MEDENİ USUL HUKUKU - Deneme Sınavı - 11

Pozitif hukuk, belirli bir toplumda (devlette) ve belirli bir zaman içinde yürürlüğe giren ve yürürlükte bulunan hukuk kurallarının bütününü ifade eder. Pozitif hukukun kapsamına yürürlükteki anayasa, kanun, tüzük gibi yazılı hukuk kuralların yanısıra, uyulması zorunlu örf ve adet kuralları da girer.

Hakimlerin azlolunamayacağına ilişkin ilke hakimlik teminatı kapsamındadır. Diğer şıklarda yer alan hususlar hakimlik teminatı için değil mahkemelerin bağımsızlığının sağlanabilmesi için kabul edilmiş düzenlemelerdir.

Kurul, adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükseltme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar; Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar; ayrıca Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir.

Kanuna göre kendisi ve eşinin yansoyunun davası yasaklılık hallerinden değildir.

Kayyım, Türk Medenî Kanununa göre geniş anlamda vesayet organlarından biri olup, bir işin görülmesi veya bir malın idaresi için atanır. Kayyımlık, temsil kayyımlığı ve yönetim kayyımlığı olarak ikiye ayrılır. Kayyım belirli bir işin görülmesi için atanırsa temsil kayyımlığı, bir malvarlığını, işletmeyi veya şirketi yönetmek için atanırsa yönetim kayyımlığı söz konusudur

Bölge adliye mahkemesi, adli yargı ilk derece mahkemelerinin nihai kararlarına karşı yapılan istinaf başvurularını hem hukuka uygunluk hem de vakıa tespitlerinin doğru olup olmadığı bakımından incelemekle görevli ikinci derece mahkemeleridir.

Yargılama (usûl) hatalarının kararı etkileyip etkilemediğini tespit etmek her zaman kolay olmadığından, bazı yargılama hataları, kararı etkileyip etkilemediğinin araştırılmasına gerek olmaksızın, mutlak bozma sebebi olarak kabul edilmiştir. Örneğin, dava şartlarının bulunmaması halinde Yargıtay mutlaka bozma kararı vermelidir.

Hâkim hakkında ret sebebinin varlığının kabul edildiği hâller şunlardır: Davada iki taraftan birine öğüt vermiş ya da yol göstermesi; davada iki taraftan birine veya üçüncü kişiye, kanunen gerekmediği hâlde, görüşünü açıklamış olması; davada tanık veya bilirkişi olarak dinlenmiş veya hâkim ya da hakem sıfatıyla hareket etmiş olması; davanın, dördüncü derece de dahil yansoy hısımlarına ait olması, Dava esnasında, iki taraftan birisi ile davası veya aralarında bir düşmanlık bulunması. Aralarında evlilik bağı kalkmış olsa bile eşinin davasında hakim davaya bakmakta yasaklıdır. Bu sebep, hakimin reddi sebebi değil yasaklılık sebebidir.

Türk milleti adına yargı yetkisini kullanmak üzere kurulan mahkemeler, personel
itibariyle üç unsurdan oluşan bir bütündür. Bunlar arasında yargı yetkisini fiilen
kullanan hâkimdir.

Zabıt katipleri görevlendirildikleri mahkemede hâkimin emri ve gözetimi altında çalışırlar ve en önemli görevleri, mahkemede ve mahkeme dışında hâkim huzuruyla yapılacak bütün işlemlerde hazır bulunmaktır. Bu sebeple de hâkim huzurunda yapılan işlemlerin resmî tanığı durumunda olduğu söylenebilir. Bu önemli işlev ve konumlarından dolayı, zabıt kâtiplerininde, hâkimlere ilişkin yasaklılık ve ret sebeplerine dayanılarak reddedilebilmeleri öngörülmüştür. Ayrı bir noterlik kurulmamış olan yerlerde geçici yetkili noter yardımcılığı yapabilecek olanlar zabıt katipleri değil yazı işleri memurlarıdır.

Hâkimler, kendileri istemedikçe, Anayasada belirtilen yaştan önce emekliye sevkedilemezler. Bu yaş, Anayasanın 140.maddesinin 4. fıkrasında altmışbeş olarak belirlenmiştir. Hâkimlerin görevlerini gereği gibi yapabilmeleri için Anayasa'da  hakimlerin bağımsızlığını güvence altına almaya yönelik hususlara yer verilmiştir. Anayasal güvenceler dışında, 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu ile 6087 sayılı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunda da hakimlik teminatına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.

Kanunda söz konusu koşulları karşılayanlar, katıldıkları yazılı ve sözlü sınavda başarılı bulunmaları halinde hâkim adayı statüsünü kazanırlar ve bu süre kural olarak iki yıldır. Hakim adayı bu dönemde meslek öncesi eğitime tabi tutulur.

Hukuk Muhakemeleri Kanununun 34. maddesinde, hâkimin davaya bakmaktan yasaklılığı sebepleri yedi bent halinde sayılmıştır. Aralarında evlilik bağı kalkmış olsa bile eşinin davasında hakim davaya bakmaktan yasaklıdır. Yasaklılık hallerinden birinin mevcut olması sebebiyle davacı, hakimin davadan çekinmesini talep edebilir. Cevap D dir.

Adaylık devresinde sürdürülen meslek öncesi eğitim sonunda yapılan yazılı sınavda başarılı olup meslek açısından engel hâli bulunmayanlar, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca mesleğe kabul edilerek hâkim statüsünü kazanırlar.

Yasaklılık sebeplerinden birisinin mevcut olması durumunda hâkim, talep olmasa dahi, bunu resen (görevi gereği kendiliğinden) gözeterek çekilme kararı vermek zorundadır. Cevap A dır.

Davaya bakmakta olan hakim, eşinin, nişanlısının, evlatlığının ve babasının davasına bakmaktan yasaklıdır. Hakimin, dava esnasında, iki taraftan birisi ile davası veya aralarında bir düşmanlık bulunması yasaklılık sebeplerinden biri değil hakimin reddi sebeplerinden biridir. Cevap E dir.

Ret sebebinin mevcudiyetinin tam olarak ispatlanması aranmaz; ret sebebinin muhtemel görülmesi (yaklaşık ispat) halinde merci ret talebini kabul eder. Cevap A dır.

Esas hüküm bakımından istinaf yolu kapalı bulunan dava ve işlerde, hâkimin reddi talebi hakkındaki merci kararları kesindir. Buna karşılık, esas hüküm bakımından istinaf yolu açık bulunan dava ve işlerde ise ret talebi hakkındaki merci kararına karşı tefhim veya tebliği tarihinden itibaren bir hafta içinde istinaf yoluna gidilebilir. Cevap C dir.

Adli ve idari yargıda hakimlik mesleğini düzenleyen temel kanun, 2802 sayılı
Hakimler ve Savcılar Kanunudur.

doğru yanıt Yargılama Faaliyetinin Niteliği ve Sujeleri konusunda anlatılmaktadır.