MEDENİ HUKUK II

Saklama borcu doğuran sözleşmeler; vedia, otelciye ve hancıya tevdidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Trampa; mülkiyeti devir borcu doğuran sözleşmelerden biridir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sözleşenler, yasada düzenlenmiş olan tiplerden tamamen ayrılarak yeni (sui generis) bir sözleşmesel ilişki oluşturabilecekleri gibi, yasadaki tiplerden yararlanarak yasada öngörülmeyen içerikte sözleşme akdedebilmektedirler. Bundan dolayı, yasal düzenleme konusu da yapılamayan bu gibi sözleşmelere “atipik” sözleşmeler adı takılmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Satıcı, satılanın maliki olmak zorunda değildir. Diğer bir anlatımla, satılan satıcının değil, üçüncü kişinin mülkiyetinde olsa dahi, satış sözleşmesine konu olabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yüz ölçümü (miktar) eksikliklerinde, aksine bir sözleşme yoksa, satıcı eksikliklerden sorumludur (TBK 244/I). Resmî ölçüm yapılmış taşınmaz satışında ise, satıcı açıkça ve özellikle üstlenmiş değilse yüzölçümü eksiğinden sorumlu tutulamaz (TBK 244/II). Doğru cevap D seçeneğidir.

Taksitli satış sözleşmesinde yedi gün içinde geri alma hakkı olması gerekmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Alıcının ön ödemeleri beş yıl içerisinde ifa etmiş, ödeme süresi bir yıldan uzun veya belirsiz olan sözleşmelerde satılanın devri istemini sekiz yıl içerisinde ileri sürmüş olmalıdır (TBK 270). Doğru cevap C seçeneğidir.

Satılanın ifa yerinden başka yere taşınma masraflarını ödeme satıcının değil alıcının borçlarından biridir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Aynı anda hem borçlanılan hem de borcun ifasının gerçekleştiği bağışlama türü elden bağışlamadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bağışlama sözleşmesi, bağışlayana bağışlama konusunu devretme borcu doğurur. Para bağışında ödeme, taşınır bağışında teslim, taşınmaz bağışında bağışlananı adına tescil ettirme, hak bağışında şekline uygun olarak (usulünce) devretme (alacak ise temlikname; fikri ve sınaî hak ise yazılı devir senedi) gerekir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Saklama borcu doğuran sözleşmeler esas itibariyle bir taşınır malın belirli bir güvenilir yerde saklanmasını ve korunmasını borçlandırırlar. Bunlar saklama
(vedia), ardiye, konaklama yeri, garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenlere
bırakma (otelciye ve hancıya tevdi) sözleşmeleridir. Bir taşınmazın saklanması ve korunmasını amaçlayan sözleşenler, bu amaca ancak, böyle bir amacın izlenmesine de izin veren vekâlet sözleşmesiyle ulaşabilirler

Kimi sözleşmeler, bir malın mülkiyetini ya da bir hakkı devir (temlik) borcu doğurmaktadırlar. Bunlar mülkiyeti devir borcu doğuran sözleşmeler olarak anılmaktadır. Aslında bu tür sözleşmelerin sayısı kabarıktır. Örneğin satış, mal değişim (trampa), bağışlama, eser ve ölünceye kadar bakma sözleşmeleri gibi. Fakat bunlardan amacı bakımından mülkiyeti devir borcu ön planda tutulanlar satış, bağışlama ve mal değişim sözleşmeleridir. Bunlar ivazlılık noktasından satış ve mal değişim sözleşmelerinde ivazlılık, bağışlama sözleşmesinde ise ivazsızlık nitelikleriyle farklılaşırlar. Satış ile mal değişim sözleşmeleri de ivazın türü bakımından, satışta –genel geçer ivaz olarak bilinen- paranın, mal değişim sözleşmesinde ise malın malla değişiminin kararlaştırılmış olmasıyla birbirinden ayrılırlar.

Sigorta sözleşmesi sonuçları talih ve tesadüfe bağlı sözleşmelerdendir. Bunların ortak özelliği sözleşenlerden birinin kapsamını başlangıçta bilmediği bir borcu üstlenmesidir

Otelciye ve hancıya tevdi saklama borcu doğuran sözleşmelerdendir.

Karma sözleşmeler kimi öğelerini tipik sözleşmelerin içeriğinden aldığı ancak bununla birlikte tipik sözleşmelerde bulunmayan unsurlarda içerdiği için atipik sayılan sözleşmelerdir. Bu sözleşmelerde taraflardan birinin ya da her ikisinin üstlendiği edim ya da edimler yasada düzenlenmiş sözleşme tiplerinden alınmaktadır. Fakat sözleşme, içeriğine aldığı öğelerin ait olduğu tiplerden bağımsız ve başka bir sözleşmedir.

Kendine özgü sözleşmeler içeriğinde tipik sözleşmelerin içeriğindeki herhangi
bir öğeye kısmen de olsa yer vermeyen, tamamen özgün, sırf kendinde
bulunan öğeler ve özelliklerle tanımlanan sözleşmelerdir. Sulh, satış için bırakma, tek satıcılık, sporcu transferi ve franchising sözleşmeleri bunun kimi örnekleridir. Anlaşılabileceği gibi, kendine özgü
sözleşmelere doğrudan uygulanacak hukuk kuralı yoktur. Yeni TBK ile
düzenlenmiş tiplerle hiçbir örtüşmesi bulunmayan bu sözleşmelerde,
yargıç, MK 1 uyarınca hukuk yaratarak çözüme ulaşmalıdır.

Satış sözleşmesinin temel özellikleri, rızaî (tarafların iradelerinin uyuşması
yeterli), illî (sebebe bağlı), anî edimli, ivazlı ve borçlandırıcı bir sözleşme
olmasıdır. Bu sözleşme satıcı için bir eşyanın mülkiyetini ya da diğer bir
hakkı kökten devir borcu doğurur. Ama sadece borç doğurur; sözleşme,
mülkiyeti alıcıya geçirmez.

Yeni TBK 208/I, –eBK 183/I gibi– emredici bir kural değildir. Bu nedenle,
tarafların anlaşması ya da durumun gereği ile hasarın alıcıya farklı bir anda
geçişini düzenlemek mümkündür. Böyle bir farklı düzen yok ise, yasal düzen
geçerlidir.

Taşınmaz tapulu ise, satış sözleşmesi resmî şekle tâbidir (TBK 237/I;
MK 706/II; TapuK 26; TST 17). Resmî şekil, sözleşmenin, tapu müdür
ya da memurları (TapuK 26; TST 17) huzurunda yapılması anlamını
taşır. Yalnız, taşınır satışı sayılan tapusuz taşınmazların satışında şekil
serbestisi geçerlidir.

Beğenme koşuluyla satış, taraflarınca, alıcının satılanı deneyerek ve gözden geçirerek (tecrübe ve muayene ederek) beğenmesi koşuluna bağlanmış
olan satıştır (TBK 249). Burada iradî erteleyici koşul söz konusudur. Alıcı,
tamamen serbesttir; o, dilerse malı kabul eder, dilerse herhangi bir sebep
göstermeksizin malı satıcıya geri verebilir (TBK 250/I). Yalnız, uyuşmazlıklarda, alıcı, beğenme koşuluyla satışın varlığını ispat etmelidir