun caiz olması,
3. Mahkemenin görevli olması,
4. Yetkinin kesin olduğu hâllerde, mahkemenin yetkili bulunması,
5. Taraflar›n, taraf ve dava ehliyetine sahip olmalar›; kanuni temsilin söz konusu
olduğu hâllerde, temsilcinin gerekli niteliğe sahip bulunması,
6. Dava takip yetkisine sahip olunması,
7. Vekil aracılığıyla takip edilen davalarda, vekilin davaya vekâlet ehliyetine sahip olması ve usûlüne uygun düzenlenmifl bir vekâletnamesinin bulunması,
8. Davac›n›n yatırması gereken gider avansının yatırılmış olması,
9. Teminat gösterilmesine ilişkin kararın gereğinin yerine getirilmesi,
10.Davacının, dava açmakta hukukî yararının bulunması,
11.Aynı davanın, daha önceden açılmış ve hâlen görülmekte olmaması,
12.Aynı davanın, daha önceden kesin hükme bağlanmamış olması.

Mahkemenin yetkisinin dava şartı olarak kabulü, ancak mahkemenin yetkisinin kesin yetki olarak düzenlendiği uyuşmazlıklarda söz konusu olur. Mahkemenin yetkisinin kesin olarak düzenlenmediği hallerde ise, yetki konusu dava şartı değil ilk itirazdır.

Davanın aşamaları sırasıyla, dilekçeler aşaması, ön inceleme, tahkikat, sözlü yargılama ve hükümdür.

Medeni hukuktaki fiil ehliyetinin medeni usul hukukunda büründüğü şekil olan dava ehliyeti, kişinin kendisinin veya yetkili kılacağı bir iradi temsilci aracılığıyla bir davayı davacı veya davalı olarak takip edebilme ve usul işlemlerini yapabilme yetisidir.

Dava dilekçesinde tarafların açık bir şekilde talep sonucunun, bulunmaması halinde, hakim, davacıya eksikliği tamamlaması için bir haftalık kesin süre verir. Bu süre içinde eksikliğin tamamlanmaması halinde dava açılmamış sayılır

Harca tabi olsun olmasın, bütün davalarda, dava dilekçesinin davalıya tebliği için yapılması gerekli olan giderlerin de davacı tarafça peşin olarak ödenmesi şarttır. Aksi takdirde, talepten vazgeçilmiş kabul olunur.

Davanın görevsizlik, yetkisizlik veya dilekçenin kanuni unsurlarında noksanlık gibi bir sebeple açılmamış sayılmasına karar verilmesi halinde, dava açılmasıyla meydana gelmiş olan zamanaşımı kesilmesi artık hükümsüz olur (zamanaşımı hiç kesilmemiş duruma döner).

Temerrüd, en genel anlamıyla bir borcun ifa edilmemesidir. Borca aykırı davranış hallerinden birisidir. Temerrüdden söz edilebilmesi için, borcun ifasının mümkün olması ve alacak muaccel hale gelmiş (ifa zamanı gelmiş) olmasına rağmen, borç ifa edilmemiş olmalıdır.

Davalının temerrüde düşmesi için ihtara gerek bulunan hallerde, daha önce bu ihtar yapılmadığı için temerrüt gerçekleşmemişse, dava açılması ve dava dilekçesinin tebliği ile davalı temerrüde düşer. Zira, dava dilekçesinin tebliği bir tür ihtardır.