GENEL ÜRETİM MALİYETLERİ VE MALİYET DAĞITIMI BİRİNCİ AŞAMASI

ürettime desttek maliyettleri,işletme maliyetleri, üretim endirekt maliyetleri, endirekt ürettim maliyetleri, fabrika genel maliyetleri, ürettim genel maliyetleri gibi kavramlarla da tanımlandığı görülmektedir.

• Direkt ilk madde/malzeme maliyetleri
• Direkt işçilik maliyetleri
• Genel üretim maliyetleri

Maliyetlerin içerisindeki harcama türleri, maliyet çeşitleriolaraktanımlanır.

Gerek üretimde kullanılan kaynak elektrotları, yapıştırıcılar, çivi, raptiye, iplik, perçin çivisi gibi yardımcı maddeler gerekse makinelerin üretimde çalışabilir hâlde olabilmesi amacıyla kullanılan motor yağı, gres yağı ve üretim ortamında çalışılabilirliği sağlamak açısından kullanılan temizlik malzemeleri, temizlik bezleri ve fırçaları gibi işletme malzemeleri, endirekt madde ve malzemelere örnek olarak verilebilir.

Direkt işçiliğin dışında kalan ve belirli bir mamul ile kolayca eşleştirilemeyen üretimle ilgili tüm destek işçiliğinin maliyeti, endirekt işçilik maliyeti olarak tanımlanmaktadır.

İşletmede memur olarak tanımlanan ve üretimi gerçekleştirmek amacıyla çalıştırılan, aylıklı yönetici, memur, büro personeli vb. için tahakkuk etirilen ücret ve benzeri maliyetleri, bu maliyet sınıfına girmektedir.

Üretim tesislerinin ve ekipmanın kullanılabilmesi için işletme dışından satın alınan kanalizasyon, elektrik, su, doğalgaz ve iletişim için yapılan ödemeler, üretimle ilgili taşıtların ve benzeri sabit kıymetlerin işletme dışına yaptırılan bakım-onarım maliyetleri, üretim tesislerinde çalışanların işletmeye taşınma maliyetleri bu sınıfa girer.

Üretimle ilgili; binaların, tesislerin, makinelerin, ekipmanların, taşıtların, demirbaşların amortismanları bu gruba girer. Ayrıca, üretimle ilgili patent, lisans, telif, imtiyaz, ticari marka ve ünvan gibi bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaların amortismanları da bu grupta düşünülmektedir.

Maliyet dağıtımı; maliyetlerin belirli bir maliyet nesnesine atanması sürecidir.

İşletme kararları için bilgi sağlamak

Arzu edilen motivasyonu elde edebilmek

Maliyetlerin doğrulanması veya harcamaların hesaplanması

Karın hesaplanması ve stokların değerlendirilmesi

• Birinci basamakta, genel üretim maliyeti hesaplarında biriktirilen maliyetler, dağıtıman ahtarları (ölçüleri )aracılığıyla maliyet merkezlerine (gider yerlerine) dağıtılır. Böylece işletmede oluşan genel üretim maliyetleri; esas üretim (ana,birincil)veyardımcı(hizmet,destek,ikincil)maliyet merkezlerine dağıtılmış olur. Bu işlem, birinci maliyet dağıtımı olarak tanımlanır.

• İkinci basamakta, birinci maliyet dağıtımı sonrasında hizmet(yardımcı, des- tek, ikincil) maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetleri, dağıtım anahtarları(ölçüleri) ve farklı yöntemler yardımıyla esas üretim(ana, birincil) maliyet merkezlerine dağıtılır. Buişlem, ikinci maliyet dağıtımı olarak tanımlanır. Bu dağıtım kimi zaman tekrar dağıtım olarak da açıklanmaktadır.
• Geleneksel maliyet dağıtımının üçüncü basamağında ise ilk iki basamak sonrasında esas üretim (ana, birincil) maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetleri, yükleme anahtarları(ölçüleri) yardımıyla, mamullere yüklenir. Bu işlem de, üçüncü maliyet yüklemesi (dağıtımı) olarak tanımlanır.

Bir işletmede maliyetlerin planlanması, kontrol edilmesi ve orada biriktirilerek daha sonra da dağıtılmasını sağlayan işletme bölümlerine maliyet merkezi (gider yeri) denir.

1. Mamul maliyetlerinin daha doğrubelirlenmesi,
2. Maliyetleri, maliyet merkezlerinde biriktirerek kontrol altına almak vebu merkezlerin sorumluluklarınınbelirlenmesi,
3. Bütçelere temel oluşturacak iş birimlerinin belirlenmesi,ve
4. Muhasebeleştirme için gerekli toplam maliyetlerin elde edilebilmesi. 

1. Her bölümdeki faaliyetlerin, süreçlerin ve makinelerinbenzerliği,
2. Faaliyetlerin, süreçlerin ve makinelerinyerleşimi,
3. Üretim ve maliyetler içinsorumluluklar,
4. Mamulün akışındaki faaliyetlerin birbirleri ileilişkileri,
5. Bölümlerin veya maliyet merkezlerininsayısı.

• Esas üretim gideryerleri
• Yardımcı üretim gideryerleri
• Yardımcı hizmet gideryerleri
• Yatırım gideryerleri
• Üretim yerleri yönetimi gider yerleri
• Araştırmavegeliştirmegideryerleri
• Pazarlama, satış ve dağıtım gideryerleri
• Genel yönetim gider

• Esas üretim maliyet merkezleri
• Yardımcı maliyet merkezleri

Asıl üretim işinin yapıldığı maliyet merkezlerine, esas üretim maliyet merkezleri denir. Bu maliyet merkezlerinde mamulün fiilen üretilmesi için gerekli işlemler yerine getirilir ve bu nedenle oluşan maliyetler biriktirilir..

Esas üretim, faaliyet ve diğer yardımcı maliyet merkezlerine destek sağlayan ancak üretim süreci veya faaliyeti ile doğrudan meşgulolmayan maliyet merkezlerine, yardımcı maliyet merkezi denir.