MEDENİ HUKUK II - Deneme Sınavı - 16

Kullanım ödüncü (ariyet), ödünç verenin bir şeyin karşılıksız (ivazsız) olarak kullanılmasını ödünç alana bırakmak ve ödünç alanın da o şeyi bizzat kullandıktan sonra geri vermekle yükümlü olduğu sözleşmedir (TBK 379).

Otuz gün

On gün

Tüketim ödüncü, ödünç verenin bir miktar paranın veya tüketilebilir bir şeyin mülkiyetini ödünç alana devretmeyi borçlandığı ve ödünç alanın da aldığıyla aynı cinsten şeyi miktar veya değer itibariyle geri vermeyi borçlandığı sözleşmedir (TBK 387).

On beş gün- bir yıl

Şekle tabi olmama

HİZMET (İŞ) SÖZLEŞMESİ

1. Taraflarından işçinin belirli veya belirsiz bir süre için işverenin talimatına bağımlı olarak işgörmeyi ve iş sahibinin de buna karşılık işçiye bir ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmeye hizmet sözleşmesi denilmektedir (TBK 393).
2. Hizmet sözleşmesi, tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdendir. Aksi kararlaştırılmadıkça şekle tâbi değildir. Hizmet sözleşmesinde sürenin belirlenmesi zorunlu değildir. Bu anlamda, hizmet sözleşmesi belirsiz süreli de olabilir. Yalnız işin az çok süreklilik taşıması gerekli ve yeterlidir. İşçinin bu süre zarfında işverenin emrine uygun olarak çalışması yeterlidir. Bu bağlılık ilişkisi hizmet sözleşmesini benzeri diğer sözleşmelerden ayırt eden bir özelliktir.
3. Hizmet sözleşmesinin belirli ya da belirsiz süreli, tam zamanlı ya da kısmî zamanlı olması mümkündür. Bu ve diğer açılardan bakıldığında, saat, gün, ay, yıl gibi bir süre belirtilerek akdedilen iş sözleşmesine belirli süreli, herhangi bir süre belirtilmemişse belirsiz süreli, en çok 30 gün süren iş sözleşmesi mevcutsa süreli, 30 günden fazla süren iş sözleşmesi mevcutsa süresiz iş sözleşmesinden söz edilmektedir. İşçinin işverenle bizzat yaptığı hizmet sözleşmesine bireysel (ferdi) iş sözleşmesi, buna karşılık işçi ve işveren sendikalarının yaptığı görüşmeler sonucunda akdedilen sözleşmeye toplu iş sözleşmesi denilmektedir. Ayrıca, bir işçinin temsilci sıfatıyla birden çok
işçi adına işverenle yaptığı sözleşmeye takım sözleşmesi adı verilmektedir.
4. Ücret, hizmet sözleşmesinin önemli ve zorunlu öğesidir. İşçinin üstlendiği işgörme ediminin karşılığı olarak tanımlanan ücretin zamana göre ya da yapılan işe göre, örneğin parça başına, hattâ kazanç payı olarak belirlenmesi mümkündür. Ücret zaman itibariyle değil parça itibariyle (yapılan işe göre) verilmiş olsa bile, işçi belirli veya belirli olmayan bir süre için işe alınmış veya çalışmış oldukça, iş sözleşmesi yine mevcuttur. Buna parça üzerine hizmet veya götürü hizmet sözleşmesi denir.
5. Güncel yasa koyucu, yeni bir sınıflandırmayla genel hizmet sözleşmesi (TBK 393-447), pazarlamacılık sözleşmesi (TBK 448-460) ve evde hizmet sözleşmesi (TBK 461-469) arasında bir ayırım yapmaktadır.

Tüketim ödüncü

Fesih Bildirimi
1. Belirsiz süreli hizmet sözleşmesinde her iki taraf da fesih bildiriminde bulunarak sözleşmeye son verebilir (TBK 432/I; krş. eBK 340).
2. Yeni TBK 432/II’ye göre, “Hizmet sözleşmesi; bildirimin diğer tarafa ulaşmasından başlayarak, hizmet süresi bir yıla kadar sürmüş olan işçi için iki hafta sonra; bir yıldan beş yıla kadar sürmüş işçi için dört hafta ve beş yıldan fazla sürmüş işçi için altı hafta sonra sona erer.”

İşçinin ölmesi halinde sözleşme kendiliğinden son bulur. Bu durumda “İşveren, işçinin sağ kalan eşine ve ergin olmayan çocuklarına, yoksa bakmakla yükümlü olduğu kişilere, ölüm gününden başlayarak bir aylık; hizmet ilişkisi beş yıldan uzun bir süre devam etmişse, iki aylık ücret tutarında bir ödeme yapmakla yükümlüdür. (TBK 440/cüm. 2).

