MEDENİ HUKUK II

ayni hak

Ayni haklar mirasla doğrudan geçerler

Nisbilik

Eşyaya bağlı borç

eşya

Nispilik

zilyetlik

Eşya hukukunun temel kaynağı 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu (MK)’dur.

Tapu Kütüğü

Kapalılık

Bütünleyici parça

Aynî hak bir eşya üzerinde kurulan, sahibine o eşya üzerinde doğrudan egemenlik ve üçüncü kişilere (herkese) karşı ileri sürme yetkileri veren ve hukuk düzeninin çizdiği sınırlar içerisinde kullanılabilen tekelci, mutlak ve malvarlıksal bir haktır.

Malvarlığı üzerinde belirlilik olmadığı için aynî hak kurulamaz.

Yararlanma yetkisi (fructus), eşyanın sağladığı yararları toplama
yetkisidir. Aynî hakkın konusu olan eşyanın verebildiği, ondan elde
edilebilir ne türden yarar varsa bu yararların tümü aynî hak sahibi
nin yararlanma yetkisinin kapsamına girer. Bu yararlar doğal ürünler (semereler) olarak adlandırılan süt, yün, meyve olabileceği gibi,
bunlara benzer sayılan taş, kum, gibi diğer verimler de olabilir. Ayrıca bir eşyadan kira, faiz, kâr gibi elde edilmesi mümkün hukuksal
ürünler de yarar kavramına dahildir.

Koruyucu yetkiler, fiilî koruma yetkileri ile hukuksal koruma yetkileri olarak ikili bir sınıflandırmaya tâbi tutulabilir. Fiilî koruma yetkileri
esas olarak zilyetliğe bağlı koruma olanaklarını ifade etmektedir. Bunlar,
saldırılara kuvvet kullanarak karşı koyma ya da zilyetlik davalarına ya
da hak karinelerine dayanan taşınır davasına başvurma olanaklarıdır.
Buna karşılık hukuksal koruma yetkileri, aynî hakka dayanarak ileri sürülebilen aynî taleplerle istihkak davası ve elatmanın önlenmesi davası
açma olanaklarını ifade etmektedir.

Eşyalar şahsi değil tam tersi kişi dışı olmalıdır. Bu kişilik hakkının kapsamına giren varlık ve değerler arasında yer almamayı deyimlemektedir.

Eşya, üzerinde egemenlik kurulabilme özelliği taşımalıdır. Bu egemenlik zilyetlikte bulundurma olarak fiilî ve de mülkiyet konusu oluşturma
gibi hukuksal olarak ortaya çıkabilir. Bu itibarla, Güneş ya da Dünya;
hava ya da uzay; deniz ya da akarsular üzerinde egemenlik kurulamaz.
Ne var ki, bunlarda egemenliği sağlamaya elveren araçlarla örneğin deniz suyunun şişelenmesi ya da havadaki oksijenin tüpe doldurulması ile
egemenlik sağlanması mümkün olabilir.

Bir eşya sonradan kamu hukuku hükümlerine tâbi hale getirilecek
olursa, bunun üzerinde artık özel hukuk hükümleri uygulanmaz. Örneğin bir taşınmazın kamulaştırılması halinde durum böyledir.

Zilyetliğin bir eşyanın tümü üzerinde kurulması şart değildir.
Bir eşyanın bir kısmı üzerinde zilyetlik kurulması da mümkündür. Buna kısmî zilyetlik denilmektedir.

Kiracının zilyetliği başka sıfatla, fer'i, doğrudan zilyetliktir.