MALİYET YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 5

İdeal standartlar; sadece en iyi koşullar altında ulaşılabilen standartlardır. Yöneticiler bu standartların güdüleyici etkisi olduğu görüşündedir. Bu yönde düşünen yöneticiler, çalışanların kendileri için konulan bu tür standarda hiçbir zaman ulaşamayacağını bilmelerine karşılık, var olan standardın çalışanlara bir hatırlatma olacağını ve bu nedenle çalışanların etkinliklerini ve verimliliklerini sürekli artırmak için çaba göstereceklerini savunurlar. Günümüzde az sayıda işletme ideal standartları ölçü olarak kullanmaktadır.

Ücret sapması= (fiili ücret –standart ücret) x  Fiili süre
Ücret sapması= (13 TL/saat – 10 TL/saat) x 5.500 = 16.500 TL.

Direkt ilk madde ve malzeme fiyat sapması; üretilen ürünler içinde fiilen kullanılan direkt ilk madde ve malzeme miktarı için ödenen tutar ile oluşturulan standartlardan hareketle, aynı miktardaki direkt ilk madde ve malzemeye ödenmiş olması gereken tutar arasındaki farkı ölçer. Şu formülle hesaplanır: “(Fiilî Fiyat × Fiilî Miktar) - (Standart Fiyat × Fiilî Miktar) = Direkt ilk Madde/Malzeme Fiyat Sapması”
Bu formül, daha basit bir hâle getirilmek istenirse;
“(Fiilî Fiyat- Standart Fiyat) × Fiilî Miktar = Direkt ilk Madde/ Malzeme Fiyat Sapması” hâlini alacaktır.

Direkt işçilik maliyeti verim (Süre) sapması= (Standart süre-Fiili süre ) x standart saat ücreti
Direkt işçilik maliyeti verim (Süre) sapması=
(500 saat – 450 saat) x 15 TL. = 750 TL. Olumlu.

Standart mik =12.000 br. x 30 metre= 360.000m
Fiili miktar                                          = 400.000 m
Miktar sapması                                   =  40.000m
Direkt ilk madde ve malzeme maliyeti miktar sapması = 40.000 metre x 5TL = 200.000 TL, olumsuz.

Fiili maliyet= 8.000 kg x 40 TL= 320.000 TL.
Olması gereken maliyet= 8.000 kg x 35 TL= 280.000
Fiyat Sapması = Olması gereken maliyet- Fiili maliyet
Fiyat Sapması = 280.000 – 320.000 =40.000 TL, olumsuz

Standart mik =460 br. x 20 kg = 9.200 kg.
Fiili miktar                                 = 9.000 kg
Miktar sapması                          =    200 kg
Direkt ilk madde ve malzeme maliyeti miktar sapması = 200 kg x 28 TL = 5.600 TL, olumlu

Değişken ve sabit olmak üzere iki kısımdan oluşan genel üretim maliyetleri sapmaları; değişken genel üretim maliyeti bütçe ve verim sapması ile sabit genel üretim maliyeti bütçe ve kapasite sapmasından oluşmaktadır.

Standart değişken GÜM= 80.000 x 5 TL = 400.000
Fiili Değişken GÜM =                               = 440.000
Bütçe sapması =                                    = - 40.000

Standartlar belirlenirken şu aşamalardan geçilir; Direkt ilk madde ve malzemeye ilişkin tahminlerin belirlenmesi; Direkt işçiliğe ilişkin tahminlerin belirlenmesi, Sabit genel üretime ilişkin tahminlerin belirlenmesi, Değişken genel üretime ilişkin tahminlerin belirlenmesi; gözden geçirme ve tahminlerin standartlara dönüştürülmesi ve onay.

Yatırım merkezi yöneticilerinin başarılarını ölçmede kullanılan yöntemleri de başlıca; Yatırımın Getiri Oranı, Artık Gelir, Ekonomik Katma Değer, Satışların Getiri Oranı ve Dengeli Ölçüm Kartı Tekniği yöntemleridir. Maliyet artı yöntemi, transfer fiyatlama yöntemidir.

Faaliyet varlıkları ise; nakit, alacaklar, stoklar, sabit varlıklar ve işletmede üretim amacıyla kullanılmak üzere elde bulundurulan tüm diğer varlıkları kapsar. Faaliyet varlıkları kategorisinde yer almayacak varlıklara ilişkin örnekler ise kiraya verilmek üzere elde bulundurulan sabit varlıklar ya da gelecekte kullanılmak amacıyla elde bulundurulan araziyi verebiliriz.

Alacakların tahsil süresini kısaltmalıdır. Etkin satış ve tahsilat politikaları uygulanmak suretiyle bir faaliyet varlığı olan alacaklara yapılan yatırımın da minimuma indirilmek suretiyle devir hızının yükseltilmesi sağlanmalıdır.

Artık gelir; Yatırım merkezinin elde ettiği kârın, söz konusu yatırım merkezinin faaliyet varlıkları üzerinden istenen minimum getiri oranını çarpmakla elde edilen tutarı aşması halinde ortaya çıkar.

Ekonomik katma değer (EVA) = Vergi Sonrası Faaliyet Kârı - [Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti x (Toplam Varlıklar - Döner Borçlar)] formülü ile hesaplanır.
Bu yöntemde, bir taraftan döneme ait başarı ölçümü yapılırken aynı zamanda formülde yer alan ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti nedeniyle de piyasa beklentilerine göre elde edilecek başarı değerinin düzeltilmiş olması olanağı elde edilmektedir.

Mal veya hizmetlerin nitelikleri, işlev analizi, ekonomik koşullar, iş stratejileri dikkate alınması gereken unsurlardır.

Geleneksel işlem yöntemleri; karşılaştırılabilir fiyat yöntemi, maliyet artı yöntemi ve yeniden satış fiyatı yöntemidir.

Transfer fiyatlarını belirlemede kullanılacak genelde dört yaklaşım vardır. Bunlar;
Maliyete dayalı transfer fiyatının belirlenmesi,
Pazar fiyatına dayalı transfer fiyatının belirlenmesi, Pazarlığa dayalı transfer fiyatının belirlenmesi ve ikili transfer fiyatının belirlenmesi olmaktadır.

Yatırım Getiri Oranı = Karlılık x Devir Hızı
Yatırım Getiri Oranı=(20.000/120.000)x(120.000/80.000)
Yatırım Getiri Oranı = 0.25 = % 25.

Artık Gelir =Faaliyet Kârı- (Faaliyet varlıkları x İstenen getiri oranı)
Artık Gelir = 30.000 – (120.000 x 0.25) = 0. TL.