MEDENİ HUKUK II - Deneme Sınavı - 29

Doğrudan egemenlik yetkileri, aynî hak sahibinin hakkın konusu olan eşya üzerinde aracısız, tekelci ve böylelikle müdahalesiz kullanma, yararlanma ve tasarruf yetkileridir.

Resim çerçevesi, camı ve çerçevesiyle birlikte bir kaç başka eşyanın birbirinden ayrılamayacak bir biçimde biraraya gelmesiyle oluşmuş taşınır ve bileşik eşyadır.

Aynî hakkın mutlak hak niteliği, hak sahibine, eşya üzerinde aracısız ve tek başına doğrudan egemenliği dışa (müdahalelere) karşı koruma yetkisi sağlar. Buna göre, aynî hak sahibi, hakta aracısız ve tek başına tasarruf etme ve hakkın konusu eşyayı tek başına kullanma ya da yararlanma içerikli olumlu yetkilerini koruyan, başkalarına eşyada kullanma ve yararlanmayı yasaklama içerikli olumsuz yetkilere de sahiptir.

Aynî hakların hak düşümü süresine ve hak kaybettirici zamanaşımına bağlı olmaması da bir ilkedir. Gerçekten de, aynî haklar, uzun süre kullanılmamakla zayıflamaz ya da ortadan kalkmaz. Böylelikle, çok genel olarak denebilir ki, bir kişinin nerede olduğunu bilmediği bir yerde kaybettiği bir eşyasını yıllarca sonra bulduğu yerde ele geçirmesi mümkündür.

Bir eşya üzerinde, varsa önceki zilyedin zilyetliğinden bağımsız veya onun zilyetliğini yadsıyarak, tanımayarak ya da henüz üzerinde hiçbir zilyetlik bulunmayan bir eşyayı fiili egemenliğine alarak malik sıfatıyla zilyet olunması halinde zilyetlik aslen kazanılmış olur. Bir ağacın kesilerek odun yapılması aslen kazanma iken bu ağacın satın alınması sonucu zilyetlik devren kazanışmış olur.

Zilyetliği gasp edilen (zorla veya gizlice elinden alınan) ya da zilyetliğine el atılan (tecavüz edilen) zilyet, o anda kuvvet kullanarak zilyetliğini bizzat koruyabilir. Saldırıyla orantılı karşı güç uygulama niteliğinde bir korumanın yapılması gerekir. 

Taşınmaz zilyetliğine yönelik tecavüze karşı idarî koruma için faili öğrenme tarihinden itibaren 60 gün içerisinde yetkili idarî makama başvuru yapılmış olmalıdır.

Zilyetliğin geri verilmesi davası (MK 982) sadece taşınırlar için öngörülmüş olan ve fiilî durumu korumayı amaçlayan bir davadır. Saldırıyı savma (savuşturma) davası (MK 983) ise, hem taşınır hem de taşınmaz zilyetliğine yönelik saldırılara karşı koruma olanağı sağlamaktadır

Yolsuz tapu siciline güvenerek aynî hak kazanan iyiniyetli üçüncü kişilerin bu kazanımının korunmasını ifade etmektedir. Böylece, iyiniyetli üçüncü kişinin yolsuz sicile güveni korunur. Seyhan iyiniyetli olması halinde mülkiyeti kazanacaktır.

Tasarruf yetkisini kısıtlayıcı şerhler: Bunlar, MK 1010’a göre çekişmeli hakların korunmasına ilişkin mahkeme kararları; haciz, iflâs kararı veya konkordato ile verilen süre; aile konutu; aile yurdu kurulması, artmirasçı atanması gibi kanunen şerh verilmesi öngörülen malikin tasarruf yetkisinin kısıtlamalarına ilişkin şerhlerdir.

Bir davada taşınmazın mülkiyeti tartışmalı ise mülkiyetin kendisine ait olduğunu iddia eden ancak tapuda malik gözükmeyen taraf tasarruf yetkisini kısıtlayıcı şerh ile hak kaybının önüne geçebilir.

Dava açma süresi öngörülmemiştir. Aynî hak kaybedilmedikçe, bu dava açılabilir. Yalnız
Kadastro Kanunu madde 11’de tutanakların kesinleştiği tarihten itibaren on yıllık bir süre öngörülmektedir. Diğer şıklarda verilen bilgiler doğrudur.

Zilyetlik mülkiyete karinedir.

Sürekli olma hukuki anlamda eşya sayılmanın koşullarından biri değildir.

paylı mülkiyet payı yasa gereği taşınmaz sayılan şeylerdendir.

Ayni haklar mutlak haklardandır. Bu nedenle ayni hak sahibi, hakkını, doğrudan, tek başına ve aracısız kullanabilir.

Eşyada mülkiyetten başka bir ayni hak ya da kişisel hakka dayanan zilyetliğe feri zilyetlik denir. Saklanması için malın kendisine bırakıldığı B bu nedenle fer'i zilyettir.

Bir sözleşmeyle dolaylı zilyedin zilyetliğini dolaysız zilyetten bir başkasına devrettiği durumlarda zilyetliğin havalesinden söz edilir. Olayda dolaylı zilyet olan Tülin dolaylı zilyetliğini bir anlaşmayla Sevgi'ye devretmiştir.

Hükmen teslim üçüncü kişileri zarara sokmak amacıyla yapılmışsa tarafları için geçersizdir.

Tecavüz ile faili öğrenme tarihinden itibaren 60 gün içerisinde ilgililer yetkili makama başvurmalıdır.

Emin sıfatıyla zilyetten ayni hak kazananlara karşı taşınır davası açılamaz.

30 yıl veya daha uzun süreli    kurulmuş sürekli irtifak hakları  bağımsız niteliği de haiz iseler tapuda taşınmaz gibi ayrı sayfaya kaydolunabilirler.

Arsa payı karşılığı kat yapım sözleşmesinden doğan hakkın şerhedilebilmesi için şerh talebinin malikten gelmesine gerek yoktur.