BİLGİYE ERİŞMEK VE BİLGİ ÜRETMEK

Marka iletişimine ilişkin karar alma sürecinde, kararlarımızı geçerli ve güvenilir bilgiye dayandırmamız son derece önemlidir.

“İletişim... enformasyon yaymadır” (Fiske, 1996, s.15) ve bilgi ancak bir iletişim sürecinin işletildiği durumda kullanılabilir ve yorumlanabilir forma dönüşür.

Veri; enformasyon ve bilginin yapı taşlarını oluşturan, bilgi işleme sürecinin temel hammaddesi olarak, çeşitli sembol, harf, rakam ve işaretlerle temsil edilen, ham, işlenmemiş gerçekler veya izlenimler olarak tanımlanmıştır.

Enformasyon somut bir olgu olarak görülmekte ve en basit şekliyle bireyin zihninin dışındaki objeleri yansıtmaktadır.

Bilgi, “belli bir yapıya bağlı olarak organize edilmiş, kullanıcıları için anlamlı olan, mevcut ve gelecekteki kararlar için anlam ifade eden, algılanan veya gerçek değeri olan veriler” olarak da tanımlanabilir.

Veri ve bilgi farkını bir örnekle ifade edelim. “Anadolu Üniversitesi”, “1958”, “Eskişehir” ifadeleri ayrı ayrı birer veri iken, “Anadolu Üniversitesi 1958 yılında Eskişehir’de kurulmuştur” şeklindeki bir ifade bilgidir. Veriler arasında bir bağıntı olmaz ancak bilgi veriler arasındaki bağıntının kurulmuş halidir.

Doğru bilgiyi arama serüveninde birey genellikle farklı bilgi kaynaklarından yararlanmaktadır. Bunlar deneyim, gelenek, otorite ve bilimsel araştırma olarak sıralanabilir.

Deneyim, insanların çevresiyle olan sürekli etkileşimin sonucu olarak ortaya çıkan ve bir anlam içeren bilgi kaynağıdır.

Otorite, belirli bir çalışma alanına özgü deneyim veya uzmanlığa sahip kişilerdir.

Araştırma, doğru bilgiye ulaşma ve yorumlama sürecinde izlenen yoldur.

Pozitivist Bilim Felsefesi
Kaynağını büyük ölçüde Yunan felsefesine yaslayan pozitivist (nesnellik, olgucu) akımın kurucusu Fransız filozof Auguste Comte'dur. Bu yaklaşım bilim insanını bilimsel olma ölçütü olarak, ölçülebilir ve sayısallaştırabilir bilgi üretmeye koşullandırmıştır.

Bilimlerin tarihi pozitif evreye ulaşmadan önce, teolojik (dinsel) ve metafizik evrelerden geçmek durumundadır. Bu evreler sırasıyla aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

1. Teolojik (Dinsel) Evre: Olguların tanrısal ya da manevi nedenlerle açıklandığı evredir. Diğer bir deyişle, her şey kutsal fikre göre yorumlanmıştır. Bu evre içerisinde putçuluk, çok tanrıcılık ve tek tanrıcılık dönemleri bulunur.
2. Metafizik Evre: Bu dönemde nesnel gerçekliğin özünde gizli güçler (ruh, cin v.b.) aranmıştır. Doğa olaylarının oluşumunu açıklamaya çalışırken bu soyut kuvvetlere ihtiyaç duyulmuştur.
3. Pozitif Evre: Bu evrede doğa ve sosyal olaylar; akla, bilime, deneye dayandırılarak açıklanmıştır. Artık bilim insanı sadece gözlemlenebilir ve ölçülebilir olana yönlenmiştir. Toplumun ve doğanın kendine özgü yasaları vardır ve bilgi ancak bu yasalara göre oluşur. Comte’ye göre bu evre insan düşüncesinin ve toplumsal gelişiminin en yüksek basamağıdır.

Yöntemsel farklılıkları incelediğimizde, pozitivist yaklaşımın sayısal bilgiye odaklı, araştırılan olguyu mevcut kuramlar çerçevesinde açıklayan ve genelleme yapmaya dayalı bir metodolojik beklenti içinde olduğunu görürüz. Öte yandan, yorumlayıcı paradigma, sözel kavramlar üzerine kurulu, araştırılan olguyu
sosyokültürel bağlamda anlamaya ve anlatmaya çalışan öznel bir üslup benimsemektedir. 

Bilimsel araştırmada konu seçimini takiben başlayan bu ilk süreç “bilgi kaynaklarına ulaşmaktır”. Bilgiye ulaşma, değerlendirme ve yeni bilgi üretme çabasına girme dikkat, özen ve donanım gerektiren bir süreçtir.

Nitelik açısından bilgi kaynaklarını üç başlık altında inceleyeceğiz. Bunlardan birincil ve ikincil kaynaklar genellikle bilimsel araştırmanın temel kaynak altyapısını oluştururlar. Üçüncül kaynaklar ise bu bilgi kaynaklarına kıyasla seçilen konu hakkında daha genel bir bilgi edinmemize yardımcı olan rehber kaynaklardır.

