MEDENİ HUKUK II

Gündelik alış veriş yaşamı gözlendiğinde, gerçekten de Borçlar Kanununda
düzenlenen sözleşme tipleri dışında, çok zengin bir sözleşme çeşitliliği hemen fark edilebilmektedir. Böylelikle, sözleşenler, yasada düzenlenmiş olan
tiplerden tamamen ayrılarak yeni (sui generis) bir sözleşmesel ilişki oluşturabilecekleri gibi, yasadaki tiplerden yararlanarak yasada öngörülmeyen
içerikte sözleşme akdedebilmektedirler. Öyle ki, sözleşmeler, bu zengin çeşitlilik içerisinde tipleştirmeye elvermeyen o denli farklı içerik ve özellikler
gösterdiği için bir ölçüte bağlı olarak sınıflandırılamamaktadır. Bundan dolayı, yasal düzenleme konusu da yapılamayan bu gibi sözleşmelere “atipik”
sözleşmeler adı takılmaktadır.

Bileşik sözleşmelerde,Kanunda düzenlenen ancak birbirinden şeklen bağımsız iki sözleşme karşılıklı olarak birbirine bağlanmaktadır. Örneğin, cep telefonu ile telefon kartı birlikte satılmışsa telefonun satışıyla telefon abonelik sözleşmesinin bileşimi böyledir. Her tipe kendi kurallarının uygulanması kabul edilmektedir.

Kimi öğelerini tipik sözleşmelerin içeriğinden almakla birlikte, tipik sözleşmelerde bulunmayan unsurlar da içerdiği için atipik sayılan sözleşmeler, karma sözleşmeler olarak adlandırılır.

İçeriğinde tipik sözleşmelerin içeriğindeki herhangi bir öğeye kısmen de olsa yer vermeyen, tamamen özgün, sırf kendinde bulunan öğeler ve özelliklerle tanımlanan sözleşmeler bulunmaktadır. Bunlara kendine özgü (sui generis) sözleşmeler denilmektedir. Sulh, satış için bırakma, tek satıcılık, sporcu transferi ve franchising sözleşmeleri bunun kimi örnekleridir.

Satış sözleşmesi, satıcının satılan şeyin zilyetliğini ve mülkiyetini –ya da bir
hakkı tam– devretmeyi borçlanması karşılığında alıcının bir miktar para
(bedel) ödemeyi borçlandığı bir sözleşmedir (TBK 207).

Satış sözleşmesinin objektif esaslı öğeleri satılan, bedel (semen) ve taraflar
arasında satılan ile bedelin değişimi hususunda anlaşmadır

Tanımı verilen satış türü, yasal tanımı ilk kez yeni TBK 247’de yapılan örnek üzerine satıştır.

Açıklanan sözleşme türü Beğenme Koşuluyla Satış (Tecrübe ve Muayene Şartıyla Satış)'tır.

Satış, tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Bu özelliği nedeniyle, bir tarafın hakkı diğerinin borcunu oluşturmaktadır.

Bağışlama sözleşmesi ile bir kimse, karşılığında bir ivaz (karşılık) beklemeksizin malvarlığının tamamını veya bir kısmını diğer bir kimseye sağlararası devreder veya devretmeyi taahhüt eder.

Satış sözleşmesinin farklı türleri mevcuttur.
Bunlar, taşınır satımı, taşınmaz satımı, örnek üzerine satış (numune üzerine satış), beğenme koşuluyla satış (tecrübe ve muayene şartıyla satış), mülkiyeti saklı
tutma koşuluyla satış, kısmî ödemeli satışlar, artırma yoluyla satıştır. Mesafeli satış Tüketici Hukukuna ilişkin bir kavramdır TBK'da geçmez.

İsimsiz sözleşmeler, kanunda düzenlenip düzenlenmemiş olmasına ölçütü nazara alınarak yapılan tasnif olan tipik sözleşmeler - isimsiz sözleşmeler ayrımı altında yer alır. Cevap C dir.

