MEDENİ USUL HUKUKU - Deneme Sınavı - 2

Soruda tanımı verilen belge türü borç ödemeden aciz belgesidir. Bir icra takibinde, paraların paylaştırılması sonunda, icra dairesi tarafından alacağını tamamen alamayan alacaklıya ödenmeyen alacak kesimini göstermek için bu belge verilir.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 116. maddesine göre, yetkinin kesin yetki olmadığı hallerde yapılan yetki itirazı ilk itirazlardandır. Ayrıca, uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümlenmesi gerektiği itirazı da ilk itirazlardandır.

İtirazın geçici kaldırılması kararının tefhim veya tebliğinden itibaren yedi gün içinde borçtan kurtulması davası açılmazsa, geçici kaldırma kesin kaldırmaya dönüşür ve alacaklı borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu, esas itibariyle yazılı yargılama usulünü ayrıntılı olarak düzenlemiş; basit yargılama usulünü ise, bu usulün yazılı yargılama usulünden farklılaştığı yönleri belirtmek suretiyle, daha kısa olarak yer vermiştir.

Dilekçeler aşaması davanın ilk aşaması olup, davacının dava dilekçesiyle başlar.

Davacı, davalının cevap dilekçesindeki savunmalarına karşı açıklamalarını cevaba cevap dilekçesiyle mahkemeye bildirebilir.

Davanın ikinci aşaması ön inceleme aşamasıdır. Bu aşamada mahkeme, dava şartlarını ve ilk itirazları inceler, uyuşmazlık konularını tam olarak belirler, hazırlık işlemleri ile tarafların delillerini sunmaları ve delillerin toplanması için gereken işlemleri yapar, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği davalarda onları sulhe teşvik eder ve bu hususları tutanağa geçirir.

Davanın tahkikat aşamasında, dilekçeler ve ön incele aşaması tamamlandıktan sonra, artık uyuşmazlık konusu ile tarafların iddia ve savunmalarını dayandırdıkları maddî ve hukukî olgular büyük ölçüde ortaya çıkmıştır. Bundan sonra, söz konusu iddia ve savunmaların dayandığı maddî olguların doğru olup olmadığının mahkemece tespit edilmesi gerekir. Tahkikat aşaması, bu tespitin yapıldığı aşamadır.

Davacının, yönelttiği talebiyle, mahkemeden, davalının bir şeyi vermeye veya yapmaya yahut yapmamaya mahkûm edilmesini istediği durumlarda, eda davası söz konusu olur. Alacak davasında davacı vadesi gelmesine rağmen ödenmeyen alacağının ödenmesini talep ettiğinden, bu dava eda davası niteliğindedir.

Tespit davası yoluyla, mahkemeden, bir hakkın veya hukukî ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir.

Kısmi eda davasının açılabildiği hallerde, tespit davası da açılabilir ve bu durumda hukukî yararın var olduğu kabul edilir.

Dernekler ve diğer tüzel kişiler, statüleri çerçevesinde, üyelerinin veya mensuplarının yahut temsil ettikleri kesimin menfaatlerini korumak için, kendi adlarına, ilgililerin haklarının tespiti veya hukuka aykırı durumun giderilmesi yahut ilgililerin gelecekteki haklarının ihlal edilmesinin önüne geçilmesi için dava açabilir Bu dava türü, topluluk (grup) davası olarak adlandırılır.

Özel dava şartları, ilgili oldukları davayı maddi hukuk veya usul hukuku açısından özel olarak düzenleyen hükümlerdeki şartlardır.  İptal davaları için aranan borç ödemeden aciz belgesi, genel dava şartı değil özel dava şartıdır.

İlk itirazların ileri sürülmesi ve incelenmesi usulü, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 116. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, ilk itirazların hepsi cevap dilekçesinde ileri sürülmek zorundadır; aksi halde dinlenemezler. Cevap süresi içinde cevap dilekçesinin verilmesinden sonra, cevap süresi dolmamış
olsa bile ilk itirazlar ileri sürülemez.

Davanın açıldığı tarihte alacağın miktarını yahut değerini tam ve kesin olarak belirleyebilmenin  beklenemeyeceği veya bunun imkânsız olduğu hâllerde davacı, hukukî ilişkiyi ve asgari bir miktar ya da değeri belirtmek suretiyle belirsiz alacak davası açabilir. Alacak belirli hale gelince talep sonucu arttırılabilir.

Talep konusunun niteliği itibarıyla bölünebilir olduğu durumlarda talebin sadece bir kısmının dava yoluyla ileri sürülmesi halinde kısmî dava söz konusudur.

A,B,C,D seçeneklerinde verilenlerin tamamı dava şartıdır. Ancak taraf sıfatı dava şartı değildir.

Görev, kesin yetki, taraf ve dava ehliyeti dava şartlarındandır. Uyuşmazlığın tahkimle çözülmesi gerektiğine ilişkin itiraz ise ilk itirazdır. İlk itirazların en geç cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir.

Mahkemenin yetkisiz olmasına ilişkin itiraz bir ilk itirazdır ve en geç cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir. Bunun dışındaki şıklarda sayılanlar dava şartıdır ve davanın her aşamasında ileri sürülebilir.

Seçimlik borçlarda, seçim hakkı kendisine ait olan borçlu veya üçüncü kişinin bu hakkı kullanmaktan kaçınması hâlinde alacaklı, seçimlik dava açabilir.