MEDENİ HUKUK I

Mirasbırakanın yapmış olduğu bir ölüme bağlı tasarrufla terekenin tamamı veya bölünebilir bir kısmında belirli bir süre veya şart olarak kararlaştırılan husus gerçekleşinceye kadar bir kimsenin daha sonra başka bir kimsenin mirasçı olacağını kararlaştırması halinde artmirasçı söz konusudur.

578. madde hükmüne göre aşağıdaki kimseler, mirasçı olamayacakları gibi; ölüme bağlı tasarrufla herhangi bir hak da edinemezler: a) Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler, b) Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirenler, c) Mirasbırakanın ölüme bağlı bir tasarruf yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlayanlar ve engelleyenler, d) Mirasbırakanın artık yeniden yapamayacağı bir durumda ve zamanda ölüme bağlı bir tasarrufu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldıranlar veya bozanlar.

herhangi bir mahkeme kararı veya mirasbırakanın işlemine gerek kalmaksızın kişinin mirasçılık ehliyeti mirasbırakandan önce ölmüş gibi ortadan kalkar. Mirastan yoksunluk, yalnız yoksun olanı etkiler. Burada cezaların şahsiliği ilkesi geçerlidir. Mirastan yoksun olanın altsoyu, mirasbırakandan önce ölen kimsenin altsoyu gibi mirasçı olur (TMK. m. 579). Mirastan yoksunluk, mirasbırakanın affıyla ortadan kalkar (TMK. m. 578/II). Mirastan yoksunluk ile mirastan çıkarma karşılaştırıldığında; çıkarmanın mirasbırakanın ölüme bağlı bir tasarrufu ile gerçekleştiği, buna karşılık yoksunluğun Kanunda sayılan sebeplerden birinin varlığı halinde kendiliğinden kişinin mirasçılığını engellediği, af ile mirastan yoksunluğu ortadan kaldırmak mümkün olduğu halde, çıkarmada mirasbırakanın o ölüme bağlı tasarrufu ortadan kaldırmasının veya yeni bir ölüme bağlı tasarruf ile iradesini ortaya koymasının gerektiği belirtilebilir.

Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh hukuk mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren mirasçılık belgesi verilir. Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh hukuk mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir. Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir (TMK. m. 598). Bu belgenin aksinin her türlü delil kullanılarak kanıtlanması mümkündür.

Külli halefiyet ilkesi gereği, mirasçı ölüm anından itibaren mirasbırakanın borçlarından da şahsen sorumlu olur. Zira mirasın kendiliğinden intikalinin bir sonucu olarak mirasbırakanın sadece sahip olduğu haklar değil, aynı zamanda borçları da kendiliğinden külli halef olan mirasçılara geçer. Borçlardan sorumlu olmak istemeyen yasal veya atanmış mirasçı mirası ancak bütün olarak reddedebilir. Esasen mirasın açılması ile birlikte kanun koyucu mirasçılara dört farklı hak tanımıştır. Bu haklardan ilki ve en doğal olanı kuşkusuz mirası kabuldür ve yukarıda belirtildiği gibi bu hakkın seçilmesi için bir davranışta ya da irade açıklamasında bulunmaya gerek yoktur. İkincisi ise mirasın reddidir. Ancak bunların yanı sıra, özellikle terekenin durumunun bilinmediği hallerde mirasçılar terekenin defterinin tutulmasını isteyebilecekleri gibi, son olarak resmi tasfiyeyi de talep edebilirler.

Mirasın reddi yasal mirasçılar ile iradi mirasçılardan atanmış mirasçılara tanınmış önemli bir imkândır. Hukukumuzda açık ret ve ret karinesi (zımni ret) olmak üzere iki farklı şekilde mirasın reddi mümkündür. Ret karinesi gereğince, ölümü tarihinde mirasbırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise, miras reddedilmiş sayılır (TMK. m. 605). Bu durumda mirasçıların mirası ret için herhangi bir davranışta bulunması beklenmez, ancak mirasçılar mirası kabul etmek istedikleri takdirde bu iradelerini ortaya koymaları gerekecektir. Açık ret durumunda ise, mirasçılar mirası, mirasçı olduklarını öğrendikleri andan itibaren üç ay içinde reddedebilirler. Bu süre, yasal mirasçılar için mirasçı olduklarını daha sonra öğrendikleri ispat edilmedikçe mirasbırakanın ölümünü öğrendikleri; vasiyetname ile atanmış mirasçılar için mirasbırakanın tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten işlemeye başlar (TMK. m. 606). Üç aylık süre bir hak düşürücü süre niteliğindedir.

