MEDENİ HUKUK II - Deneme Sınavı - 4

Hakkaniyet sorumluluğunda, ayırt etme gücünden sürekli yoksun olanların verdikleri zarardan dolayı, kusura dayanmaksızın hakkaniyet gereği sorumlu tutulmaları söz konusudur.

Özen sorumlukları esas itibariyle, zararın doğmasını önlemek için yeterli ve gerekli özen tedbirlerinin alınmasını gerektirir durumlarda, bu özen yükümlülüğüne aykırı bir davranışı ifade etmektedir. Bu gibi hallerde söz konusu olan objektif özen yükümlülüğüdür.

Haksız fiilin gerçekleşmesi durumunda maddi bir zararın ortaya çıkması, maddi manevi tazminatı doğurmakla birlikte, geçici bazı ödemeleri de gerektirmektedir.

Bir borç ilişkisinden doğan münferit bir alacak hakkının üçüncü bir kişiye kazandırılmasına alacağın devri denilmektedir.

Borç bir senetle ikrar edilmiş veya bir mahkeme ya da hakem kararına bağlanmış ise, yeni süre her zaman on (10) yıldır (TBK 156/II). Bunun dışındaki kesilme hallerinde kesilen sürelerin aynen yeniden işleyeceği düşünülmelidir.

Kira sözleşmesi türleri,

Adi kira, konut ve çatılı işyeri kirası ve ürün (hasılat) kirası sözleşmeleri türleridir.

Kanununun da yer alan sözleşmeleri amaçları bakımından şu şekilde gruplandırmak mümkündür: Devir amacı güden sözleşmeler, kullandırma amacı güden sözleşmeler, iş görme amacı güden sözleşmeler, saklama borcu doğuran sözleşmeler, güvence borcu doğuran sözleşmeler, sonuçları talih ve tesadüfe bağlı (rizikolu) sözleşmeler ve ortaklık sözleşmeleri. Bireysel sözleşmeler bu grup içerisinde yer almamaktadır.

Kullandırma borcu olan sözleşmeler; Kira, Kullanım ödüncü, Tüketim ödüncü ve finansal kiralamadır.

Güvence borcu doğuran sözleşmeler; Kefalet, ceza koşulu, rehin ve üçüncü kişinin edimini taahhüttür.

Gündelik alış veriş yaşamı gözlendiğinde, gerçekten de Borçlar Kanununda düzenlenen sözleşme tipleri dışında, çok zengin bir sözleşme çeşitliliği hemen fark edilebilmektedir. Böylelikle, sözleşenler, yasada düzenlenmiş olan tiplerden tamamen ayrılarak yeni (sui generis) bir sözleşmesel ilişki oluşturabilecekleri gibi, yasadaki tiplerden yararlanarak yasada öngörülmeyen içerikte sözleşme akdedebilmektedirler. Öyle ki, sözleşmeler, bu zengin çeşitlilik içerisinde tipleştirmeye elvermeyen o denli farklı içerik ve özellikler gösterdiği için bir ölçüte bağlı olarak sınıflandırılamamaktadır. Bundan dolayı, yasal düzenleme konusu da yapılamayan bu gibi sözleşmelere “atipik” sözleşmeler adı takılmaktadır.

Alıcı ödeme süresi bir yıldan uzun veya belirsiz olan sözleşmelerde, malın devrine kadar her hangi bir zamanda cayma hakkını kullanabilmektedir (TBK 269/I). Alıcı cayma hakkını kullanmışsa, satıcı, toplam alacağının en az % 2’si en fazla % 5’i tutarında cayma parası istemeye hak kazanmaktadır (TBK 269/II).

Artırma ile satış, önceden tespit edilen yer ve zamanda, önceden belirlenen şartlara göre, hazırlar arasında en yüksek teklifte bulunan kimseyle kurulan satıştır (TBK 274).

Aydınlanma borcu satıcının yan borçlarından değildir. Diğer seçeneklere ek olarak aydınlatma borcu vardır.

Maddî ayıp, satılanın fiziksel özelliklerini etkileyen eksikliklerdir. Yeni arabanın kullanılmış çıkması; kullanılmış arabanın önemli bir kazaya uğramış olması gibi.

Kefalet, kefilin, alacaklıya karşı, borçlunun borcunu ifa etmemesi halinde bunun sorumluluğunu kişisel olarak üstlenmeyi taahhüt ettiği sözleşmedir. Kefalette üç türlü ilişki vardır. Bu ilişkinin tarafları, 
- Tek tarafa borç yüklemektedir
- Kefilin borcu feri bir borçtur
- Kefilin borcu tali bir borçtur

Adi kefalet, alacaklıyı alacağını önce borçludan isteme zorunluluğunda bırakabilen kefalete denilmektedir.

Aynı borç için birden fazla kişinin kefaleti birlikte kefalet olarak adlandırılmaktadır.

Alacaklıyı bir sıra düzenine uymaya zorlamayan, tersine serbest bir seçimle başbaşa bırakan ve kefile adi kefaletteki savunma olanaklarını vermeyen durumlarda müteselsil (zincirleme, dayanışmalı) kefaletten söz edilmektedir.