MANTIĞIN GELİŞİMİ

Ortaça¤da özellikle 13. yüzyılın ikinci yarısından sonra egemen mantık sistemi Aristoteles’in mantık sistemidir. Aristoteles’in felsefe yapıtları da ancak bu tarihten sonra araştırma konusu olmuş ve Skolastik eğitimin bir parçası haline gelmiştir.

Aristoteles mantığı sadece Organon’u değil, Organon’u açıklamayı amaçlayan yorumları da içermektedir. Aristoteles’in mantık çalışmalarının ilk çevirileri ve ilk yorumları 13. yüzyılın ortasına gelindiğinde tamamlanmıştır. Porphyry’nin Aristoteles’in Kategoriler’ine yazdığı İsagoge (Giriş) her iki coğrafyada önemli bir ek kaynak metin oluşturur.

Ortaçağ batı mantıkçılarının önemli bir katkısı kategoremata-sinkategoremata ay- rımını yapmalarıdır. Genel bir ifade ile önermelerde özne ve yüklem konumunda geçen terimler kategorematik terimler, önermeyi oluşturan diğer terimler ise sin- kategorematik terimlerdir.

Obligationes Ortaçağ batı mantığında tartışmanın belli biçimler altında ele alındığı kısmıdır. Düz anlamıyla ‘obligatio’ sözcüğü ‘yükümlülük’ anlamına gelmektedir. Söz konusu mantık kısmının böyle adlandırılması yanıltmamalıdır. Tartışmalarda tarafların gözetmesi gereken kurallara ilişkin araştırmayı içerdiğini kabul etsek de, bu Obligationes alanının sadece bir kısmını oluşturmaktadır.

Aristoteles, Topikler’de kuralları bir önermeden diğerine yapılan çıkarımlar biçiminde ifade etmektedir. Farklı Skolastik mantıkçıların da consequentia içinde ele aldıkları kuralları koşul önermeleriyle ifade ettikleri görülmektedir.

Bu altı obligatio türü içinde en çok ele alınan positio olmuştur. Bu tartışma tü-ründe taraflardan biri bir tez ortaya atarak tartışmayı başlatır. Tartışmanın gerçek anlamda başlaması için karşı tarafın bu tezi kabul etmesi gerekir. Bu durumda tartışmayı başlatan ardı ardına yeni önermeler ileri sürer. Cevaplayan bu tezleri kabul eder, reddeder ya da şüpheli bulduğunu bildirir. Positio kuramının amacı ileri sürülen teze göre hangi durumda bu olanaklı cevapların hangisinin verilmesinin uygun olduğunun belirlenmesidir.

Gönderme kuramı gibi Consequentia kuramı da Skolastik mantığın temelini oluş- turur. Skolastik mantıkçılar Consequentia başlığı altında ele aldıkları çalışmalarla mantık çıkarımlarını sistemleştirmişlerdir.

Ortaçağ mantığının ikinci döneminde (12. yüzyıldan sonra) Latin mantıkçıları Aristoteles mantığının genel anlayışını benimsemişlerdir. Bu dönemde akıl yürüt- melerin incelenmesinde Birinci ve İkinci Çözümlemeler’in ağırlığı artmıştır.

Stoa mantığı Ortaçağ Latin mantıkçılarının doğrudan ilgisini çekmemiş görün- mektedir. Peripatetik mantıkçıların Aristoteles mantığını yorumlayıp genişletirken Stoa mantığından yararlandıkları bilinmektedir. Örneğin, Stoa mantığının yoğun- laştığı önerme eklemleri mantığı Peripatetik mantıkta yerini özellikle koşullu ta- sımlar kısmında bulmuştur.

Ortaçağda özellikle 13. yüzyılın ikinci yarısından sonra egemen olan  mantık sistemi Aristoteles’in mantık sistemidir.

Ortaçağın ilk büyük mantıkçısı Petrus Abelardus'dur.

Organon'u yazması Abelardus antikçağdan beri süren mantık tartışmalarına yaptığı katkılardan biri değildir.Organon'u Abelardus yazmamıştır.

Nesnellik Ortaçağ mantıkçılarından birinin ya da diğerinin ele aldığı başlıca özelliklerden biri değildir.

Çoğu Skolastik mantık sisteminin dayandığı temel gönderme kuramıdır.

Ortaçağ batı mantığında önermelerde özne ve yüklem konumunda geçen terimler kategorematik olarak adlandırılır.

Sinkategoremata konusundaki ilk araştırmalardan biri olan Sinkategoremata'yı kaleme alan kişi William Shyreswood'tur.

Kategoremata arasında ‘insan’, ‘hayvan’ ve ‘taş’ terimlerini sayan düşünür Albertus de Saxonia'dır.

Sokrates  Sophismata konusunda önemli eserler veren mantıkçılardan biri değildir.

"obligatio" yükümlülük anlamına gelmektedir .

Boethius Porphyry’nin İsagoge’sini, Marcus Tullius Cicero’nun (M.Ö. 106-43) Topikler’ini ve Aristoteles mantığının bir kısmını yorumlamıştır. Bölme Üstüne, Topikler Üstüne, Kategorik Tasımlar Üstüne ve Koşullu Tasımlar Üstüne bağımsız çaışmaları ile Ortaçağ mantığının oluşumunda büyük pay sahibidir.