MALİYET MUHASEBESİ

• Esas (Normal) Ücretler
• Fazla Çalışma Ücretleri
• Üretim ve Verimlilik Primleri

“Brüt ücret”; esas (normal) ücretleri, yıllık ücretli izin ücretleri, fazla çalışma ücretleri ve zamları, üretim ve verimlilik primleri, gece/vardiya zamları vb. unsurları içermektedir.

Yılık izin süresi 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarısı yaştaki işçilerde 20 günden az olamaz. Bu süreler hizmet akdi ve toplu iş sözleşmeleri ile arttırılabilir.

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde fazla çalışma % 200 zamlı ödenir. Bu oranlar asgaridir. Toplu iş sözleşmelerinde bu oranın artırılması söz konusu olabilmektedir.

Tablo 3.3 Aylık SGK bildirgesi tahakkuk fişi örneği

İhbar süresi işçinin çalışma süresi esas alınarak hesaplanmaktadır.

Çalışma Süresi                              İhbar Süresi

0-6 Ay için                                     2 Hafta

6- 18 Ay için                                  4 Hafta

18-36 Ay için                                 6 Hafta

36 Ay ve fazlası için                        8 hafta

İşçilik maliyetlerinin hangi işler üzerinde geçirildiğinin belirlenmesinde kullanılan iki temel belge; “İşçi Çalışma Kartı” ve “İşçi Çalışma Kartı Özeti”dir.

Birbirinden farklı çok sayıda prim esasına göre ücret sistemi mevcuttur.

• Halsey Sistemi

• Rowan Sistemi

• Emerson Sistemi

• Bedeaux Sistem

• Taylor Sistemi

• Gantt Sistemi

• Merrick Sistemi

• Ross Sistemi

İşçilik maliyeti kavramı, “bir mamulün ya da hizmetin üretilmesinde kullanılan ya da bu üretime yardımcı olan emeğin parasal tutarını” ifade eder

Giydirilmiş ücret; işçinin belli bir çalışma karşılığında aldığı çıplak ücrete prim, ikramiye, yemek, yakacak ve kira gibi, çeşitli ödemelerin eklenmesi suretiyle bulunan rakamdır.

Ülkemizdeki mevzuat ve uygulamalar göz önünde bulundurularak işçi ücret ve giderleri ile memur ücret ve giderlerine ilişkin maliyetleri aşağıdaki şekilde detaylandırmak mümkündür.

Kıdem tazminatı maliyetlerinin dönemler arasında sağlıklı bir şekilde dağıtılması için karşılık ayrılarak genel üretim maliyetlerinin bir unsuru olarak mamül maliyetlerine dahil edilmesi gerekmektedir.

Üretimde çalışanlara ilişkin yıllık izin ücretleri ve toplu olarak ödenen ikramiyeler genel üretim gideri olarak kabul edilerek 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI’nda izlenir.

Geçen süreye bakılmaksızın, belirli bir süre içinde üretilen mamul miktarına göre hesaplanan ve ödenen ücrete Akord Esasma (Parça Başına) Göre Ücret Sistemi” de denilmektedir.

Diğer maliyet hesap gruplarında olduğu gibi işçilik maliyet gruplarının detaylandırılması
işletmelere bırakılmıştır. Ülkemizdeki mevzuat ve uygulamalar göz
önünde bulundurularak işçi ücret ve giderleri ile memur ücret ve giderlerine ilişkin
maliyetleri aşağıdaki şekilde detaylandırmak mümkündür.
• Esas (Normal) ücretler
• Hafta ve Genel Tatil Ücretleri
• Fazla Çalışma Ücretleri ve Zamları
• Üretim ve Verimlilik Primleri
• Gece / Vardiya Zammı
• Sosyal Yardımlar
• Sağlık Giderleri
• İzin Ücreti
• Harçlıklar
• İşçi Yollukları
• Kıdem Tazminatı
• İhbar Tazminatı
• Eğitim ve Staj Giderleri
• Sosyal Güvenlik Kurumu İşveren Payları
• Diğer İşçilikler

Fiili çalışmayla ilgili işçilik maliyet unsurları

• Esas (Normal) Ücretler
• Fazla Çalışma Ücretleri
• Üretim ve Verimlilik Primler' dir.

Esas (normal) ücretler, “işçilerin normal çalışma süresinde fiilen yaptıkları iş karşılığı tahakkuk ettirilen ücretleri ifade eder”. Bir başka ifade ile, esas ücret olarak tahakkuk ettirilen ücretler, normal çalışma saatleri içerisinde yapılan çalışmaların karşılığı olarak ele alınır. Bunlar işçilik giderlerinin temelini oluşturmaktadır. Mevzuatta, normal çalışma süresi ortalama günlük 7,5 saat, haftalık 45 saat olarak belirlenmiştir. Uygulamada, bu süreler, haftalık 45 saati geçmemek üzere, günde 8 saat olarak gerçekleştirilebilmektedir. Esas ücretler, çalışılan zamana göre hesaplanabileceği gibi, yapılan işe göre de hesaplanabilir.

Akord Faktörü = (Saat ücreti + Zam) / 60 dakika

Akord Faktörü = (12 TL + (12 TL x % 15)) / 60 dakika

Akord Faktörü = 0,23 TL/dakika

İşçinin günlük kazancı: 60 adet x 10 dakika x 0,23 TL/dakika = 138 TL/gün

İkramiyeler; çalışanları güdülemek (motive etmek) amacıyla belirli dönem ya da günler için tahakkuk ettirilen ücret ekleridir. Primler ile ikramiyeler arasındaki temel fark; primlerin doğrudan çalışma karşılığı olarak veri lmesi, buna karşın ikramiyelerin
başarılı bir performansa karşılık ödüllendirme amacıyla ödenmesidir. Bununla birlikte ikramiyeler genellikle toplu iş sözleşmeleri gereği ödendiğinden, genellikle başarı kriteri göz ardı edilmektedir.

Boş geçen zaman, bir işçinin çeşitli nedenlerle üretim faaliyetlerinde bulunmadan boşa harcadığı zamanı açıklamaktadır. Önlenebilmesi mümkün olan bu sürenin ortaya çıkmasındaki başlıca nedenleri şu şekilde sıralamak mümkündür: