MANTIĞIN GELİŞİMİ

Bildiğimiz kadarıyla Peripatetik (Aristotelesçi) mantık mirasının İslam dünyasının bilim dili olan Arapçaya ilk çevirilerinin yapılması, Latinceye göre daha sonra gerçekleşmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yunancanın eğitim dili olarak egemen olduğu İskenderiye
Okulu gelişimini tamamladıktan sonra, çevre ülkelerdeki düşünce dünyasını da etkilemeye başlamıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Semitik bir dil olan Süryaniceyi kullanan Süryaniler, bilim dili olarak Yunancayı kabul etmişlerdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Urfa’daki okulun kapatılmasından sonra Nusaybin Nastûrîliğin dini merkezi olmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Cundişâpûr Okulu: Nastûrîler tarafından Hızistan bölgesindeki Cündişâpûr şehrinde 6. yüzyılda kurulmuştur. 738 yılında Müslümanların şehri almasından sonra da varlığını sürdürmüştür. Yunanca mantık metinlerini Arapçaya
çeviren ilk kuşak çevirmenler bu okulda yetişmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Cundişâpûr Okulu: Nastûrîler tarafından Hızistan bölgesindeki Cündişâpûr şehrinde 6. yüzyılda kurulmuştur. 738 yılında Müslümanların şehri almasından sonra da varlığını sürdürmüştür. Platon’un Akademisi’nin kapatılmasının ardından Atina’dan kaçan Yeni Platoncuların da bu okula sığındığı bilinmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Antakya Okulu: 3. yüzyılın sonunda kurulmuştur. Aristoteles’in Süryaniceye ilk olarak Probus tarafından bu okulda çevrildiği düşünülmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kunnesrin Okulu: Eski Halep olarak da bilinen ve Kuzey Suriye’de bulunan Kunnesrin şehrindedir. Okul 13. yüzyıla kadar faaliyetini sürdürmüştür. Severe Sebokht bu okuldandır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Urfa Okulu pek çok Persin (İranlı) burada yetişmesi nedeniyle ‘Persler Okulu’ olarak da anılmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kindî ilk Müslüman felsefeci ve İslam dünyasında
Meşşâî (Aristotelesçi) okulun ilk temsilcisi olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İslam coğrafyasında ilk mantık çalışmaları, İskenderiye Okulunu izleyen Süryaniler tarafından gerçekleştirilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Süryaniler mantığın şu bölümlerden olufltuğunu kabul etmektedirler: Kategorilere Giriş (İsagoji), Kategoriler, Önerme Üstüne (Peri Hermenias), Birinci Çözümlemeler, İkinci Çözümlemeler, Diyalektik (Topika), Sofistik Çürütmeler, Hitabet Sanatı (Retorika), Şiir Sanatı (Poetika). Doğru cevap C'dir.

Müslümanların mantık bilimiyle tanışması fethettikleri topraklarda yaşayan Süryaniler aracılığı ile gerçekleşmiştir. Müslüman düşünürler bu ilime büyük ilgi göstermişlerdir. Bunun nedeni, hem kendi aralarındaki tartışmalarda hem de elde ettikleri topraklarda yerleşik diğer topluluklardan insanlarla inançla ilgili konulardaki tartışmalarda etkili olabileceklerini fark etmeleridir. Doğru cevap B'dir.

Bu yorumlar uzunluğuna göre üçe ayrılmaktadır: İlki, muhtasar (kısa şerh) olanlar, İkincisi, telhîs olanlar, Üçüncüsü ise, tefsîr olanlardır. Doğru cevap D'dir.

Rescher’e göre Arap İslam dünyasında ‘mantıkçı’ olarak adlandırılmayı hak eden ilk kişi Fârâbî’dir. Buradan, Fârâbî’nin Türk olduğu bilgisine dayanarak, onun, ilk Türk mantıkçısı ve filozofu olduğu sonucunu da çıkartabiliriz. Doğru cevap A'dır.

Fârâbî’ye kadar olan dönemde yetişen Müslüman düşünürlerin en önemlisi Kindî’dir (yaklaşık 796-866). Kindi ilk Müslüman felsefeci ve islam dünyasında Meşşâî (Aristotelesçi) okulun ilk temsilcisi olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Fârâbî’nin en büyük başarısı, Aristoteles mantığını hem Aristoteles’in metinlerine bağlı kalarak hem de islam düşüncesine yakın bir anlayışla yorumlayabilmesidir. Doğru cevap C'dir.

İbn Sînâ, Aristoteles mantığının sorunlarını bağımsız bir mantık anlayışı içinde çözümleme ve çözmeye yönelmiş böylece İslamda yeni bir mantık anlayışı doğmasının yolunu açmıştır. Doğru cevap D'dir.

Büyük İskender’in Aristoteles’in öğrencisi olması nedeniyle İskenderiye Okulunun ilk önde gelen felsefe ve mantıkçıları Peripatetikler (Antik dönem Aristoteles yorumcuları) olmuştur. Yunancanın eğitim dili olarak egemen olduğu İskenderiye Okulu gelişimini tamamladıktan sonra, çevre ülkelerdeki düşünce dünyasını da etkilemeye başlamıştır. İskenderiye Okulu’nun kültürel olarak etkilediği topluluklardan biri de Süryaniler olmuştur. Bu etki, Urfalı Yakup (633-708) gibi bazı Süryanilerin İskenderiye’ye gidip orada eğitim almaları ile iyice artmış ve sonunda semitik bir dil olan Süryaniceyi kullanan Süryanilerin bilim dili olarak Yunancayı kabul etmesine kadar varmıştır.