MEDENİ HUKUK II

Ceza koşulu sözleşme kurulurken ya da sonradan kararlaştırılabilir. Ceza koşulu asıl borcun herhangi bir sebeple geçersiz olması veya sona ermesi halinde ortadan kalkar.  Faiz ile cezai şart birbirinden farklı şeylerdir. Her üç şıkta doğrudur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Taraflar birbirinden karşılıklı olarak alacaklı olmalıdırlar. İki tarafın birbirine olan borçlarının konusunun para veya aynı cinsten olması, borçlarda özdeşlik bulunması gerekmektedir.Edimlerin her ikisinin de muaccel olması şarttır.( İflasta bu kurala istisna bulunmaktadır)Her üç şıkta doğrudur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Borcun sona ermesi, esas olarak dar anlamda borcun sona ermesidir. Fakat kimi durumlarda hem borç ilişkisinin ortadan kalkması, hem de borç ilişkisinden doğan münferit borçların sona ermesi anlamında kullanılabilmektedir.
Sona erdirme (ikale) sözleşmesi, dönme, fesih gibi borç ilişkilerini sona erdirme olanaklarından; ifa, ibra, yenileme, takas, alacaklı ve borçlu sıfatlarının birleşmesi, kusursuz ifa imkânsızlığı gibi borcu sona erdiren sebeplerden söz edilebilir.

Yeni TBK 71 ile tehlike sorumluluğu hükümlerini uygulayabilmek için şu koşullar gerçekleşmiş olmalıdır: (1) Bir işletmenin bulunması (2) İşletmenin faal(iyette) olması, (3) İşletmenin önemli ölçüde tehlike arzetmesi, (4) Bir zarar doğmuş olması, (5) Zarar ile işletmenin faaliyeti arasında tehlike (illiyet) bağı bulunması. Cevabımız B seçeneğidir.

Hakkaniyet sorumluluğunda, ayırt etme gücünden sürekli yoksun olanların verdikleri zarardan dolayı, kusura dayanmaksızın hakkaniyet gereği sorumlu tutulmaları söz konusudur (TBK 65). Aslında böyle bir kişinin haksız filden sorumlu olması için kusur ehliyeti yoktur. 

Önemli ölçüde tehlike arzeden bir işletmenin faaliyetinden kaynaklanan zarardan doğan sorumluluk, tehlike sorumluluğudur.

Adam çalıştıranın sorumluluğu, hayvan tutucusunun sorumluluğu ve yapı malikinin sorumluluğu özel sorumluluğudur. Cevabımız E seçeneğidir.

Kişiye verilen zararlarda tazminatın kapsamı belirlenirken kusurun ağırlığı, zarar görenin zarara rızası, zarar görenin birlikte kusuru indirim sebepleridir. Keza, zarar görenin ve verenin ekonomik durumu dikkate alındığında, zarar verenin kusuru hafif ve tazminatı ifa etmesi halinde zorda kalma hali varsa ya da beklenmeyen hal, zarar görenin yapısal eğilimi, uzak (zayıf) illiyet, zarar görenin çok yüksek bir gelire sahip olması, hatır işleri gibi somut olayın diğer hal ve şartları (diğer sebepler) da tazminat belirlenirken dikkate alınmaktadır. Bunlara karşılık TBK 55/I, cüm. 2’ye göre, kısmen veya tamamen rücu edilemeyen sosyal güvenlik ödemeleri ile ifa amacını taşımayan ödemeler tazminattan indirilemez. Cevabımız B seçeneğidir.

Haksız fiilden doğan tazminat alacağı ve rücu alacağı iki zamanaşımı süresine tâbidir. Bunları uzunlukları açısından kısa ve uzun; sürelerin başlangıç tarihleri açısından öznel (sübjektif) ve nesnel (objektif) olmak üzere sınıflandırmak mümkündür. Kısa zamanaşımı süresi, TBK 72’de iki (2) yıl olarak öngörülmüştür (krş. eBK 60). Süre, öznel olarak belirlenen zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrenme tarihinden itibaren işlemeye başlamaktadır. Cevabımız D seçeneğidir.

Haksız fiilden doğan tazminat alacağı ve rücu alacağı iki zamanaşımı süresine tâbidir. Bunları uzunlukları açısından kısa ve uzun; sürelerin başlangıç tarihleri açısından öznel (sübjektif) ve nesnel (objektif) olmak üzere sınıflandırmak mümkündür. Gerek eski gerekse yeni Kanunlar uzun zamanaşımı olarak on (10) yıllık bir süre öngörmüş bulunmaktadırlar. Bu sürenin işleyişine başlaması için ise, nesnel bir tarih olan fiilin işlendiği tarih belirlenmiştir (TBK 72). Cevabımız A seçeneğidir.

