MEDENİ HUKUK I - Deneme Sınavı - 31

Belli bir konuda kanunda hüküm olması gerekirken hiçbir hükmün bulunmamasına gerçek boşluk denilmektedir. Örneğin, TMK. m. 507’de, terekesinde aktifi bulunmayan murisin cenaze masraflarının kimin tarafından karşılanacağı düzenlenmemiştir. Burada gerçek bir boşluk vardır.

Hâkim hukuk boşluğunu doldurmak üzere hukuk yaratma yetkisini kullanırken üç şekilde hareket edebilir. Bunlar; kıyas, hukukun genel ilkeleri ve hâkimin tamamen orijinal bir hukuk kuralı yaratmasıdır.

Yargıtay’ın İçtihadı Birleştirme Kararları benzer olaylarda bütün mahkemeleri bağlayıcı bir niteliktedir. Yargıtay’ın hukuk boşluklarını doldurmak üzere İçtihadı Birleştirme Kararlarıyla yarattığı hukuk kuralları, medeni hukukun yazılı kaynağı haline getirilmiş bulunmaktadır.

Tarihsel yorum yönteminde, kanun koyucunun iradesinin araştırılması esastır. Bu yapılırken, kanunun hazırlık çalışmalarına, komisyon ve Meclisteki konuşmalara, tartışmalara ve kanunun gerekçesine bakmak ve bunlardan yararlanmak gerekmektedir.

Tali kaynaklar, TMK m. 1 hükmü gereğince,
hâkimin önüne gelen hukuki uyuşmazlığı çözerken yazılı hukuk kuralı bulamaması durumunda
başvuracağı kaynaklardır. Bu kaynaklar örf ve âdet
hukuku ve hâkimin yarattığı hukuktur.

Medeni Hukukun yardımcı kaynakları içtihatlar ve doktrindir. TMK. m. 1/III’e göre, “Hâkim,
karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanır”.

İçtihadı Birleştirme Kararları, Yargıtay’da Büyük
Genel Kurul da denilen İçtihadı Birleştirme Genel
Kurulu veya Küçük Genel Kurul dediğimiz Hukuk
Genel Kurulu ya da Ceza Genel Kurulu tarafından
alınır ve Resmi Gazete’de yayımlanır. Her iki genel
kurulun aldığı kararın hukuki değeri aynıdır.
Yargıtay’ın İçtihadı Birleştirme Kararları benzer
olaylarda bütün mahkemeleri bağlayıcı bir niteliktedir. Yargıtay’ın hukuk boşluklarını doldurmak
üzere İçtihadı Birleştirme Kararlarıyla yarattığı hukuk kuralları, medeni hukukun yazılı kaynağı haline getirilmiş bulunmaktadır.

Kıyas
Belli bir hukukî ilişki veya durum için konulmuş olan kanun hükmünün, hakkında
kural bulunmayan ancak benzer olan başka bir hukukî ilişki veya duruma uygulanması anlamına gelir.

Çoğun içinde azın da bulunacağı, bütün için
doğru olanın parçalar için de doğru olacağı ilkesine dayanan evleviyet yolu, daha önemli bir durum
için kabul edilen bir hükmün daha az önemli olan
bir durum için de uygulanabilmesi anlamına gelir.

Bazı durumlarda, bir olay hakkındaki hüküm,
aralarında benzerlik olmasına rağmen kıyas yoluyla benzer olaylara uygulanmaz. Bu doğrultuda bir
sonuca, aksi ile kanıt yolundan ulaşılır. Örneğin
TMK. m. 11/II gereği evlenme kişiyi ergin kıldığı
halde, söz konusu hüküm aksi ile kanıt yolu uygulanarak nişanlanma bakımından uygulanmaz.

Amaçsal yorum yönteminde, kanunlar uygulandığı zamanın gereklerine ve anlayışına göre yorumlanırlar. Kanunlar yorumlanırken, kanun metni yanında, kanunun amacını ve özellikle zamanın
ihtiyaçlarını ve devrin anlayışını da gözden uzak
tutmamak gerekmektedir. Bu yorum yöntemi uyarınca, kanunların statik yapısı ile hayatın dinamik
gerçekleri arasındaki çelişkiyi gidermek hâkimin
görevi kabul edilmektedir.

Kural içi boşluk, kanun koyucunun bilerek ve
isteyerek bıraktığı boşluk hali olarak tanımlanabilir.
Burada, adil bir çözümün bulunabilmesi uygulama
ve bilime bırakılmıştır. Kural içi boşluk da kendi arasında yollamalar (atıflar), genel kayıtlar, içi boş normlar ve tanımlama boşluğu olarak dörde ayrılmaktadır

Resmî bir makam veya kişinin katılımı olmaksızın düzenlenen senetlere “adî senet” denir.

Adî senet, altında imzası bulunan kimsenin bunu mahkemede ikrar etmesiyle resmî senede dönüşür ve kesin delil olur.

Karine, belirli bir olaydan ya da varlığı bilinen bir olgudan, belirli olmayan bir olay ya
da varlığı bilinmeyen bir olgunun çıkarılması anlamına gelir

Kanunî karineler, belli bir olaydan, belli olmayan bir olay için kanun tarafından çıkarılan sonuçlardır.

İspat, bir olayın veya olgunun varlığı veya yokluğu konusunda hâkimin kanaat sahibi olmasına yönelik bir faaliyet olarak tanımlanabilir. Bir hususu ispatlamaya çalışmak, bu konu hakkında hâkimi ikna etmek anlamına gelir.

Hukuk hayatında bir vakıanın kimin tarafından ispat edilmesi gerektiği sorununa ispat yükü (beyyine külfeti) denir.

Bir hukuki işlem deirade açıklamasında bulunan tarafın yaptığı açıklamanın yeterince açık olmaması, kuşkuya yol açması durumunda, bu açıklamadan orta zekâlı, makul ve dürüst bir kimsenin ne anlayabileceği araştırılarak belirleme yapılması güven ilkesinin bir sonucudur

Tüzel kişilerin bağımsız bir varlığı olduğunun kabulü için üç unsurun bir arada bulunması gerekir. Bunlar:
a) örgütlenme
b) sürekli amaç
c) tüzel kişinin hukuk düzeni tarafından tanınmasıdır.