MEDENİ HUKUK I - Deneme Sınavı - 29

Kişilik hakkı ise, kişinin maddî, manevî ve ekonomik bütünlüğü ve varlıkları üzerinde sahip bulunduğu mutlak haktır. Örneğin, bir kimsenin, ismi, resmi, sağlığı, vücut bütünlüğü, onuru, şerefi üzerindeki hakları kişilik hakları olarak
nitelendirilir.

Kişilik doğumla başlar. Diğer bir ifadeyle kişiliğin kazanılabilmesi için doğumun tamamlanmış olması ve çocuğun sağ doğmuş bulunması gerekir. Gerçekten de, TMK. m. 28’e göre, “Kişilik, çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başlar ve ölümle sona erer”. Çocuğun tamamıyla veya “tam” doğmasından kasıt ana rahminden tam olarak ayrılması; sağ doğmasından kasıt ise, ana rahminden tamamen ayrıldıktan sonra bir an bile olsa yaşaması, bir kere bile olsa nefes alması demektir.

TMK m. 28/II hükmüne göre, “Çocuk hak ehliyetini, sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan
başlayarak elde eder”. Bu hükümden anlaşıldığı üzere, çocuk sağ doğmak koşulu ile doğumdan önceki
zamanda hak ehliyetine sahip olmaktadır. Örneğin, sağ doğmak kaydıyla ana karnındaki çocuk mirastan yararlanır (TMK. m. 582). Bu hüküm bir örnekle açıklanacak olursa, evlendikten sonra hamile kalan eşi henüz doğum yapmadan koca ölürse, kadının doğum yapması beklenecek ve eğer bebek sağ ve tam doğarsa, kişilik, dolayısıyla hak ehliyeti kazanacağı için ölen babanın alt soyu olarak yasal mirasçısı olacaktır.

Gerçek kişiliğin sona ermesinin en doğal sebebi ölümdür. Kişi ölümle birlikte hak sahibi olma niteliğini ve kişiliğini kaybeder. Ölen kişinin kendi malvarlığı üzerindeki hakları mirasçılarına geçer. Ölümün ne zaman meydana geldiği hususunun belirlenmesi tıp biliminin alanına girmektedir.

Gaiplik, ölüm haricinde gerçek kişiliği sona erdiren hallerden bir diğeridir. Gaiplik TMK. m. 32 vd. da düzenlenmiştir. TMK. m. 32’ye göre, “Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenin
ölümü hakkında kuvvetli olasılık varsa, hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir”. Bu hükümden anlaşılacağı üzere, bir kimsenin gaipliğine ancak iki halde karar verilebilir. Bunlar; “ölüm tehlikesi içinde kaybolma” ve “uzun zamandan beri kendisinden haber alınamama”dır. Ancak her iki halde de bir kişinin gaipliğine karar verilebilmesi için belli bir sürenin geçmesi gerekir.

Haklara ve borçlara sahip olabilme, başka bir ifadeyle hak sahibi olma ve yükümlülük altına
girme ehliyetine hak ehliyeti denir. Hak ehliyeti TMK. m. 8’de düzenlenmiştir. Anılan hükme göre,
“Her insanın hak ehliyeti vardır. / Buna göre bütün insanlar, hukuk düzeninin sınırları içinde, haklara
ve borçlara ehil olmada eşittirler”

*“Velayet altında bulunan çocuğun yerleşim yeri, ana ve babasının yerleşim yeridir” ifadesinde sözü geçen yerleşim yeri yasal yerleşim yeridir.  Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Kimse özgürlüklerinden vazgeçemez veya onları hukuka ya da ahlaka aykırı olarak sınırlayamaz” ilkesi kişilik hakkını içe karşı korunmasını açıklamaktadır. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Zararı gerçekleştirenin rı­zası, kişilik haklarına yö­nelik bir saldırının varlığından söz edebilmek için, gerçekleşen davranışta bulunması gereken hukuka uygunluk sebeplerinden biri değildir. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Küçüğün evlat edinilmesi halinde, küçük kanun gereği evlat edinenin soyadını alır. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Ad kişilik haklarına dâhildir. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Bir kim­senin adına bir başka kişi tarafından saldırı yapılacağı yönünde ciddi ve inandırıcı belirtilerin olması durumunda önleme davası açılır.  Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Hısımlık, kuruluş ve doğuş şekillerine göre, “kan hısımlığı”, “kayın hısımlığı” ve “evlat edinmeden doğan hısımlık” olmak üzere üç türe ayrılır.Kan hısımlığı, bir kimse ile onun kendilerine kan bağıyla bağlı bulunduğu kişiler arasındaki hısımlıktır, uygulamada soy hısımlığı olarak da adlandırılmaktadır.

Evlenmeyle meydana gelmiş olan kayın hısımlığı, evliliğin sonradan iptal, ölüm veya boşanma sebebiyle ortadan kalkması hâlinde sona ermez, yine devam eder. Fakat evlilik sona erdikten sonra eski eşlerin yeni doğan kan hısımları ile diğer eski eş arasında kayın hısımlığı meydana gelmez. Başka bir ifadeyle evlilik birliğinin sona ermesinin ardından yeni kayın hısımlığı doğmaz.

Bu hısımlık türü, evlat edinme dolayısıyla meydana gelir ve hısımlığın kaynağı, evlat edinme işlemine yönelik mahkeme kararıdır.

Yerleşim yeri TMK. m. 19-21 arasında düzenlemiştir. Ancak Medeni Kanun açık bir yerleşim yeri tanımı yapmamıştır. Doktrinde yerleşim yeri, bir kimsenin oturmakta olduğu, iş ve aile ilişkilerinin merkezi olan yer olarak tanımlanmaktadır.

Yerleşim yeri; iradi yerleşim yeri, itibari yerleşim yeri ve yasal yerleşim yeri olmak üzere üç türlüdür.

İradi yerleşim yeri, bir kimsenin kendi isteği ile seçtiği ve kural olarak oturmakta olduğu yerleşim yeridir. Gerçekten de, TMK. m. 19/1’e göre, “Yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir”.

Kişilik hakları, insanın insan olması nedeniyle ve onun korunması için tanınan haklar topluluğudur.

Adın korunması amacıyla açılacak davalar 4 tanedir. Bunlar: Tespit davası, saldırıya
son verilmesi davası, önleme davası ve tazminat davasıdır.