MEDENİ HUKUK I

Türk hukukunda bütün insanlar kişi olarak kabul edilmektedir. Kişilik bakımından Medeni hukukta eşitlik ilkesi geçerlidir.

Ölüm karinesi, TMK. m. 31’de düzenlenmiştir. Bu hükme göre, “Bir kimse, ölümüne kesin gözle bakılmayı gerektiren durumlar içinde kaybolursa, cesedi
bulunamamış olsa bile gerçekten ölmüş sayılır”. Bir kişi ölümüne kesin (muhakkak) gözle bakılan bir durumda ortadan kaybolur ve cesedi de bulunamazsa, o yerin en büyük mülkî amirinin emriyle kütüğe ölüm kaydı işlenir (TMK. m. 44/I). Buna ölüm karinesi adı verilir.

Bir kişinin gaipliğine karar verilebilmesi için belli bir sürenin geçmesi gerekir. Bu süreler, TMK. m. 33’e göre, ölüm tehlikesi hali için bir yıl; uzun zamandan beri haber alınamama için ise, son haber alınma tarihinden itibaren beş yıldır.

TMK. m. 584 gereğince, gaip 100 yaşına geldiğinde teminat gösterme süresi bu
sürelerin dolup dolmadığına bakılmaksızın kendiliğinden sona erer.

Bir kişinin gaipliğine karar verilmesi halinde gaip evli ise bu karar ile evliliği kendiliğinden son bulmayacaktır. Gaip kişinin eşi evliliğin son bulmasını isterse ya gaiplik kararı istenirken bu talebini hâkime iletmesi ya da ayrıca açacağı bir dava ile gaiplik kararının verilmesinin ardından evliliğin feshini talep etmesi gerekir.

Kişiler, tam ehliyetliler, sınırlı ehliyetliler, tam ehliyetsizler ve sınırlı ehliyetsizler olmak üzere dört gruba ayrılırlar.

Her ne kadar yasal temsilci tam ehliyetsiz adına her tür hukuki işlemi yapabilirse de, Medeni Kanun üç işlem bakımından bu kurala istisna getirmiştir. Yasal temsilci tam ehliyetsiz adına vakıf kuramaz, bağış yapamaz ve kefil olamaz.Tam ehliyetsizlerin dava ehliyeti de yoktur. Bu kişiler, mahkemede davacı ve davalı sıfatıyla işlem yapamayacakları gibi, yargılama hukuku işlemleri de yapamazlar. Bu işlemler yine tam ehliyetsiz için yasal temsilcisi tarafından gerçekleştirilir.

Kişinin fiil ehliyetine sahip olması için ayırt etme gücüne sahip olması ve ergin
olması yetmez. Ayrıca kısıtlı da olmaması gerekir. Kısıtlama sebepleri TMK. m. 405 - 408’de sayılmıştır. Bunlar, akıl hastalığı, akıl zayıflığı, savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim, bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı ceza ve aciz olan kimsenin isteğidir. Kanunda bu sebepler sınırlı olarak sayılmıştır, bu sebepler dışında kısıtlılık sebebi
öngörülemez.

Bir kimsenin gaiplik haline iki halde karar verilebilir. Bunlar ‘ölüm tehlikesi içinde kaybolma’ ve ‘uzun zamandan beri kendisinden haber alınamama’dır. TMK M.33’e göre, ölüm tehlikesi hali için 1 yıl; uzun zamandan beri haber alınamama için, son haber alınma tarihinden itibaren 5 yıl geçmesi halinde gaiplik kararı verilebilir.