MEDENİ USUL HUKUKU - Deneme Sınavı - 7

Hakimlik teminatları arasında hakimler ve savcıların tutuklanamadığı yoktur.

Hâkimlerin coğrafi teminatları yoktur. 1961 Anayasası ile getirilen bu teminat, Ülke şartları ve sosyal gerçekliğinden kaynaklanan sebeplerle, daha sonra kaldırılmıştır.

Hâkimin Anayasaya, hukuka ve kanunlara uygun olarak vicdani kanaatine göre karar verebilmesi için, kendisiyle, önüne gelen somut uyuşmazlığın tarafları arasında “bağımlılık” yaratacak bir yakınlığın yahut ilişkinin bulunmaması gerekir.

Hukuk Muhakemeleri Kanununun 34. maddesinde, hâkimin davaya bakmaktan yasaklılığı sebepleri yedi bent halinde sayılmıştır. Bunlar arasında davayı kendisinin açmamış olması yoktur.

Meslekten hâkimler, hâkimlik mesleği dışında başka bir işle uğraşmayan, aslen ve sadece hâkimlik görevi yapan hukukçulardır.

Zabıt Katibinin en önemli görevi, mahkemede ve mahkeme dışında hâkim huzuruyla yapılacak bütün işlemlerde hazır bulunmak (HMK m. 157/I); tahkikat ve yargılama işlemlerinin icrasıyla iki tarafın ve diğer ilgililerin sözlü açıklamalarını hâkimin dikte ettirmesiyle tutanağa geçirmek (HMK m. 154/I) ile yargılamadan evvel ve gerektiği hâllerde dava dosyasını incelemek için hâkime vermek ve zamanında eksiksiz olarak almaktır

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükseltme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar.

Hâkimler (ve savcılar), kendileri istemedikçe, Anayasada belirtilen yaştan önce emekliye sevk edilemezler. Bu yaş, altmışbeş olarak belirlenmiştir.

(C) ve (E) şıkları doğru cevap olmaktadır.

Aşağıdaki hâllerde hâkim davaya bakamaz, talep edilmese bile çekilmek zorundadır: • Kendisine ait olan veya doğrudan doğruya ya da dolayısıyla ilgili olduğu davada, • Aralarında evlilik bağı kalkmış olsa bile eşinin davasında, • Kendisi ve eşinin altsoy veya üstsoyunun davasında, • Kendisi ile arasında evlatlık bağı bulunanın davasında, • Üçüncü derece de dahil olmak üzere, kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı bulunanların davasında, • Nişanlısının davasında, • İki taraftan birinin vekili, vasisi, kayyımı veya yasal danışmanı sıfatıyla hareket ettiği davada.

Medenî yargı kolu için öngörülmüş bulunan mahkemelerin bir kısmı uyuşmazlığın ilk önce kendilerine getirilmesi; diğer bir kısmı ise, ilk önce kendisine başvurulan mahkemenin verdiği kararın hukuka uygun olmadığını iddia eden tarafın bu kararın değiştirilmesi, düzeltilmesi ya da iptal edilmesi için başvurabilmesi amacıyla kurulmuştur. Birinci gruba giren mahkemeler (ilk önce kendilerine müracaat edilmesi anlamında) ilk derece mahkemeleri ya da hüküm mahkemeleri olarak adlandırılmaktadır.

Tüketici hakem heyeti başkanlığını illerde ticaret il müdürü, ilçelerde ise kaymakam veya bunların görevlendireceği bir memur yürütür.

Medenî usul hukukunda “yetki” kavramı, medenî yargıya dâhil bir uyuşmazlığın neredeki (hangi yargı çevresindeki) görevli ilk derece mahkemesinde çözümleneceğini belirtmek üzere kullanılır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe giren ilk halinde, asliye hukuk mahkemesi ile asliye ticaret mahkemesi arasında kurulan işbölümü ilişkisi yürürlükten kaldırılmış; bu mahkemeler arasındaki iş paylaşımı, görev ilişkisi olarak düzenlenmiştir. Ancak kanun koyucu her yargı çevresinde asliye ticaret mahkemesi kurulamayacağını öngördüğünden, asliye ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde ticaret mahkemesinin görevine giren ticari davalara asliye hukuk mahkemesinde bakılabilmesine imkan tanımıştır.

Medeni yargıya dahil bir uyuşmazlığın asliye hukuk mahkemesinde görülebilmesi için buna dair açık bir kanun hükmüne gerek bulunmayıp, başka bir mahkeme açık bir düzenlemeyle görevli kılınmış olmadıkça, görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. Ancak, önemle vurgulamak gerekir ki, çekişmesiz yargı işleri açısından durum farklıdır. Çekişmesiz yargı işleri bakımından genel görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir.

Özel mahkemelerin görevi genel mahkemelerden önce gelir. Bu nedenle, belli bir dava veya iş hakkında mahkemeye müracaat edileceği zaman, öncelikle bir özel mahkemenin görevli tayin edilmiş olup olmadığına bakmak gerekir.

Özel mahkemelerin görevi de çoğunlukla kuruluşlarını düzenleyen kanunlarla belirlenir. Ancak, başka kanunlarda da, özel mahkemelerin görevine dair hükümler bulunmaktadır. Öte yandan, kuruluş kanunlarında bazen, bu mahkemelerde uygulanacak yargılama usulü hakkında da hükümler sevk edilir.

Görevsizlik kararının kesinleşmesinden itibaren işlemeye başlayan iki haftalık süre içinde bu kararı veren mahkemeye müracaat edilmemesi durumunda, görevsiz mahkemede açılmış bulunan (ve kendisi hakkında görevsizlik kararı verilmiş durumda olan) davada mahkemenin bu durumu tespit ederek, söz konusu davanın açılmamış sayılmasına karar vermesi gerekir.