Götürü ücret, eser karşılığı ödenecek ücretin baştan ve kesin bir tutar olarak belirlenmesidir.

İş sahibinin ayıptan sorumluluktan doğan hakları sözleşmeden dönme, ücretin indirilmesi, eserin onarımını isteme ve genel hükümlere göre tazminat istemedir (TBK 475).

. Vekâlet ile temsil yetkisi birbiriyle ilişkili, fakat birbirinden farklı kavramlardır. Vekâlet, iç ilişkiye; temsil dış ilişkiye ilişkindir. Vekâlet eksik iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir; temsil yetkisi tek taraflı bir işlemle verilir.
Vekâlet, vekil için bir hukuksal yüküm (işgörme borcu) doğurur; temsil
yetkisi ise, temsilciye bir hak (başkasının alanında hüküm ve sonuçlar doğuracak hukuksal işlem yapma hakkı) bahşeder. Vekâlet sebebe bağlı (illî)
bir işlemdir; temsil yetkisi ise, hukukî sebepten bağımsızdır (soyuttur).

Özel temsil yetkisi aranan vekâletler TBK 504/III’de sayılmaktadır. Buna
göre dava açma, sulh olma, hakeme başvurma, iflâs, iflâsın ertelenmesi
ve konkordato talep etme, kambiyo taahhüdünde bulunma, müvekkil
adına bağışlamada bulunma, taşınmaz devri veya taşınmazı bir hakla sınırlama, kefil olma hallerinde müvekkil temsilcisine özel temsil yetkisi
vermemişse temsil olunamaz.

Vekâlet sözleşmesinden doğan alacaklar, 5 yıllık (TBK 147/b. 5) zamanaşımı süresine tâbidir.

İş sahibinin yapılmasını yasaklamadığı bir işin, vekâleti olmaksızın onun
çıkarına gerçekleştirilmesine gerçek (caiz) vekâletsiz iş görme denilmektedir. Örneğin, başkasının bir borcunu ödemek, baygın kazazedeye yardım etmek gibi.

Buna göre gerçek olmayan vekâletsiz işgörmeden doğan alacaklar, TBK 72 ve 82’ye göre iki (2) yıllık kısa ve on (10) yıllık uzun zamanaşımı süresine tâbidir.

Kefalet sözleşmesi «tek tarafa borç yükleyen sözleşme»lerdendir. Çünkü
kefalette yalnız kefil borç altına girmekte, alacaklı ise bundan sadece menfaat elde etmektedir.
2. Kefilin borcu, fer’i bir borçtur. Diğer bir deyişle, kefalet ancak geçerli bir
aslî borcun varlığı halinde hüküm ifade eder; teminat altına alınan aslî borç
yoksa, kefalet de yoktur veya aslî borç herhangi bir sebeple sona ererse,
kefalet de son bulur.
3. Kefilin borcu talî bir borçtur. Yani ilk plânda asıl borçlunun takip edilmesi söz konusu olup, ancak asıl borçlu borcunu ödemediği takdirde kefile
başvurulabilir. Kefil, her zaman, alacaklının karşısında bulabileceği ikinci
borçludur. Fakat kefil, alacaklının birinci ve asıl alacağının borçlusundan
olan asıl borcu ifa etmez; o sadece asıl borcun ifa edilmemesinden doğan
zararın tazminini borçlanır.
4. Kefilin borcu bir tazminat borcu olduğundan, para ile ölçülebilen bütün
borçlara, bu nitelikteki verme, yapma borçlarına, hatta borçlunun kişiliğinin önem taşıdığı yapma borçlarına bile kefil olunabilir. Kefilin borcu, asıl
borca yabancı bir borç olduğu ve alacaklıya güvence sağlama amacı bulunduğu için, bir kimse kendi borcu için kendisine kefil olamaz. Bir kimse
kendi alacağı için kefil olmuşsa, alacak kendisinde kaldığı sürece, bu, hüküm doğurmaz, alacak başkasına devredildiği anda kefalet devreye girer.
5. Kefalet sözleşmesi belirli süreli ya da süresiz olabilir. Yeni TBK’na göre kefalet sözleşmesi on (10) yıllık süre sınırlamasına tâbidir (TBK 598/IV). Kefalet sözleşmesi, en çok bir kez daha ve en çok on yıl için uzatılabilir (TBK 598/V).

Kefalet sözleşmesi, en çok bir kez daha ve en çok on yıl için uzatılabilir.

Kefalet ehliyeti tam fiil ehliyetidir. Sınırlı ehliyetliler için, yasal danışmanın
görüşünü alma koşulu vardır (MK 429/I, b. 9). Tam ve sınırlı ehliyetsizler
için kefalet yasak işlemlerdendir.