MEDENİ HUKUK I - Deneme Sınavı - 15

TMK. m. 2/I’e göre, “Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken
dürüstlük kurallarına uymak zorundadır”. Buradan  anlaşılacağı üzere,  kişi haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken, “makul ve orta zekâlı” kişilerin davranış biçimine uymalıdır, dürüstlük kuralına uygun davranmalıdır.

Hakkın kötüye kullanılmasından zarar gören kişiye de ayrıca dava hakkı tanınır. Bu davalar hakkın kötüye kullanımını durdurma, hakkın kötüye kullanımını önleme, tespit davaları ile tazminat davasıdır.

İyiniyet, bir hakkın doğumuna engel olan bir durumun olaydaki varlığı veya gerekli unsurlardan birinin yokluğu hakkındaki mazur görülebilir bir bilgisizlik veya yanlış bilgidir. İyiniyetin unsurları “bilgisizlik
veya yanlış bilgi” ve “bilgisizliğin mazur görülebilmesi”dir.

İyiniyet karinesi bir kimseyi iyiniyetli olduğunu ispat etmekten kurtarır. Hukukumuzda iyiniyet karinesinin aksini iddia edenin bu iddiasını ispatlaması gerekmektedir.

Herkesçe bilinen vakıaların da ispatına gerek yoktur. Bunun aksini iddia
eden ispatla yükümlüdür.

TMK. m. 7’ye göre, “Resmi sicil ve senetler, belgeledikleri olguların doğruluğuna
kanıt oluşturur. Bunların içeriğinin doğru olmadığının ispatı, kanunlarda başka bir hüküm bulunmadıkça, her hangi bir şekle bağlı değildir” Resmî bir makam veya kişinin katılımı ile düzenlenen senetlere “resmî senet”, resmî bir makam veya kişinin katılımı olmaksızın düzenlenen senetlere ise “adî senet” denir. Resmi senetler, kesin delil olarak kabul edilir ve aksi ispat edilebilir.  Elektronik imza ile oluşturulan elektronik veriler de hukukumuzda kesin delil olarak kabul edilmektedir. Resmî siciller ise, devlet memurları veya devletin görevlendirdiği başka görevliler tarafından tutulan tapu sicili, ticaret sicili gibi kütüklerdir. Resmi sicillerde kayıtlı hususlar aksi ispat edilinceye kadar doğru kabul edilir.

Bir hakkın amaçlarına ve dürüstlük kurallarına aykırı olarak kullanılmasına hakkın
kötüye kullanılması adı verilir. Bir kişinin başkasının manzarasını kapatmak için
evinin önüne yüksek bir duvar örmesinde hakkın kötüye kullanılması vardır.

Hakların kazanılması, dürüstlük kuralının değil iyiniyet kuralının uygulama alanını oluşturur.  Bu ilkenin uygulama alanı sadece bu belirtilenlerle sınırlı olmayıp, çok daha geniştir. Gerçekten de dürüstlük kuralı aynı zamanda, kanunların yorumlanmasında, hukukî işlemlerin yapılması, yorumlanması, tamamlanması, başka işlemlere dönüştürülmesi ve yeni şartlara uyarlanmasında da kullanılmaktadır.

Kurulan sözleşmenin yorumlanmasından kasıt taraf iradelerinden ne anlaşılması gerektiğidir. Taraf iradelerinin ne anlama geldiğini belirlemede doktrinde bazı ilkeler ortaya atılmıştır. Güven ilkesinin işleyişi tamamen dürüstlük kuralının uygulanmasına
dayanmaktadır. Bir hukuki işlemde irade açıklamasında bulunan tarafın yaptığı açıklamanın yeterince açık olmaması, kuşkuya yol açması durumunda, bu açıklamadan orta zekâlı, makul ve dürüst bir kimsenin ne anlayabileceği araştırılarak belirleme yapılması güven ilkesinin bir sonucudur.

İyiniyet, bir hakkın doğumuna engel olan bir durumun olaydaki varlığı veya gerekli unsurlardan birinin yokluğu hakkındaki mazur görülebilir bir bilgisizlik veya yanlış bilgidir. Bu çerçevede iyiniyet hakların kazanılmasına hizmet eder.

Borçlar hukukunda da iyiniyetin korunduğu haller vardır. Bu hallerden biri sebepsiz
zenginleşmedir. Sebepsiz zenginleşenin iade borcunun kapsamı belirlenirken
iyiniyetli veya kötüniyetli olmasına göre farklı hükümler öngörülmüş ve iyiniyetli
sebepsiz zenginleşen bir anlamda korunmuştur.

Hukuk hayatında bir vakıanın kimin tarafından ispat edilmesi gerektiği sorununa ispat yükü (beyyine külfeti) denir.

Resmî bir makam veya kişinin katılımı ile düzenlenen senetlere “resmî senet" denir.  Resmi senetler, kesin delil olarak kabul edilir.

Resmî siciller ise, devlet memurları veya devletin görevlendirdiği başka görevliler tarafından tutulan tapu sicili, ticaret sicili gibi kütüklerdir. Bu sicillere özellikle kanun koyucu tarafından alenîleşmesi istenen bazı hukuki ilişki veya olaylar kaydedilir. Resmi
sicillerde kayıtlı hususlar aksi ispat edilinceye kadar doğru kabul edilir.