Belli başlı birincil kaynaklar :
• Otobiyografiler: Özyaşam öyküleri. Ünlü kişilerin yaşarken kendi hayatları hakkında hazırladığı eserler.
• Arşiv belgeleri: İleriye dönük kullanım değeri olan belgeler. Her türlü yazılı evrak, fotoğraf, resim, plan, orijinal harita, ses bandı, ölüm-doğum kayıtları, , nüfus sayımları, vergi kayıtları gibi belgeler.
• Monograflar: Belirli bir konuyu sistematik ve bütünüyle inceleyen eserler. Özellikle tek bir alanın derinlemesine incelenmesi, detaylarıyla araştırılması anlamına gelir.
• Kitaplar: Ciltli veya ciltsiz olarak bir araya getirilmiş, basılı veya yazılı kâğıt yapraklarının
bütünü.
• Süreli yayınlar: Belirli aralıklarla kesintisiz olarak, ortak bir isim altında, belirli birimler
tarafından yayınlanan özgün makale, eleştirili derleme / tarama yazısı, kısa bildiri, teknik not ve
çeviri yazıları içeren yayınlar. Dergiler ve gazeteler gibi yayınlar bu türden bilgi kaynaklarıdır.
• Derleme eserler: Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın (2007) tanımına göre, özgün eser üzerindeki
haklar saklı kalmak kaydıyla, ansiklopediler ve antolojiler gibi içerik seçme ve düzenlemelerden
oluşan ve bir düşünce yaratıcılığı sonucu oluşan eserler.
• Resmi yayınlar: Kamu kuruluşlarınca yayınlanan ve hizmet içi amaçlı hazırlanan raporlar,
planlar, resmi evraklar, bütçeler, istatistikler gibi yayınlar.
• Yayınlanmamış kaynaklar: Basılmamış mikro opak ve mikro fiş biçimindeki belgeler ve
bilimsel konferanslar için hazırlanan bildirilerin basılmamış olanları, tezler (yüksek lisans ve
doktora) ve özel istekler için yapılmış çeviriler gibi belgeler.
• Teknik yayınlar: Bilimsel ve teknik bilgilendirme amaçlı alan uzmanları tarafından hazırlanmış
kaynaklar. Bunlar;
• Bilimsel ve teknik raporlar: AR-GE çalışmalarının raporları olarak da adlandırılır. Bilimsel
bir enstitünün, araştırma merkezlerinin, yaptıkları araştırma sonuçlarını veya bu
araştırmalarda ulaşılan belli başlı aşamaları özetledikleri raporlar.
• Teknik kataloglar: Endüstri katalogu ya da malzeme katalogu.
• Patentler
• Standartlar: Sanayi toplumlarında seri halindeki üretimi, yedek parça kolaylığını, tehlikeli
maddeler için güvenliği sağlamak, alıcıyı korumak için uyulması gerekli ölçüler.

Araştırdıkları konuları ele alış biçimlerine göre araştırmalar, temel ve uygulamalı olmak üzere grupta ele alınabilir. Temel araştırmalar, olaylar arasındaki ilişkileri keşfetmek ve yeni kuramlar geliştirmek için yapılan araştırmalardır. Mevcut bilgilere yenilerini eklemek için uygulanan bu araştırmalar “bilgi bilgi içindir” anlayışı ile gerçekleştirilir. Bu tip araştırmalarda amaç bilime katkıda bulunmaktır. Uygulamalı araştırmalar, günlük pratik sorunlara çözüm arayan araştırmalardır. Bazen bir kuramın test edilmesi gibi konularla da ilgili olabilirler. Ama nihai amaç, günlük yaşamın gerçek bir sorununa cevap aramaktır.

Bilimsel araştırmalar toplanmak istenen verinin niteliğine bağlı olarak nicel ve nitel olarak da sınıflandırılmaktadır. Nicel araştırma mevcut sayısal verilerle genellemeler ve geniş çıkarımlar yapma kaygısı taşımaktadır. Bunun aksine nitel araştırmalar resme derinlemesine bakmayı tercih eder.

İkincil kaynaklara ilişkin bazı kaynak türleri: 
• Biyografiler: Belirli bir alanda ünlü olmuş kişilerin hayatlarını, neler yaptıklarını, ülke ve dünya insanlığına neler kazandırdıklarını, önemli başarılarını ve dönüm noktalarını bütünüyle anlatan yazı ve kitaplar (yaşamöyküsü)
• Politik analizler
• Makale ve film kritikleri
• Bir kitap veya makale hakkında yazılan eleştiriler

İkincil bilgi ya da verilerin üstünlükleri (güçlü yönleri) şu şekilde sıralabilir:
• Uygun maliyetle çabuk elde edilebilir. Bu güçlü yön birçok küçük işletme için önemlidir. İkincil
veriler doğru yerde aranır ve doğru verilere ulaşılırsa, işletmeleri milyonlarca liralık birincil
araştırma maliyetinden kurtaracaktır.
• Kolay erişilebilir. Birçok kamu kurumda, üniversite kütüphanelerinde ikincil verilerin yer aldığı
değerli kaynaklar bulunmaktadır. Diğer yandan internet teknolojisinde gelişim de ikincil verilere
ulaşımı kolaylaştırmıştır. Artık birçok dokümana internet ortamından çevrimiçi olarak ulaşmak
mümkündür.
• Bazı verilere sadece ikincil kaynaklardan ulaşılabilir. Bu durum genelde devletin istatistik
kurumlarınca gerçekleştirilen ulusal ölçekli araştırmalar için geçerlidir. Kamu kurumları dışında
hiçbir kurum, nüfus sayımı çalışmasının maliyetini karşılayamaz.
• Zaman serilidirler. Her yıl yayınlanan sektör dergileri yıllara göre değişimleri bize sunarlar.
Örneğin yıllara X markasını kullananların sayısını birincil bir veri ile elde etmek çok zordur.
Oysa ilgili sektöre dergilerinde bu rakamlara ulaşılabilinir.