MALİYET MUHASEBESİ - Deneme Sınavı - 6

“Safha” özel bir amaca ulaşmak için birbiri ile bağlantılı olarak çalışan faaliyetlerin
gerçekleştiği üretim yerleridir. Örneğin; ilaç üreten bir işletmede karıştırma,
tabletleme ve şişeleme aşamalarından oluşan üç üretim safhası olabilir. Bunlardan
karıştırma safhası seçme, eleme, ölçme ve harmanlama gibi birbirine bağlı dört faaliyeti
içerebilmektedir. Burada mamulleri üretme amacıyla direkt işçiler, üretim
için gerekli olan ilk madde ve malzemeleri seçerek, diğerlerinden ayırmak amacıyla
eleme işlemine tabi tutmaktadırlar. Daha sonra da belirlenen reçetelere göre girdiler
ölçülerek istenen oranda karıştırılması ve harmanlanması amacıyla karıştırıcıya doldurulmaktadır.

Safha maliyeti sistemi, mamullerin kitleler hâlinde üretildiği ve genellikle
birbirini izleyen safhaların yer aldığı iflletmelerde kullanılmaktadır

Safha maliyeti sistemi, özellikle fiili maliyet sistemine dayalı olarak uygulandığında, maliyetlerin ancak dönem sonlarında hesaplanabilmesi nedeniyle raporlamada gecikmeler yaşanabilir ifadesi safha maliyeti sisteminin sakıncalarındandır.

Yarı mamul stoklarının bulunması ve bunların tamamlanma derecelerinin doğru belirlenememesi hâlinde, birim ve toplam maliyetlerin hesaplanmasında hatalar ortaya çıkabilmekte; stok ve satılan mamul maliyetleri bunlardan olumsuz etkilenebilmektedir, ifadesi sistemin sakıncalarındandır. Diğer şıklardaki ifadeler yararlarını açıklamaktadır.

Sipariş maliyeti sisteminde “151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI”nın yardımcı
hesapları siparişler olurken safha maliyeti sisteminde ise yardımcı
hesapları safhalar oluşturmaktadır

Birbiriyle özdeş ve sürekli olarak aynı hizmeti üreten işletmeler safha maliyeti sistemi yaklaşımından faydalanabilirler. Tahakkuk, postalama, banka çeki işleme, yağ değiştirme, rezervasyon, biletleme, bagaj kontrolü, uçuş vb. işlemler, özdeş ve sürekli tekrarlanabilen hizmet işlemlerine örnek olarak gösterilebilir. Kalıplama bir hizmet sektörü faaliyeti değil, üretim faaliyetidir.

1. Basamak Fiziki Akımların Belirlenmesi. 
2. Basamak Eş Değer Birim Miktarlarının Hesaplanması. 
3. Basamak Toplam Üretim Maliyetlerinin Hesaplanması. 
4. Basamak Birim Eş Değer Mamul Maliyetlerinin Hesaplanması. 
5. Basamak Mamul ve Yarı Mamul Maliyetlerinin Dağıtımı ve Sağlama

doğru yanıt "Üretime giren ve üretimden çıkan toplam üretim miktarlarının akışını gösterir ve giren miktar ile çıkan
miktarın eşitlenmesi gerekir." seçeneği olacaktır.

Doğru yanıt; Dönem başı yarı mamuller ile dönem içinde ilgili safhada üretimi gerçekleştirilen mamul
ve yarı mamuller için katlanılan direkt ilk madde malzeme ve şekillendirme
maliyetlerinin toplamının hesaplanması sürecidir. ifadesidir.

Doğru yanıt Safhalarda oluşan toplam üretim maliyetlerinin, ilgili safhadaki eş değer birim sayılarına bölünmesi yoluyla birim eş Değer mamul maliyetleri hesaplanır. ifadesidir.

Safha (evre) maliyet sistemi”; tek tip ya da benzer mamullerin sürekli olarak yığın hâlinde üretilmeleri söz konusu olduğunda, üretim eylemlerinin niteliğine göre, birim ve toplam mamul maliyetinin belirlenmesinde kullanılan, fiili ve standart maliyet uygulaması söz konusu olan bir maliyet hesaplama sistemi olarak da ifade edilebilir. Doğru cevap C'dir.

Safha maliyeti sisteminde; üretim faaliyetleri sırasında maliyetlerin toplanması ve toplanan maliyetlerin o dönem üretilen mamul miktarına bölünerek birim maliyetlerin hesaplanmasında “zaman” ve “yer” kriterleri büyük önem taşımaktadır. Doğru cevap B'dir.

İlk madde ve malzemeye şekil vererek mamule dönüştürülmeye çalışılan direkt işçilik ve genel üretim maliyetleri “şekillendirme” ya da “dönüştürme” maliyeti olarak tek bir maliyet unsuru olarak da ifade edilebilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Günümüz rekabet ortamında birçok işletme “Tam Zaman›nda Üretim (JIT - Just In Time)” yaklaşımını benimsemiştir. JIT üretim yaklaşımının temel felsefesi, ilk madde ve malzemeye gereksinim duyulduğu anda ve miktarda tedarik edilmesidir. Doğru cevap D'dir.

Her bir safhada tamamlanan üretime ve yapılan işle ilişkin ortak bir noktada buluşturacak ortak bir ölçüye gereksinim duyulmaktadır. Safha maliyeti sisteminde, her bir safhada işlem gören mamullere, ilgili safhada gerçekleşen üretim maliyetlerinin dağıtılabilmesi amacıyla kullanılan ortak ölçü eş değer birimdir. Doğru cevap E'dir.

İşletmelerde dönem başı ve dönem sonu yarı mamullerin bulunması ve bunların diğer dönem maliyetlerini etkilemesi nedeniyle birim maliyetlerde farklılıklar olabilmektedir. Bu nedenle temel beş basamakta maliyetleri sağlıklı hesaplayabilmek için uygun stok değerleme yöntemi belirlemek gerekmektedir. Bu yöntemler; “Ağırlıklı ortalama maliyet yöntemi” ve “ilk Giren ilk Çıkar yöntemi”dir. Doğru cevap C'dir.

Safha maliyeti sisteminde, üretime giren miktar ve maliyetler ile üretimden çıkan miktar ve maliyetlerde eşitlik sağlanamıyorsa dağıtımda bir hata var demektir. Doğru cevap B'dir.

Safhalarda üretilen farklı mamuller birleşik mamul niteliğinde ise bu durumda birleşik mamul maliyetlemesi kullanılması tavsiye edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Kademeli (basamaksal, şelale, sıralı) dağıtım yönteminin işleyişi bazı kuralların
izlenmesini gerektirir. Bu kurallar Dört ana başlık altında toplanabilir.