MEDENİ HUKUK II

Aynî haklar, bir aynî hakkın içerebileceği tüm yetkileri içeren tam aynî hak olarak mülkiyet hakkı ve bu yetkilerden bir kısmını içerebilen sınırlı aynî haklardan ibarettir. Hukukumuzda üç tür sınırlı aynî hak vardır. Bunlar irtifak hakkı, taşınmaz yükü ve rehindir. Doğru cevap E'dir.

Yararlanma yetkisi (fructus), eşyanın sağladığı yararları toplama yetkisidir. Aynî hakkın konusu olan eşyanın verebildiği, ondan elde edilebilir ne türden yarar varsa bu yararların tümü aynî hak sahibinin yararlanma yetkisinin kapsamına girer. Doğru cevap C'dir.

Aynî hak içeriğinde aynı zamanda yükümlere de yer verilmektedir. Bu yükümler, katlanma, kaçınma, verme ya da yapma tarzında olabilir. Doğru cevap E'dir.

Basit (yalın) eşya, bağımsız bir varlığı olan, diğer bir şeyle bağlantısı olmayan, başka bir eşyanın eklenmesine gerek olmaksızın tek başına varlığı ve doğası gereği bir bütünlüğü olan eşyadır. At, mermer heykel, bardak, taş gibi. Doğru cevap A'dır çünkü araba bir bileşik eşya örneğidir.

Aynî hakkın mutlak hak niteliği, hak sahibine, eşya üzerinde aracısız ve tek başına doğrudan egemenliği dışa (müdahalelere) karşı koruma yetkisi sağlar. Buna göre, aynî hak sahibi, hakta aracısız ve tek başına tasarruf etme ve hakkın konusu eşyayı tek başına kullanma ya da yararlanma içerikli olumlu yetkilerini koruyan, başkalarına eşyada kullanma ve yararlanmayı yasaklama içerikli olumsuz yetkilere de sahiptir. Mutlaklık ilkesi, aynî hakkın sahibine bırakılan tekelci (inhisarî) yetkilerin işaretini vermektedir. Bunlar, aynî hakkın sahibinin tekeline bırakılan, sadece aynî hak sahibinin kullanımına özgülenmiş olan yetkilerdir. Bu cümleden olarak, aynî hak, sahibine tecavüzlere veya izinsiz tasarruflara karşı koruma ya da sınırlı aynî hak sahiplerine halefiyet yoluyla veyahut da cebri icrada ayrıcalık ve öncelik yoluyla koruma sağlar. Mutlaklık, bütün ilkelerin türediği temel ilkedir. Doğru cevap B'dir.

Mademki, aynî haklar mutlaktır ve herkes bu haklara saygılı olmalıdır; o halde, herkes aynî hakkı hiçbir kuşkuya yer vermeyecek denli açıklıkla tanıyabilmeli, teşhis edebilmelidir. Bu da, ilk elde aynî haklarda sınırlı sayı ve tipe bağlılık ilkesi ile sağlanmaktadır. Buna göre, aynî haklar, yalnız yasayla düzenlenmiş olan sayıda ve yasada öngörülen içerikte olabilir. Doğru cevap A'dır.

Zilyetliğin öğeleri, fiilî egemenlik (corpus) ve zilyetlik iradesidir (animus possidendi). Sadece II ve III. maddeler doğru olduğu için doğru cevap D'dir.

Zilyetliğin Türleri:

Doğru cevap C'dir.

Taşınmazların fiziksel (jeolojik) ve hukuksal durumlarını göstermek amacıyla Devlet tarafından ve onun sorumluluğu altında tutulan kütük, defter ve belge gibi öğelerden oluşan tümlüğe tapu sicili denir. Doğru cevap E'dir.

Tescilin, geçerli bir hukuksal sebep, tescil talebi ve kütüğe tescil olmak üzere üç koşulu vardır. III. maddede yer alan "noter onayı" bu koşullardan biri olmadığı için doğru cevap B'dir.