Türk hukukunda zenginleşme yasak değildir. Fakat, her zenginleşmenin haklı bir sebebe dayanması şarttır. Bir kimsenin zenginleşmesi haklı bir sebebe dayanmıyor ve bu zenginleşme diğer bir kimsenin aleyhine gerçekleşmiş ise, zenginleşmenin tasfiyesi gerekir. Haklı bir sebep olmaksızın bir kimsenin malvarlığının diğer bir kimsenin malvarlığı aleyhine artmasına hukuk literatüründe verilen isim sebepsiz zenginleşmedir. Kusursuz sorumluluk; kusurun sorumluluğa dayandırılmadığı durumlara verilen bir isimdir ve bu haksız fiilin bir türüdür. Cevabımız D seçeneğidir.

Sebepsiz zenginleşmeden doğan taleplerin zamanaşımı hakkında tıpkı haksız fiillerde olduğu gibi kısa ve uzun olmak üzere iki süre öngörülmüştür. Yeni TBK 82 nci maddesinde sırasıyla iki (2) ve on (10) yıllık süreler öngörülmüş bulunmaktadır (krş. eBK 66). Kısa süre, yoksullaşanın malvarlığındaki yoksullaşmayı ve zenginleşen kişiyi öğrenme tarihinden itibaren işlemeye başlarken, on (10) yıllık uzun zamanaşımı süresi ise, sebepsiz zenginleşmenin gerçekleştiği andan itibaren işlemeye başlar. Cevabımız E seçeneğidir.

Doğru ifa, doğru edimi (doğru konuda), yerinde (doğru yerde), zamanında (doğru zamanda) ve alacaklıya (doğru kişiye), ifa ederek borcu kapatma, sona erdirmedir. Doğru ifanın konusunu tarafların kararlaştırdığı edim oluşturur. Kural, borçlunun sözleşmeyle kararlaştırılan edimi ifa etmesidir. O, sözleşmede kararlaştırılan vasıfta ve miktarda ifayı gerçekleştirmelidir. Konusu cins olarak belirlenen borçlar her durumda ifa edilir: “Cins tükenmez (genus non perit)!”. Parça borçlusu da, her durumda kararlaştırılan borcu ifa etmelidir. Parça borcu, kararlaştırılandan farklı bir şeyle gerçekleştirilemez. Belirli bir tarlanın ürünü mallar gibi. Cevabımız A seçeneğidir.

Borçlunun temerrüdü, borçlunun zaman itibariyle doğru ifa gereğine uymamasıdır. Borçlunun temerrüdünün koşulları,

Borçlunun kusuru, temerrüde düşmesi için şart değildir. Cevabımız C seçeneğidir.

Borcun sona ermesi, esas olarak dar anlamda borcun sona ermesidir. Fakat kimi durumlarda hem borç ilişkisinin ortadan kalkması hem de borç ilişkisinden doğan münferit borçların sona ermesi anlamında kullanılabilmektedir. Sona erdirme (ikale) sözleşmesi, dönme, fesih gibi borç ilişkilerini sona erdirme olanaklarından; ifa, ibra, yenileme, takas, alacaklı ve borçlu sıfatlarının birleşmesi, kusursuz ifa imkânsızlığı gibi borcu sona erdiren sebeplerden söz edilebilir. Bu listeye, bunların yanı sıra, borcu sona erdirmeyen, fakat ileri sürüldüğünde talep ve dava edilebilirliğini sürekli olarak engellemesi nedeniyle benzerliği bulunan zamanaşımı da eklenmelidir. Cevabımız C seçeneğidir.

A ve E tehlike, B hakkaniyete dayanır. D ise bir kusursuz sorumluluk türü bile değildir, borcun kaynaklarından biridir. Cevap C

C doğru, diğerleri yanlıştır.  Zararın adam çalıştıran tarafından verilen işin görülmesi sırasında meydana gelmiş olması gerekir.

Bu sebepler tazminatın artışına değil, tazminat miktarında indirime neden olur. Cevap C dir.

Haksız fiil, kişiye verilen zarara ilişkin ise, yani kişinin maddi bütünlüğüne
ya da manevî bütünlüğüne veya meslekî ve ekonomik kişilik varlık ve değerlerine yönelik bir saldırı söz konusuysa, zarar görenin, bu fiil sonucunda uğradığı maddî zararlarının yanı sıra manevî zararlarının tazminini de istemesi
mümkündür. Manevî tazminat, zarar görenin, kişilik varlık ve değerlerinde
zarar verici olay nedeniyle meydana gelen acı, ızdırap, elem duygularını giderme, eksiklik duygusunu ortadan kaldırma amacı güden tazminattır.

Kısa zamanaşımı süresi, TBK 72’de iki (2) yıl olarak öngörülmüştür.

Gerek eski gerekse yeni Kanunlar uzun zamanaşımı olarak on (10) yıllık
bir süre öngörmüş bulunmaktadırlar. Bu sürenin işleyişine başlaması için
ise, nesnel bir tarih olan fiilin işlendiği tarih belirlenmiştir (TBK 72). Yeni
TBK 117/II’ye göre, bu tarih, aynı zamanda haksız fiilden dolayı borçlunun
ihtarsız temerrüde düştüğü tarihtir.

İade borcu sebepsiz zenginleşmenin koşullarından biri değil, sonuçlarından biridir. Cevap D dir.