Mirasın Açılması ve Mirasın Paylaşılması

Elbirliği mülkiyetidir.

Miras, mirasbırakanın ölümüyle açılır (TMK.
m. 575/I). Dolayısıyla mirasın açılmasının ön koşulu mirasbırakanın ölmesidir. Bunun yanında,
ölüme denk tutulan mirasbırakanın gaipliğine karar verilmesi ve ölüm karinesi hali de mirasın açılmasına neden olur.

Mirasbırakanın tasarruflarının iptali veya tenkisi, mirasın paylaştırılması
ve miras sebebiyle istihkak davaları bu yerleşim yeri
mahkemesinde görülür TMK. m. 576). Dolayısıyla mirasbırakanın son yerleşim yeri miras hukuku
bakımından büyük önem taşımaktadır.

Mirasçılık ehliyeti, bir kimsenin yasal mirasçı
veya atanmış mirasçı ya da vasiyet alacaklısı olabilme yeteneğine sahip bulunmasını ifade etmektedir.
Medeni Kanunumuz bir kimsenin mirasçılık ehliyetine sahip olmasını iki olumlu, bir olumsuz üç
koşula bağlamıştır. Bunlar, mirasın açıldığı zaman
“sağ olmak”, “mirasa ehil olmak” ve “mirastan yoksun bulunmamak” tır.

Birden fazla kişiden hangisinin önce veya sonra öldüğü ispat edilemezse, hepsi aynı anda ölmüş sayılır ve bu hükmün bir sonucu olarak da birbirlerinin mirasçısı olamazlar.

Medeni Kanunumuz, mirasbırakanın ölümü
anında hayatta olma şartına bazı istisnalar getirmiştir. Bunlardan biri “cenin”in hukuki durumudur. Yukarıda da belirtildiği gibi, cenin, sağ
doğmak koşuluyla mirasçı olur. Ölü doğan çocuk
mirasçı olamaz (TMK. m. 582). Ceninin mirasçı
olabilmesi için mirasın açıldığı anda ana rahmine düşmüş olması yeterlidir. Sağ doğmak kaydıyla
mirasçı olması söz konusudur, bu anlamda ceninin yaşama kabiliyetini haiz olup olmaması önemli değildir.

Mirasın açıldığı anda henüz var olmayan bir kimseye artmirasçı veya art vasiyet
alacaklısı olarak, tereke veya tereke malı bırakılabilir. Mirasbırakan tarafından önmirasçı atanmamışsa, yasal mirasçı, önmirasçı sayılır.

Mirasbırakanın yapmış olduğu bir ölüme bağlı tasarrufla terekenin tamamı veya bölünebilir bir kısmında belirli bir süre veya şart olarak kararlaştırılan husus gerçekleşinceye kadar bir kimsenin daha sonra başka bir kimsenin mirasçı olacağını kararlaştırması.

Bu durum mirastan yoksunluk olarak nitelendirilir. 

a) Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak
öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler,
b) Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirenler,
c) Mirasbırakanın ölüme bağlı bir tasarruf yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini
aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlayanlar ve engelleyenler,
d) Mirasbırakanın artık yeniden yapamayacağı
bir durumda ve zamanda ölüme bağlı bir tasarrufu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldıranlar veya bozanlar.

Hayır oluşturmaz. Mirasçılık belgesi kesin hüküm oluşturmamakla birlikte kimlerin
hangi oranda mirasçı olduklarını da gösteren bir belgedir. 

Mirasçılık belgesi, yalnızca miras hakkının ispatına yarayan resmi bir senet mahiyetindedir. Aksi ispat edilinceye kadar bu belgede gösterilen kişi mirasçı olarak kabul edilir.

Miras açılınca terekenin, bütün hakları ve borçlarıyla birlikte mirasçılara kendiliğinden intikal etmesi demektir.

Dört farklı hak tanımıştır. Bu haklar:

a) Mirasın Kabulü
b) Mirasın Reddi
c) Terekenin Defterinin Tutulması
d) Resmi Tasfiye.

Açık ret durumunda, mirasçılar mirası, mirasçı olduklarını öğrendikleri andan itibaren üç ay içinde reddedebilirler. Bu süre, yasal mirasçılar için
mirasçı olduklarını daha sonra öğrendikleri ispat
edilmedikçe mirasbırakanın ölümünü öğrendikleri; vasiyetname ile atanmış mirasçılar için mirasbırakanın tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten işlemeye başlar (TMK. m. 606). Üç aylık süre bir hak düşürücü süre niteliğindedir.

Mirasın reddi, mirasçılar tarafından sulh hukuk mahkemesine sözlü veya yazılı beyanla yapılır. Reddin kayıtsız ve şartsız olması gerekir.

Gaibin mirasbırakan olması ya da mirasçı olması durumunda;
Gaibin mirası teminat karşılığında mirasçılara
teslim edilir. Söz konusu teminat; ölümüne olası
gözle bakılacak halde kaybolma için 5 yıl (tereke
mallarının tesliminden itibaren hesaplanır), uzun
süreden beri haber alınamama hali için 15 yıl (son
haber tarihinden başlayarak hesaplanır) ve her halde en çok gaibin 100 yaşına varmasına kadar gösterilir. Bu süreler geçtikten sonra miras kesin olarak
kazanılır. Gaip daha sonra ortaya çıkarsa veya üstün hak sahibi olduklarını ileri sürenler bu sıfatlarını ispat ederlerse, tereke mallarını teslim almış
olanlar, aldıkları malları zilyetlik kuralları uyarınca
geri vermekle yükümlüdürler.

Paylaşma ile ilgili en önemli ilkelerden bir tanesi paylaşma serbestîsi ilkesidir. Bu ilke gereğince mirasçılar mirasın kendi aralarında ne zaman
ve nasıl paylaşılacağını her zaman ve serbestçe
kararlaştırabilirler. Bu nedenle mirasçılardan her
biri, sözleşme veya kanun gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman mirasın
paylaşılmasını isteyebilir. Her mirasçı, terekedeki
belirli malların aynen, olanak yoksa satış yoluyla paylaştırılmasına karar verilmesini sulh hukuk
mahkemesinden isteyebilir.

Yasal mirasçılar, gerek kendi aralarında, gerek atanmış mirasçılarla birlikte mirası aynı kurallara göre paylaşırlar. Aksine düzenleme olmadıkça mirasçılar, paylaşmanın nasıl yapılacağını paylaşmada serbesti ilkesi gereğince serbestçe kararlaştırırlar. Tereke mallarına zilyet olan veya mirasbırakana borçlu bulunan mirasçılar, paylaşma sırasında bu konuda eksiksiz bilgi vermekle yükümlüdürler (TMK. m. 646). Zira paylaşma bakımından önemli yükümlülüklerden biri bilgi verme yükümlülüğüdür.

Eşlerden birinin ölümü halinde tereke malları
arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları
konut, yani aile konutu varsa; sağ kalan eş, bunlar
üzerinde kendisine miras hakkına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir.

İki türü bulunmaktadır. Elden paylaşma ve yazılı miras paylaşma sözleşmesi.