MEDENİ HUKUK I - Deneme Sınavı - 33

Medeni hukuk, düzenlediği ilişkilerin niteliği
ve kapsamı açısından beş ana dala ayrılmaktadır.
Bunlar; “kişiler hukuku”, “aile hukuku”, “miras
hukuku”, “eşya hukuku” ve “borçlar hukuku”dur.

Örf ve âdet hukuku, medeni hukukun yazılı olmayan kaynakları arasındadır. Gerçekten de, TMK.
m. 1/I’e göre, “Kanunda uygulanabilir bir hüküm
yoksa, hâkim, örf ve âdet hukukuna göre karar verir”.
Bu hükümden anlaşılacağı üzere, örf ve âdet hukuku
kuralları, hâkimin yazılı bir hukuk kuralı bulamadığı
durumlarda başvuracağı tali bir kaynaktır.
Bir örf ve âdet kuralının hukuk kuralı haline gelebilmesi için maddi unsur, manevi unsur ve hukuki
unsur olarak adlandırılan üç unsura ihtiyaç vardır.Son olarak, bir örf ve âdet kuralının hukuk kuralı
haline gelebilmesi için onun “yaptırım” ile desteklenmesi gerekir. Bu da örf ve âdet kurallarına yasalar tarafından yapılan yollamalarla sağlanmaktadır

Hukukumuzda senetler, düzenleyen kişilere ve ispat gücüne göre, adî ve resmî senetler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Resmî bir makam veya kişinin katılımı ile düzenlenen senetlere “resmî senet”, resmî bir makam veya kişinin katılımı olmaksızın düzenlenen senetlere ise “adî senet” denir.

Eşlerden birisinin gaipliğine karar verilmesiyle evlilik kendiliğinden ortadan kalkmaz. Gaipliğine karar verilen kişinin eşi ya gaiplik başvurusu ile birlikte ya da gaiplik kararından sonra “evliliğin feshi davası” açmalıdır. Eş, mahkemece evliliğin feshine karar verilmedikçe yeniden evlenemez.

Evlenme engelleri arasında açıklandığı üzere, eşler arasında evlenme engeli teşkil eden hısımlığın bulunması o evliliği mutlak butlanla sakat kılar.

Eşin kendisinde veya altsoyunda sağlığı için ağır tehlike oluşturan bir hastalık diğer eşten gizlenmişse bu evlilik nisbi butlan ile sakattır. Hastalık kendisinden gizlenen eş, evliliği iptali için dava açabilir.

Anlaşmalı boşanma genel boşanma sebeplerinden biridir.

Soybağının reddedilmesi süreye bağlanmıştır. Buna göre koca, doğumu ya da baba olmadığını öğrendiğini andan itibaren bir yıl içinde soybağını reddetmelidir. Çocuk ise ergin olduğu tarihten itibaren bir yıl içinde soybağını reddedebilir.

Evlilik birliğinde, eşler birlikte yaşamak, birbirine sadık kalmak ve aynı zamanda yardımcı olmak
zorundadırlar. Eşlerin birlikte yaşama yükümlülüğü, aynı konutu paylaşmalarını gerektirir. Medeni
Kanun 186. maddesinde eşlerin oturacakları konutu
birlikte seçmelerini öngörmüştür. Ancak haklı sebebin varlığı halinde eşlerin birlikte yaşamaya bir süre
ara verebileceğini de düzenlemiştir. Eşlerin sadakat
yükümlülüğü değerlendirildiğinde, bu yükümlülüğün sadece eşi aldatmamaya yönelik olmadığı, aynı
zamanda eşin sırlarını başkalarına açıklamamak gibİ geniş bir kapsamı olduğu unutulmamalıdır. Yardım
yükümlülüğü ise eşlerin birbirine karşı maddi ve
manevi yardımda bulunmasını içerir.

Eşlerden her biri, meslek veya iş seçiminde diğerinin iznini almak zorunda değildir. Ancak, meslek
ve iş seçiminde ve bunların yürütülmesinde evlilik
birliğinin huzur ve yararı göz önünde tutulmalıdır
(TMK. m. 192).

Önceki Medeni Kanunda yasal mal rejimi “mal ayrılığı
rejimi” olmasına rağmen, yeni Medeni Kanunda
yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma rejimi”
olarak belirlenmiştir.
Yasal mal rejiminin yanında, Medeni Kanunumuzun eşlerin seçimine bıraktığı üç mal rejimi
daha vardır. Bunlar, “mal ayrılığı”, “paylaşmalı mal
ayrılığı” ve “mal ortaklığı” rejimleridir.

Kural olarak her eş ister üçüncü kişilerle ister
diğer eş ile her tür hukuki işlemi gerçekleştirebilir. Ancak eşler arasında gerçekleştirilecek hukuki
işlemler dolayısıyla ortaya çıkan alacaklar bakımından zamanaşımı işlemez. Buna karşılık eşler birbirlerine karşı zorla yerine getirme (cebri icra) yoluna
başvurabilirler.

Tanıma, babanın, nüfus memuruna veya mahkemeye yazılı başvurusu ya da resmi senette veya vasiyetinde yapacağı beyanla olur.

Önceki Medeni Kanunda yasal mal rejimi “mal ayrılığı
rejimi” olmasına rağmen, yeni Medeni Kanunda
yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma rejimi”
olarak belirlenmiştir.

Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden önce yapılabileceği gibi evlenmeden sonra da yapılabilir. Mal
rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da evlendirme memuruna bildirebilirler (TMK. m. 205). Mal rejimi sözleşmesi, ancak ayırt
etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilir.
Küçükler ile kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızasını
almak zorundadırlar (TMK. m. 204). Temsilci vasıtasıyla mal rejimi sözleşmesi yapılamaz.
Ülkemizde eşlerin kendi mal rejimlerini seçmelerine ne yazık ki ender rastlanmaktadır. Bu nedenle birçok evlilik birliği yasal mal rejimi olan “edinilmiş mallara katılma rejimi”ne tabidir. Bu nedenle
özellikle bu rejim hakkında bilgi verilecektir.

Her eş, yasal sınırlar içerisinde kişisel malları ile
edinilmiş mallarını yönetme, bunlardan yararlanma ve bunlar üzerinde tasarrufta bulunma hakkına
sahiptir. Aksine anlaşma olmadıkça, eşlerden biri
diğerinin rızası olmadan paylı mülkiyet konusu
maldaki payı üzerinde tasarrufta bulunamaz.

Artık değerin paylaşımında eşitlik ilkesine getirilmiş bir istisna bulunmaktadır. Zina veya hayata
kast nedeniyle boşanma halinde hâkim, kusurlu eşin
artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir.

Kararda aksi belirtilmedikçe, velayetin kaldırılması mevcut ve doğacak bütün çocukları kapsar.

Medeni Kanunun 220. maddesine göre aşağıda
sayılanlar ise, kanun gereğince kişisel maldır:
a) Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına
yarayan eşya,
b) Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine
ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
c) Manevi tazminat alacakları,
d) Kişisel malların yerine geçen değerler

Bir eşin edinilmiş malları
TMK. m. 219’a göre özellikle şu şekilde sayılabilir:
a) Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
b) Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum
ve kuruluşlarının veya personele yardım
amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin
yaptığı ödemeler,
c) Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen
tazminatlar,
d) Kişisel mallarının gelirleri,
e) Edinilmiş malların yerine geçen değerler