MEDENİ HUKUK II

Bireylerin kendi geleceğini, kendi yazgısını
belirleyebilme yetkisine sahip olduğunu ifade eden genel ilke irade özerkliği ilkesidir.

Borçlunun, sözleşmenin ilişkin olduğu eşya üzerindeki hak sahipliğine bakılarak belirlenmesini ifade eden eşyaya bağlı borçlar nispilik ilkesinin istisnasıdır.

Geri alma borç ilişkisini sona erdiren bir sebeptir.

Alacak hakkı birincil haklardandır. Fer'i bir hak değildir.

Def'i hakkı borç ilişkisindeki yan haklardan biridir.

Kefilin borçtan sorumluluğu belirtilen miktarla sınırlıdır.

Hukuki işlemde muvazaa bulunmasına bağlanan hukuksal sonuç kesin hükümsüzlüktür.

Bağışlama bir sözleşmedir. Bu nedenle tek taraflı hukuki işlem değildir.

Kullanma ödüncü sözleşmesi eksik iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerden biridir.

Muvazaa sözleşmenin kesin hükümsüzlüğüne yol açar.

Borçlar hukuku, konusu bakımından, içeriği değişik hususlarla doldurulabilecek tek bir
model olan borç ilişkilerini ele almaktadır. Borç ilişkisinin hukuksal işlem, haksız fiil, sebepsiz zenginleşme ve vekâletsiz işgörme olmak üzere dört kaynağı, bunlardan doğan alacak hakkı ve bu hakkın aralarındaki bağla doğduğu borçlusu ve alacaklısı bulunmaktadır.

Yazılı kaynaklar denilince hemen Anayasa, milletlerarası andlaşmalar, kanunlar, kanun hükmünde kararnameler (KHK), tüzükler ve yönetmelikler akla gelmelidir. MK 1/I’e göre, bir hukuksal uyuşmazlıkta yargıcın çözümü arayacağı birincil (ilk sıradaki) kaynak yazılı kaynak olup, yargıç için bağlayıcıdır. Yazılı kaynaklar içerisinde borçlar hukukunun temel kaynağı 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK)’dur.

Borçlar hukukunun yazılı olmayan, kaynakları ise, örf ve âdet hukuku kuralları ile bilimsel görüşler ve yargı kararlarından ibarettir.

İrade özerkliği ilkesinin görünüm biçimlerinden olan Sözleşme özgürlüğü, bireylerin hukuk düzeninin çizdiği sınırlar içerisinde dilediği sözleşmeyi,dilediği kişiyle, dilediği içerikte, dilediği şekilde kurabilmesi, değiştirebilmesi ve dilediğinde sona erdirebilmesi demektir.

Üçüncü kişi lehine sözleşmede, taraflar, sözleşmenin sağladığı alacak hakkından alacaklının değil, sözleşme tarafı olmayan üçüncü bir kişinin yararlanması üzerine anlaşırlar (TBK 129). Üçüncü kişinin, alacak hakkını doğrudan doğruya borçludan isteme (doğrudan talep) yetkisiyle donatılmış olduğu gerçek üçüncü kişi yararına sözleşme, tam anlamıyla nisbîlik ilkesinin istisnasını oluşturmaktadır. Bu yapıdaki sözleşmelere, işçiler lehine yapılmış sigorta (TBK 130), hayat, kaza, malî sorumluluk sigortaları gibi özel sigortalar örnek verilebilir.

Borç ilişkisinin kapsamı bir borçtan ya da birden fazla borçtan oluşabilir. Diğer şıklarda verilen bilgiler hatalıdır.

Alacaklı, hem asıl alacağını hem de bu haklarını isteyebilmektedir. Faiz, gecikme tazminatı, ifaya eklenen veya ifa ile birlikte talep edilebilen ceza koşulu bunlara örnek gösterilebilir. Faiz, paranın belirli bir süre içerisinde sağladığı getiri, bir miktar paradan yoksun kalma karşılığı sağlanan yarardır.

Eksik borçlar, doğuştan eksik borçlar (evlenme tellallığından doğan ücret borcu, kumar ve bahisten doğan borçlar, ahlakî ödevlerden doğan borçlar, hukuka ve ahlâka aykırı amaçla verilenlerin iadesi borcu gibi) geçici eksik borçlar (eşler arasındaki borçlar, ana baba ile birlikte yaşayan ergin çocuğun alacağı gibi) ve sonradan eksik borçlar (zamanaşımına uğramış borçlar, konkordatodan elde edilemeyen alacaklar, kendiliğinden ifa edilmiş eksik borçlar gibi) olarak sınıflandırılabilmektedir.

Sözleşme serbestisinin sınırlarının aşılması halinde, sözleşme kesin hükümsüzlük yaptırımı ile geçersiz kalır. Bu açıdan, yukarıda belirtildiği gibi, hukuksal işlemin içeriğinin emredici hukuk kurallarına, ahlâka, kamu düzenine ve kişilik haklarına aykırı ya da konusunun imkânsız olması; geçerlilik şekline uyulmamış olması kesin hükümsüzlük sebepleridir.