MEDENİ HUKUK II - Deneme Sınavı - 15

Alacaklıyı bir sıra düzenine uymaya zorlamayan, tersine serbest bir seçimle başbaşa bırakan ve kefile adi kefaletteki savunma olanaklarını vermeyen durumlarda müteselsil (zincirleme, dayanışmalı) kefaletten söz edilmektedir.

Gerçek kişilerce verilebilecek kefaletlerde azamî süre, kefalet sözleşmesinin kuruluşundan itibaren on yıldır. Bu tür kefaletler, on yılın geçmesiyle kendiliğinden son bulmaktadır (f. III).

Mülkiyeti devir borcu doğuran sözleşmeler grubunda yer alan bir başka sözleşmede mal
değişimi (trampa) sözleşmesidir. Trampa sözleşmesi bir malın başka bir mal ile
değişimini (mübadelesini) konu alır.

Diğer kimi sözleşmeler için ise, saklama borcu doğuran sözleşmeler denmektedir. Bu sözleşmeler, esas itibariyle bir taşınır malın belirli bir güvenilir yerde saklanmasını ve korunmasını borçlandırırlar. Bunlar saklama (vedia), ardiye, konaklama yeri, garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenlere bırakma (otelciye ve hancıya tevdi) sözleşmeleridir. Bir taşınmazın saklanması ve korunmasını amaçlayan sözleşenler, bu amaca ancak, böyle bir
amacın izlenmesine de izin veren vekâlet sözleşmesiyle ulaşabilirler.

İş görme borcu doğuran sözleşmeler ise, emek harcayarak ifa edilecek borçların üstlenildiği sözleşmesel bağlar yaratmaktadırlar. Örneğin hizmet, hizmetin özel türleri olarak pazarlamacılık ve evde hizmet, eser, yayım, vekalet, vekâletin özel türleri olan simsarlık
(tellallık), komisyon gibi sözleşmeler böyledir. Bunlardan vekaletin kendisi ivazsız ya da ivazlı kurulabilir iken, bunun özel türleri simsarlık ve komisyon dahil diğerleri ivazlılık nitelikleri göstermektedirler.

Bir mal ya da hakkın kökünü devretmeyen, sadece onu alacaklının kullanmasına terk etme borcu yükleyen sözleşmelere kullandırma borcu doğuran sözleşmeler denilmektedir. Bunlar,
kira, kullanım ödüncü (ariyet), tüketim ödüncü (karz) ve finansal kiralamadır.

Kimi zaman sözleşenler, zaten mevcut ya da gelecekte doğması muhtemel
bir borcu güvence altına almayı amaçlarlar. Alacaklı için de, alacağının ifa
edileceğine dair güven yaratmaya yönelen bu gibi durumlarda güvence
borcu doğuran sözleşmelerden söz edilir. Bunlar, kefalet, ceza koşulu (cezaî
şart), üçüncü kişinin edimini üstlenme, rehin gibi sözleşmelerdir.

Kimi sözleşmeler, bir malın mülkiyetini ya da bir hakkı devir (temlik) borcu doğurmaktadırlar. Bunlar mülkiyeti devir borcu doğuran sözleşmeler olarak anılmaktadır. Aslında bu tür sözleşmelerin sayısı kabarıktır. Örneğin satış, mal değişim (trampa), bağışlama, eser
ve ölünceye kadar bakma sözleşmeleri gibi.

Satış sözleşmesinin temel özellikleri, rızaî (tarafların iradelerinin uyuşması yeterli), illî (sebebe bağlı), anî edimli, ivazlı ve borçlandırıcı bir sözleşme olmasıdır.

Hukuka veya ahlâka aykırı yollarla ihalenin gerçekleşmesi sağlanmışsa
(ihaleye fesat karıştırılmışsa), her ilgili, iptal sebebini öğrendiği günden
itibaren on gün içinde ve her durumda ihale tarihini izleyen bir yıl içinde
mahkemeden ihalenin iptalini isteyebilir.

Ayıptan sorumluluktan doğan haklar için, adi satışta yeni TBK
231’e göre iki (2) yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür.

Bağışlananda ise, ayırt etme gücünün varlığı yeterlidir. Bununla birlikte,
yasal temsilci sınırlı ehliyetsizlerin bağışlamayı kabul etmesini yasaklayabilir, bağışlama tamamlanmış olsa bile, alınanın geri verilmesini emredebilir
(TBK 287/cüm. 2).

Saklama borcu doğuran sözleşmeler; vedia, otelciye ve hancıya tevdidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Trampa; mülkiyeti devir borcu doğuran sözleşmelerden biridir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sözleşenler, yasada düzenlenmiş olan tiplerden tamamen ayrılarak yeni (sui generis) bir sözleşmesel ilişki oluşturabilecekleri gibi, yasadaki tiplerden yararlanarak yasada öngörülmeyen içerikte sözleşme akdedebilmektedirler. Bundan dolayı, yasal düzenleme konusu da yapılamayan bu gibi sözleşmelere “atipik” sözleşmeler adı takılmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Satıcı, satılanın maliki olmak zorunda değildir. Diğer bir anlatımla, satılan satıcının değil, üçüncü kişinin mülkiyetinde olsa dahi, satış sözleşmesine konu olabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Alacaklının borçludan talep etmeye hakkı, borçlunun ise alacaklıya karşı yerine getirmeye yükümlü olduğu belirli bir davranış tarzına edim denir. Kural olarak her borç ilişkisi en az bir edim içerir. Borçlu bir ya da birden fazla edim üstlenmiş olabilir. Edimin içeriği somut ilişki çerçevesinde belirlenir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yüz ölçümü (miktar) eksikliklerinde, aksine bir sözleşme yoksa, satıcı eksikliklerden sorumludur (TBK 244/I). Resmî ölçüm yapılmış taşınmaz satışında ise, satıcı açıkça ve özellikle üstlenmiş değilse yüzölçümü eksiğinden sorumlu tutulamaz (TBK 244/II). Doğru cevap D seçeneğidir.

Taksitli satış sözleşmesinde yedi gün içinde geri alma hakkı olması gerekmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Alıcının ön ödemeleri beş yıl içerisinde ifa etmiş, ödeme süresi bir yıldan uzun veya belirsiz olan sözleşmelerde satılanın devri istemini sekiz yıl içerisinde ileri sürmüş olmalıdır (TBK 270). Doğru cevap C seçeneğidir.