MALİYET MUHASEBESİ

Stoklama yöntemleri arsında çift depo yöntemi kullanılmaktadır bundan dolayı tek depo yöntemi değil çift depo yöntemi kullanılır.

Bir işletmenin faaliyetlerini yürütebilmesi için üretimde kullanılmak üzere ambardan gönderilerek tüketilen ilk madde/malzemenin maliyetini ve ayrıca dönem sonunda ambarda (stokta) kalan ilk madde ve malzemenin değerinin belirlenmesinde kullanılan farklı yaklaşımlara, stok değerleme yöntemleri denir.

Stok kontrolü: stok miktar ve çeşitlerinin, işletmelerin tedarik, üretim ve finansal olanaklarına göre en akılcı ve en tasarruflu şekilde belirlenmesi sürecine denir

İlk madde/malzeme birim maliyetinin (fiyatının), üretim gerçekleştirilmeden önce, piyasa fiyatları da göz önünde bulundurularak, çeşitli bilimsel çalışmalarla belirlenmiş haline, “standart ilk madde/malzeme maliyeti” denir

Ortalama maliyet; ilk madde/malzemelerin toplam maliyetinin bunların toplam miktarına bölünmesi yoluyla belirlenir.

Ambar çalışanları, stokları önem ve parasal değerleri açısından üç ana gruba ayırmaktadırlar: (A) grubu, (B) grubu ve (C) grubu.

“B” grubuna giren stok unsurlarının miktarı, toplam stok miktarının %20-
40’ını, yıllık toplam stok değerinin de %10-15’ini oluştururlar.

En güvenilir stok kontrol yöntemlerinden birisi olan RFIT yönteminde, çizgi imleme yönteminde olduğu gibi, ilk madde/malzemelerin elle okuyuculara gösterilmesine gerek duyulmaması çok önemli bir zaman tasarrufu sağlar.

Tam zamanında stok kontrolünde “sıfır stok” ile çalışılmak istenmektedir. Bu yöntemde, tedarikçiler ilk madde/malzemeleri tam gereksinim duyulduğu zamanda ve en uygun yerde işletmeye teslim eder.

Gerçek parti maliyet yönteminin; hacim olarak büyük ve birim değeri yüksek olan, satın alma işlemi her dönem az sayıda gerçekleştirilen, normal koşullarda özel projelerde kullanılmak üzere satın alınan ve genellikle birbirinin yerine değiştirilemeyen ilk madde/malzemeler için kullanılması daha uygundur. Bu ölçütlerin tümüne uygun ilk madde/malzemeler için gerçek parti stok değerleme yönteminin kullanılması zorunludur ve alternatif yöntemlerden birisi kullanılamaz.

İlk-Giren-İlk-Çıkar yöntemi; çabuk bozulabilen veya modası geçen ilk madde/malzemelerin bir an önce üretimde kullanılarak tüketilmesine ve dolayısıyla akılcı bir stok kontrolüne olanak sağlar.

Son-Giren-İlk-Çıkar yöntemi, ilk madde/malzeme fiyatlarının sık olarak değiştiği dönemlerde, gerçekleşmemiş kâr ve zararları önlemektedir.

Ülkemizde ve gelişmiş ülkelerde yaygın olarak uygulanan bir yöntem olan ortalama
maliyet yönteminde, yüksek ve düşük maliyetlerle ambara giren ilk madde/malzemeler,
birim maliyetlerin çok farklı oluşmasını engellemektedir.

Piyasa Fiyatı Yönteminde amaç, ilk madde/malzemenin satın alma tarihi ile üretimde kullanımı arasında geçen zamandan doğabilecek maliyet farklarını en aza indirmektir.

Bir işletmede kullanılacak stok değerleme yöntemi seçilirken; birim maliyetlerin
ve stok değerlerinin hesaplanması ile yapılacak muhasebe kayıtlarındaki kolaylıklar,
ilk madde/malzemenin cinsi, üretim yöntemleri, depolama olanakları, teknolojik
yapı, ilk madde/malzemelerin bozulma durumu, ilk madde/malzeme piyasasının
yapısı, yasal düzenlemeler ve fiyat değişmeleri gibi ölçütler dikkate alınmalıdır.

İlk maddeler; mamulün içine giren ve bir mamulün özünü oluşturan, üzerinde
emek ve üretim işlemleri yoluyla değişiklikler yapılabilmesine olanak sağlayan
nesnelerdir. Çikolata kakaodan, çimento kilden, kitap kağıttan, cam kumdan üretilir fakat yün pamuktan üretilmez. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Mamulün içerisine girmesine karşılık mamulün özünü veya temel yapısını oluşturmayan, bir birim mamul içinde ne kadar kullanıldığını doğrudan saptayabilmenin teknik olarak çok zor olduğu veya bunu doğru olarak saptayabilmenin maliyetinin bunu doğru olarak saptamanın yarattığı faydanın üzerinde olduğu maddelere yardımcı madde denir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Bir mamulle doğrudan ilişkilendirilebilen ilk madde veya malzemelerin giderine direkt ilk madde gideri veya malzeme gideri denir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemler, gereksinimin belirlenmesi, tedarik, teslim alma, depolama ve üretime
gönderme (sevk-kullanım) başlıkları altında toplanabilmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Stok kontrol yöntemleri şöyle sıralanabilir: En düşük - en yüksek yöntemi, Görsel kontrol yöntemi, Çift depo yöntemi, Sabit sipariş yöntemi, ABC yöntemi, Barkodlama yöntemi, RFIT yöntemi, Tam zamanında stok kontrol yöntemi. Doğru yanıt C seçeneğidir.