MEDENİ HUKUK II - Deneme Sınavı - 4

Yargıcın çözüm ararken başvuracağı kaynaklar bağlayıcılık sırasıyla şöyle ifade edilebilir: Emredici yazılı hukuk kuralları, içtihadı birleştirme kararları, taraf iradesi (anlaşma ya da sözleşme), diğer yazılı hukuk kuralları, yazılı olmayan hukuk kuralları. Yargıç bir uyuşmazlıkta çözüm ararken şıklarda verilenlerin hepsini kaynak olarak kullanabilir; fakat bağlayıcılık açısından ilk sırada emredici yazılı hukuk kuralları bulunur. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Borç ilişkisinin sadece taraflar arasında bağlayıcılığa sahip olup üçüncü bir şahsın bundan sorumlu tutulamaması, borçlar hukukunda nisbilik ilkesi ile ifade edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Edimin bazı özelliklere sahip olması, bazı nitelikleri taşıması gerekir. Öncelikle edim hukuken korunan bir menfaat (yarar) olmalıdır. Her türlü menfaat edime konu olabilir. Ekonomik (parasal) menfaat ya da manevî menfaat de olabilir. Bu anlamda, maddî bir menfaat sağlayıcı olarak satış yoluyla bir malın mülkiyetini devretmeyi ya da manevî bir menfaat sağlamak üzere konferans vermeyi taahhüt etmek mümkündür. Öte yandan edimden söz edebilmek için muhatabın yararına bir yükümlülük doğması gerekir. Edimi üstlenen taraf hukuksal bir yükümlülük üstlenme bilinç ve iradesine sahip olmalıdır. Bununla birlikte, edim ile üstlenen (borçlu) hem kendi hem de muhatabı (alacaklı) yararına olan bir davranışta bulunmayı (veya bulunmamayı) üstlenmiş olabilir. Fakat borçlunun yalnız kendi yararına vaadde bulunmuş olmasına edim denemez. Örneğin, bir kimsenin, bundan böyle sigara içmemeyi vadetmesi, hukuksal anlamda edim olarak nitelendirilebilecek bir davranış değildir.

Özetle, her türlü ekonomik ya da manevi menfaat edime konu olabilir, bu yüzden edimin konusunu sadece ekonomik menfaatle sınırlandırmak yanlış bir ifadedir. Doğru cevap C'dir.

Verilen ifadelerin hepsi borçlar hukukuna egemen olan ilkelerdendir.

Aynî haklar içerdiği yetkilere, konusuna, hak sahibinin sayısı veya belirleniş tarzına göre sınıflandırılabilmektedir. Bunlar;

Geniş anlamda borç, alacaklının borçludan istemeye (talep etmeye) yetkili olduğu belirli bir davranıştır.

Malikler arasında ayırımsız her konuda bir işbirliği ya da karar (oy) birliği aranan birlikte mülkiyet türüne ise elbirliğiyle (iştirak halinde) mülkiyet denilmektedir.

Eklenti (teferruat), madden ve hukuken bağımsız olmakla birlikte, asıl şeyin malikinin arzusuna ya da yerel âdetlere göre o şeyin işletilmesi, korunması ya da ondan yararlanılması için ona sürekli olarak özgülenen ve kullanılmasında birleştirme, takma veya başka bir biçimde asıl şeye bağlı kılınan taşınır eşyadır (MK 686).

Borç ilişkisi iki taraf arasında kurulan ve taraflardan birine belirli bir biçimde davranışta bulunma borcunu yüklerken diğerine ise bu borcun yerine getirilmesini isteme  hakkı veren bir bağdır

Taşınmaz mülkiyetinin aslen kazanılması, cebri icra, mahkeme kararı, işgal (MK 707), olağan (MK 712) ve olağanüstü kazandırıcı zamanaşımı (MK 713) ile yolsuz tapu siciline güvenen iyiniyetli üçüncü kişinin aynî hak kazanımı (MK 1023) hallerinde söz konusudur.

Taşınmaz mülkiyetini devren, yani tasarruf yetkisi bulunan hak sahibinin iradesine dayanarak kazanma için üç koşul vardır. Bu koşulların tümüne kazanma zinciri denmiş ve üç halka gerektiği belirtilmişti. Taşınmazlarda aynî hakların devri ya da tesisine aracılık etme ve bunları açıklama işlevi gören tapu sicilinin gereklerine de uyan (1) geçerli bir hukuksal sebep, (2) tescil talebi ve (3) tescil olmak üzere üç halkalı zincirdir.

Birincil hak olarak alacak hakkı, alacak hakkını genişleten ve teminat
altına alan ikincil haklar ve alacak hakkını etkileyen yan haklar olmak üzere üçe
ayrılır.

Kazandırıcı zamanaşımıyla aynî hak kazananılması da aslen kazanmadır. Bunun için, (1) eşya sahibinin elinden rızası dışında çıkmış olmalı, (2) mülkiyeti kazanan iyiniyetli üçüncü kişi olmalı, (3) üçüncü kişinin malik (ya da diğer aynî hak sahibi) sıfatıyla zilyetliği, (4) beş yıl boyunca davasız ve aralıksız devam etmeli (5) Zilyetliğin dayandığı varsayılan hak aynî hak olmalıdır.

İntifa hakkı süreli ise, süre sonunda; süre belirlenmemişse, gerçek kişilerde intifa hakkı sahibinin ölümüyle, tüzel kişilerde kişiliğin ortadan kalkmasıyla sona erer. Hak sahibi tüzel kişi ise, intifa
hakkı en fazla 100 (yüz) yıl için kurulabilmektedir.

Tam borçlar, yaptırımlı, sorumluluk doğurabilen, dava ve icra yolu ile takip edilebilen borçlardır.

Taşınmaz yükü, hak sahibine, bir yandan malikten taşınmazından çıkan ya da taşınmazın değeriyle temsil olunan bir şey vermesini isteme, diğer yandan, bu istem yerine getirilmezse taşınmazı paraya çevirtme yetkileri verir.

Taşınır rehni, alacaklının alacağını güvence altına almak üzere parayla değeri ölçülebilir ve tedavülü mümkün bir taşınırın zilyetliğini elde etmesini, en azından rehinli malın malikinin bağımsız ve serbest tasarruflarını engelleyen bir zilyetlik tesis edilmesini gerektiren rehin türüdür. İradî ve yasal rehin olmak üzere ayrıma tâbi tutulmaktadır.

Borç ilişkisindeki  temel öğeler alacaklı, borçlu ve edimden oluşmaktadır, üçüncü şahıslar bir borç ilişkisinde doğrudan etkili bir öge değildir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Talep hakkı alacaklının borçludan edimini yerine getirmesini isteme yetkisi olarak tanımlanabilir. Doğru cevap B'dir.

Senetle satılan mallardan doğan borçlar tam borçlardandır; A, B, D ve E seçeneğindeki borç türleri ise eksik borçların kapsamı içerisinde değerlendirilirler. Doğru cevap C'dir.