Borçlar Kanununda düzenlenen kumar ve bahis, ömür boyu gelir ve ölünceye kadar bakım sözleşmeleri ile Türk Ticaret Kanunu (TTK)’nda düzenlenen sigorta sözleşmesi sonuçları talih ve tesadüfe bağlı (rizikolu) sözleşmeler olarak sınıflandırılmaktadır.

Borçlar Kanunu, adi ortaklık
adı verilen bir sözleşme düzenlerken (TBK 620 vd.), benzeri amaçla ticaret
ortaklığı denilen kolektif, komandit, limited ve anonim ortaklıklar ise Türk
Ticaret Kanununda, kooperatifler ise Kooperatifler Kanununda düzenlenmiş bulunmaktadır.

Buna göre, kimileri, içeriği tamamıyla tipik sözleşmelerden oluşan, aslında kendileri birer tipik sözleşme olan birden çok sözleşmenin yasada
öngörülmeyen özel bir ekonomik ve işlevsel bağımlılık ilişkisi içerisine
konmasından dolayı tipten uzaklaşmış sayılan sözleşmelerdir. Bunlara
bileşik sözleşmeler adı verilmektedir. Bileşik sözleşmelerde, birbirinden
şeklen bağımsız iki sözleşme karşılıklı olarak birbirine bağlanmaktadır.
Örneğin, cep telefonu ile telefon kartı birlikte satılmışsa telefonun satışıyla telefon abonelik sözleşmesinin bileşimi böyledir. Her tipe kendi
kurallarının uygulanması kabul edilmektedir.

Satış sözleşmesinin konusunu oluşturan öğeye satılan denmektedir. Satılan (mal: eşya ya da hak), taşınır (ot, at, araba vb.) ve taşınmaz (arsa,
ev, villa, daire, tarla vb.) eşyadır. Satılan eşya, bütünleyici parça ve eklentileri ile birlikte sözleşmeye konu olur. Ayrıca hak ve alacaklar da
satışa konu olabilir: Alacak, telif, marka, patent ve irtifak hakları (intifa
hariç). Hak değilse de, hak gibi gayrımaddî bir varlık olan ekonomik bir
yarar da, örneğin ticarî işletme ve müşteri çevresi de satışa konu olabilir.
Gelecekteki eşya ve haklar, enkaz, ümit edilen şey ve ümit (şans) satışın konusunu oluşturabilir. Üçüncü kişilere ait eşya ve hakların da satışı
olanaklıdır. Satıcı, satılanın maliki olmak zorunda değildir. Diğer bir
anlatımla, satılan satıcının değil, üçüncü kişinin mülkiyetinde olsa dahi,
satış sözleşmesine konu olabilir.

Satış sözleşmesinin temel özellikleri, rızaî (tarafların iradelerinin uyuşması
yeterli), illî (sebebe bağlı), anî edimli, ivazlı ve borçlandırıcı bir sözleşme
olmasıdır. Görüldüğü gibi satış sözleşmesi sürekli değil ani edimlidir.

A şıkkı taksitle satış, B şıkkı ön ödemeli taksitle satıştır. C şıkkı ihtiyari değil cebri olacak; E şıkkı tam tersi, tabidir olacak. Cevap D

A şıkkı bir yan borç değil, aslî borçtur. Cevap A dır.

Zapttan sorumluluğun şeklî koşulları: (1) Birincisi, üçüncü kişi, hakkını kullanmak üzere dava açmış olmalıdır. Fakat alıcı, (i) dürüstlük kuralının gereği olarak üçüncü kişinin hakkını tanıyıp satılanı ona verdiğinde veya (ii) dava öncesi üçüncü kişiyle uyuşmazlığı çözmesi, aksi halde tahkim yoluna başvuracağı yönünde satıcıyı uyarmasına rağmen sonuç alamadığı için tahkim yoluyla satılanı üçüncü kişiye verdiğinde ya da (iii) satılanı üçüncü kişiye davasız vermekle yükümlü olduğunu ispatladığında, yine satıcının zapttan sorumluluğuna ilişkin hükümler uygulanır (TBK 216). (2) İkinci şeklî koşul, alıcının üçüncü kişi tarafından aleyhine açılan davayı derhal satıcıya bildirme (ihbar etme) yüklentisidir (TBK 215/I).