A, B, C ve E seçeneğindekiler ayni hakla ilgili iken, D seçeneğinde yer alan bilgi şahsi hakların özelliklerinden olup, ayni haklar herkes tarafından ihlal edilebileceği gibi herkese karşı da ileri sürülebilir.

A, C, D ve E seçeneğindeki belirtilenler ayni hakka ilişkin yetkilerden iken, B şıkkı ayni haklara ait yükümlerden biridir.

Hukuksal anlamda eşya sayılmanın koşullarından birini oluşturan kişi dışı olma (gayrışahsîlik), kişilik hakkının kapsamına giren varlık ve değerler arasında yer almamayı deyimlemektedir. Bu anlamda, kişinin vücudu ve organları, bunlarla ayrılmaz bir bağlılık ve böylelikle de bütünlük içerisinde bulunan takma organlar (protezler) eşya sayılmazlar.

Eklenti (teferruat), madden ve hukuken bağımsız olmakla birlikte, birleştirme, takma veya başka bir biçimde asıl şeye bağlanarak asıl şeyin işletilmesi, korunması ya da ondan yararlanılması için ona sürekli olarak özgülenen taşınır eşyadır (MK 686). Dolabın anahtarı,
atın eyeri gibi.

Aynî hakkın mutlak hak niteliği, hak sahibine, eşya üzerinde aracısız ve tek başına doğrudan egemenliği dışa (müdahalelere) karşı koruma yetkisi sağlar. Buna göre, aynî hak sahibi, hakta aracısız ve tek başına tasarruf etme ve hakkın konusu eşyayı tek başına kullanma ya da yararlanma içerikli olumlu yetkilerini koruyan, başkalarına eşyada kullanma ve yararlanmayı yasaklama içerikli olumsuz yetkilere de sahiptir.

Aynî hakların kazanılmasında sebebe bağlılık ilkesinden de söz edilmelidir. Bu ilke aynî hakların kazanılmasında bir sebebin varlığı ve var olan sebebin de geçerli olmasını ifade etmektedir. Kazandırıcı işlemin sebebini oluşturan bir borçlandırıcı işlemin yokluğu veya geçersizliği halinde aynî hakkın devri de geçerlilik kazanmaz (MK 1025). Bu yüzden aynî hak devredenin malvarlığında kalmakta devam eder.

Aslî zilyetlik, eşya üzerinde malik sıfatıyla zilyet olarak hareket edilmesidir. Fer’î zilyetlik ise, eşyada mülkiyetten başka bir aynî (irtifak, taşınmaz yükü veya rehin) ya da kişisel (kira, ödünç, saklama gibi) hakka dayanan zilyetliktir.

Hükmen teslim: Şeyin asli ve dolaylı zilyetliğini devreden kimsenin, o şeyin fer’i ve dolaysız zilyetliğini özel bir sebeple elinde tutmaya devam etmesi halinde zilyetliğin “hükmen teslim”inden söz edilir. Şeyi satma, fakat kira sözleşmesi ile elinde tutma hali buna örnek olarak gösterilebilir.

Devletin sorumluluğu ilkesine göre, Devlet, tapu sicilinin tutulması sırasında memurun işlem ve eylemleri sonucunda ortaya çıkan yolsuz sicilden doğan zararın tazmininden kusursuz sorumludur. Bu gibi bir durumda, zarar gören, memura ve böylelikle de Devlet’e yüklenebilir bir kusur bulunmasa da yolsuz sicilin, zararının sicilin yolsuz tutulması ile zararı arasında bir nedensellik bağının varlığını kanıtlamalıdır.

Dava açma süresi öngörülmemiştir. Aynî hak kaybedilmedikçe, bu dava açılabilir. Yalnız KadastroK 11’de tutanakların kesinleştiği tarihten itibaren on yıllık bir süre öngörülmektedir.