Mirasın açıldığı tarihte, mirasçı olabilecek bir cenin varsa paylaşma, ceninin doğumuna kadar ertelenir. Ana muhtaç ise, doğuma kadar geçim giderlerinin terekeden sağlanmasını isteyebilir (TMK. m. 643). Doğum ile birlikte cenin sağ ve tam doğarak kişilik kazandığında o da mirasçı olacaktır.

Mirasbırakan, ölüme bağlı tasarrufuyla paylaşmanın nasıl yapılacağı ve payların nasıl oluşturulacağı hakkında kurallar koyabilir. Bu kurallar, mirasbırakan tarafından kastedilmemiş olan bir eşitsizlik halinde payların denkleştirilmesi olanağı saklı kalmak kaydıyla, mirasçılar için bağlayıcıdır. Aksini arzu ettiği tasarruftan anlaşılmadıkça, mirasbırakanın tereke malını bir mirasçıya özgülemesi, vasiyet olmayıp sadece paylaştırma kuralı sayılır (TMK. m. 647).

Eşlerden birinin ölümü halinde tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut, yani aile konutu varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras hakkına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir. Haklı sebeplerin varlığı halinde, sağ kalan eşin veya mirasbırakanın diğer yasal mirasçılarından birinin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilir. Mirasbırakanın bir meslek veya sanat icra ettiği ve altsoyundan birinin aynı meslek ve sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde, sağ kalan eş bu hakları kullanamaz (TMK. m. 652).

Miras paylaşma sözleşmesinin akdedilmesini sağlamak için kanun koyucu bazı kolaylıklar öngörmüş ve özellikle sözleşmenin yapılması işlemlerini basitleştirmeye çalışmıştır. Hukukumuzda miras paylaşma sözleşmesinin iki türü bulunmaktadır. Elden paylaşma ve yazılı miras paylaşma sözleşmesi. Elden paylaşmada mirasçılar aralarında fiilen payları oluşturup derhal birlikte hareket ederek paylaşımı da gerçekleştirirler. Yazılı sözleşmede ise nasıl ve ne şekilde paylaşacakları hususunu yazılı bir sözleşme halinde düzenlerler, bu durumda bu sözleşmenin bir de ifa aşaması olacaktır. Elden paylaşmanın aksine yazılı paylaşma sözleşmesinin hükmü hemen icra edilmemektedir.

Her iki tür miras paylaşma sözleşmesi bakımından da külli halef olan tüm mirasçıların oybirliği şarttır. Mirasçılar istedikleri takdirde terekenin tamamen veya kısmen paylaşılması da mümkündür. Bunun yanında miras hukukunda istenen mümkün olduğunca tereke mallarının aynen paylaşılmasıdır. Ancak aynen paylaşma sağlanamadığı takdirde mallar satılıp bedeli mirasçılar arasında miras paylarına göre paylaşılacaktır.

Fiil ehliyeti için gereken ayırt etme gücüne sahip olmamak mirasçılık ehliyetine halel getirmez. Cevap A'dır.

Sulh hukuk verir. Yanlış cevap B dir.

Bu ilke külli halefiyettir. Cevap E dir.

Süre üç aydır. Cevap C dir.

Verilen tanım miras ortaklığını anlatmaktadır. Cevap A dır.

Vasiyet alacaklısı miras ortaklığına dahil değildir. Cüz'i haleftir. Cevap D dir.

Gaibin mirasbırakan olması ya da mirasçı olması durumunda; Gaibin mirası teminat karşılığında mirasçılara teslim edilir. Söz konusu teminat; ölümüne olası gözle bakılacak halde kaybolma için 5 yıl (tereke mallarının tesliminden itibaren hesaplanır), uzun
süreden beri haber alınamama hali için 15 yıl (son haber tarihinden başlayarak hesaplanır) ve her halde en çok gaibin 100 yaşına varmasına kadar gösterilir. Cevap C dir.

Miras hakkından bağımsız olarak değil, miras hakkına mahsuben isteyebilir. Cevap E dir.

Oy birliğidir. Cevap B dir.

Elbirliğiyle mülkiyettir. Cevap D dir.

Miras, malvarlığının tamamı için mirasbırakanın yerleşim yerinde açılır. Mirasbırakanın tasarruflarının iptali veya tenkisi, mirasın paylaştırılması
ve miras sebebiyle istihkak davaları bu yerleşim yeri
mahkemesinde görülür TMK. m. 576). Dolayısıyla mirasbırakanın son yerleşim yeri miras hukuku
bakımından büyük önem taşımaktadır.