MALİYET MUHASEBESİ

“Safha” özel bir amaca ulaşmak için birbiri ile bağlantılı olarak çalışan faaliyetlerin gerçekleştiği üretim yerleridir. Örneğin; ilaç üreten bir işletmede karıştırma, tabletleme ve şişeleme aşamalarından oluşan üç üretim safhası olabilir.

Safha (evre) maliyet sisteminin özellikleri;

Safha maliyetinin sakıncaları;

Safha maliyeti sisteminde kullanılan temel basamaklar;

Toplam Üretim Maliyetlerinin Hesaplanması: Dönem başı yarı mamuller ile dönem içinde ilgili safhada üretimi gerçekleştirilen mamul ve yarı mamuller için katlanılan direkt ilk madde malzeme ve şekillendirme maliyetlerinin toplamının hesaplanması sürecidir.

Ortalama maliyet yöntemini safha maliyeti sisteminde kullanılan beş temel basamak;

Fiziki Akımların Belirlenmesi

Eş Değer Birim Miktarlarının Hesaplanması

Toplam Üretim Maliyetlerinin Hesaplanması

Birim Eş Değer Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması

Mamul ve Yarı Mamul Maliyetlerinin Dağıtımı ve Sağlama

Safhalarda üretilen farklı mamuller birleşik mamul niteliğinde ise "Birleşlik mamul maliyetlemesi" tekniklerin kullanılması tercih edilmelidir.

Safha maliyeti sisteminde dönem sonu yarı mamullerin tamamlanma derecelerine göre kaç tamamlanmış mamule eşit olabileceği belirlenmesi durumuna eş değer birim denir.

Mamul ve Yarı Mamul Maliyetlerinin Dağıtımı ve Sağlama; Üretim için katlanılan maliyetlerin, ilgili safhadaki mamul ve yarı mamul stoklarına dağıtımı yapılarak tam olarak yüklenip yüklenilmediğinin kontrol sürecine denir.

Safha maliyeti sisteminde maliyet raporları safhalar dikkate alınarak hazırlanırken, sipariş maliyet sisteminde ise safhalar bazında bir raporlamaya gereksinim duyulmamaktadır.

“Safha” özel bir amaca ulaşmak için birbiri ile bağlantılı olarak çalışan faaliyetlerin
gerçekleştiği üretim yerleridir. Örneğin; ilaç üreten bir işletmede karıştırma,
tabletleme ve şişeleme aşamalarından oluşan üç üretim safhası olabilir. Bunlardan
karıştırma safhası seçme, eleme, ölçme ve harmanlama gibi birbirine bağlı dört faaliyeti
içerebilmektedir. Burada mamulleri üretme amacıyla direkt işçiler, üretim
için gerekli olan ilk madde ve malzemeleri seçerek, diğerlerinden ayırmak amacıyla
eleme işlemine tabi tutmaktadırlar. Daha sonra da belirlenen reçetelere göre girdiler
ölçülerek istenen oranda karıştırılması ve harmanlanması amacıyla karıştırıcıya doldurulmaktadır.

Safha maliyeti sistemi, mamullerin kitleler hâlinde üretildiği ve genellikle
birbirini izleyen safhaların yer aldığı iflletmelerde kullanılmaktadır

Safha maliyeti sistemi, özellikle fiili maliyet sistemine dayalı olarak uygulandığında, maliyetlerin ancak dönem sonlarında hesaplanabilmesi nedeniyle raporlamada gecikmeler yaşanabilir ifadesi safha maliyeti sisteminin sakıncalarındandır.

Yarı mamul stoklarının bulunması ve bunların tamamlanma derecelerinin doğru belirlenememesi hâlinde, birim ve toplam maliyetlerin hesaplanmasında hatalar ortaya çıkabilmekte; stok ve satılan mamul maliyetleri bunlardan olumsuz etkilenebilmektedir, ifadesi sistemin sakıncalarındandır. Diğer şıklardaki ifadeler yararlarını açıklamaktadır.

Sipariş maliyeti sisteminde “151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI”nın yardımcı
hesapları siparişler olurken safha maliyeti sisteminde ise yardımcı
hesapları safhalar oluşturmaktadır

Birbiriyle özdeş ve sürekli olarak aynı hizmeti üreten işletmeler safha maliyeti sistemi yaklaşımından faydalanabilirler. Tahakkuk, postalama, banka çeki işleme, yağ değiştirme, rezervasyon, biletleme, bagaj kontrolü, uçuş vb. işlemler, özdeş ve sürekli tekrarlanabilen hizmet işlemlerine örnek olarak gösterilebilir. Kalıplama bir hizmet sektörü faaliyeti değil, üretim faaliyetidir.

1. Basamak Fiziki Akımların Belirlenmesi. 
2. Basamak Eş Değer Birim Miktarlarının Hesaplanması. 
3. Basamak Toplam Üretim Maliyetlerinin Hesaplanması. 
4. Basamak Birim Eş Değer Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması. 
5. Basamak Mamul ve Yarı Mamul Maliyetlerinin Dağıtımı ve Sağlama

doğru yanıt "Üretime giren ve üretimden çıkan toplam üretim miktarlarının akışını gösterir ve giren miktar ile çıkan
miktarın eşitlenmesi gerekir." seçeneği olacaktır.

Doğru yanıt; Dönem başı yarı mamuller ile dönem içinde ilgili safhada üretimi gerçekleştirilen mamul
ve yarı mamuller için katlanılan direkt ilk madde malzeme ve şekillendirme
maliyetlerinin toplamının hesaplanması sürecidir. ifadesidir.

Doğru yanıt Safhalarda oluşan toplam üretim maliyetlerinin, ilgili safhadaki eş değer birim sayılarına bölünmesi yoluyla birim eş Değer mamul maliyetleri hesaplanır. ifadesidir.