MEDENİ HUKUK II

Bu hükümler dikkatle incelendiğinde üç kategori meydana getirmek mümkündür. (1) Hakkaniyet sorumluluğu (TBK 54; TBK 65, 59), (2) Özen sorumluluğu (MK 369, 730) (TBK 55, 56, 58; TBK 66, 67, 69) (3) Tehlike sorumluluğu (TBK 71; Karayolları Trafik Kanunu 85, ÇevreK 28). Bu çerçevede araç işletenin sorumluluğu Karayolları Trafik Kanunu 85 vd. uyarınca bir tehlike sorumluluğu meydana getirir.

Hayvan tutucusu, sürekli ya da geçici olarak hayvanın bakımını üstlenmiş olan, hayvanı yönetimi altında tutan kimsedir (TBK 67/I). O, hayvanın maliki, kiracısı, rehin alanı ya da hırsız olabilir.

Gelecekteki zararların istenebilmesi için ilk çare, kısmî dava açılırken saklı tutulan fazlaya ilişkin daha sonra, zarar gerçekleştiğinde yeni bir kısmî dava açmaktır. Yeni dava da zamanaşımı süresi içerisinde açılmış olmalıdır. Yalnız, manevî tazminat istemi bakımından kısmî dava açılamaz.

Borçlar Kanunu, kimi hukuksal ilişkiler dolayısıyla haksız zenginleşme kurallarına dayanılamayacağını hükme bağlamıştır. Buna göre, zamanaşımına uğramış bir borcun ya da ahlâkî bir ödevin ifası için verilenlerin iadesi istenemez (TBK 78/II). Keza, genel olarak eksik borçların ifasında, rıza ile ifa edilen kumar borcunda, evlendirme aracılığı için verilen
ücrette, kazandırıcı zamanaşımı ve iyiniyetle mülkiyet kazanımında, iflâsta belli süre içinde başvurulmamışsa iflâs masasına karşı haksız zenginleşme ileri sürülemez. Benzeri bir sonuçla, TBK 81 uyarınca, hukuka ya da ahlâka aykırı bir amacın elde edilmesi maksadıyla verilenlerin geri verilmesi de istenemez.

Alacaklı, borçlunun farklı şeyle ifa teklifini kabul edebilir. İfa yerine edim olarak kabul etmesi durumunda, ifa olarak farklı şeyin teslimi, borçluyu borçtan /sorumluluktan kurtarır.

Sözleşme, işin niteliği, kanun ya da örf ve âdet gereği önce ifayla yükümlü olan belirli olabilir. Lokantada önce yemek, sonra ücret verilmesi işin niteliği gereğidir. Kanun gereği taksitle satışta, önce satıcı; ön ödemeli taksitle satışta ise, önce alıcı borcunu ifa etmelidir.

Borçlunun temerrüdü, borçlunun zaman itibariyle doğru ifa gereğine uymamasıdır. Borçlunun temerrüdünün koşulları,
a. muaccel (vadesi gelmiş ve istenebilir) bir borç,
b. ifası mümkün bir borç,
c. alacaklı temerrüdünün olmaması
d. İfa için ihtarda bulunulmasıdır.
Borçlunun kusuru, temerrüde düşmesi için şart değildir.

Borçlunun, alacaklıya karşı, borcunu hiç veya gereğince yerine getirmediği takdirde ifa etmeyi önceden yüklendiği edime ceza koşulu denir. Sözleşme kurulurken ya da sonradan kararlaştırılabilir.

Bir borcun muaccel olduğu tarihten itibaren yasada öngörülen belirli bir sürenin geçmesiyle alacaklının alacağı talep, dava ve icra yoluyla takip hakkını sürekli olarak engelleyen savunmaya zamanaşımı denilmektedir. Zamanaşımı gerçekte borcu kendiliğinden sona erdirmez; fakat savunma olarak ileri sürüldüğünde alacağın sürekli olarak istenebilirliğini ve dava ve icra yoluyla takip edilebilirliğini ortadan kaldıran bir olaydır.

İşletmenin kusurlu olması

Hakkaniyet sorumluluğu

Özen sorumluluğu

Hayvan tutanın sorumluluğunda hırsızın sorumluluğu özen sorumluluğudur

Zarar görenin zararın miktarını açık ve net biçimde göstermelidir, aksi takdirde dava reddedilir

Zararın illiyet bağından yoksun olması demek TBK 71 deki şartların diğerlerini sağlasak bile kusur atfetmemizi engelleyici bir etken olacağı için zararın illiyet bağından yoksun olmaması gerekir.

Burada mağduriyet olgusu haksız fiile maruz kalan kişinin yaşadığı üzüntü, acı veya maddi kaybın birleşiminden oluşmaktadır ve zarar şartının içinde sayıldığından ayrıca mağduriyet şartı aramamaktayız.

Öngörülen kısa zamanaşımı süresi 2 yıldır.

Maddede öngörülen uzun zamanaşımı süresi 10 yıldır.

C şıkkındaki 2 yıllık süre kısmı doğru olsa da kısa zamanaşımı süresi fiilin işlendiği tarihten itibaren değil, zararın belirlendiği ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

Aynı haksız fiilde olduğu gibi sebepsiz zenginleşmede de 2 yıllık kısa ve 10 yıllık uzun zamanaşımı süreleri öngörülmüştür.