MALİYET MUHASEBESİ - Deneme Sınavı - 3

Giydirilmiş ücret; işçinin belli bir çalışma karşılığında aldığı çıplak ücrete prim, ikramiye, yemek, yakacak ve kira gibi, çeşitli ödemelerin eklenmesi suretiyle bulunan rakamdır.

Ülkemizdeki mevzuat ve uygulamalar göz önünde bulundurularak işçi ücret ve giderleri ile memur ücret ve giderlerine ilişkin maliyetleri aşağıdaki şekilde detaylandırmak mümkündür.

Kıdem tazminatı maliyetlerinin dönemler arasında sağlıklı bir şekilde dağıtılması için karşılık ayrılarak genel üretim maliyetlerinin bir unsuru olarak mamül maliyetlerine dahil edilmesi gerekmektedir.

Üretimde çalışanlara ilişkin yıllık izin ücretleri ve toplu olarak ödenen ikramiyeler genel üretim gideri olarak kabul edilerek 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI’nda izlenir.

Geçen süreye bakılmaksızın, belirli bir süre içinde üretilen mamul miktarına göre hesaplanan ve ödenen ücrete Akord Esasma (Parça Başına) Göre Ücret Sistemi” de denilmektedir.

Diğer maliyet hesap gruplarında olduğu gibi işçilik maliyet gruplarının detaylandırılması
işletmelere bırakılmıştır. Ülkemizdeki mevzuat ve uygulamalar göz
önünde bulundurularak işçi ücret ve giderleri ile memur ücret ve giderlerine ilişkin
maliyetleri aşağıdaki şekilde detaylandırmak mümkündür.
• Esas (Normal) ücretler
• Hafta ve Genel Tatil Ücretleri
• Fazla Çalışma Ücretleri ve Zamları
• Üretim ve Verimlilik Primleri
• Gece / Vardiya Zammı
• Sosyal Yardımlar
• Sağlık Giderleri
• İzin Ücreti
• Harçlıklar
• İşçi Yollukları
• Kıdem Tazminatı
• İhbar Tazminatı
• Eğitim ve Staj Giderleri
• Sosyal Güvenlik Kurumu İşveren Payları
• Diğer İşçilikler

Fiili çalışmayla ilgili işçilik maliyet unsurları

• Esas (Normal) Ücretler
• Fazla Çalışma Ücretleri
• Üretim ve Verimlilik Primler' dir.

Esas (normal) ücretler, “işçilerin normal çalışma süresinde fiilen yaptıkları iş karşılığı tahakkuk ettirilen ücretleri ifade eder”. Bir başka ifade ile, esas ücret olarak tahakkuk ettirilen ücretler, normal çalışma saatleri içerisinde yapılan çalışmaların karşılığı olarak ele alınır. Bunlar işçilik giderlerinin temelini oluşturmaktadır. Mevzuatta, normal çalışma süresi ortalama günlük 7,5 saat, haftalık 45 saat olarak belirlenmiştir. Uygulamada, bu süreler, haftalık 45 saati geçmemek üzere, günde 8 saat olarak gerçekleştirilebilmektedir. Esas ücretler, çalışılan zamana göre hesaplanabileceği gibi, yapılan işe göre de hesaplanabilir.

Akord Faktörü = (Saat ücreti + Zam) / 60 dakika

Akord Faktörü = (12 TL + (12 TL x % 15)) / 60 dakika

Akord Faktörü = 0,23 TL/dakika

İşçinin günlük kazancı: 60 adet x 10 dakika x 0,23 TL/dakika = 138 TL/gün

İkramiyeler; çalışanları güdülemek (motive etmek) amacıyla belirli dönem ya da günler için tahakkuk ettirilen ücret ekleridir. Primler ile ikramiyeler arasındaki temel fark; primlerin doğrudan çalışma karşılığı olarak veri lmesi, buna karşın ikramiyelerin
başarılı bir performansa karşılık ödüllendirme amacıyla ödenmesidir. Bununla birlikte ikramiyeler genellikle toplu iş sözleşmeleri gereği ödendiğinden, genellikle başarı kriteri göz ardı edilmektedir.

Boş geçen zaman, bir işçinin çeşitli nedenlerle üretim faaliyetlerinde bulunmadan boşa harcadığı zamanı açıklamaktadır. Önlenebilmesi mümkün olan bu sürenin ortaya çıkmasındaki başlıca nedenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

Atölye şefi veya ustabaşının hazırladığı ya da her bir işçinin kendisi tarafından doldurularak atölye şefi veya ustabaşınca onaylanan işçi çalışma kartlarındaki bilgiler, ayrıca düzenlenen bir işçi “Çalışma Kartı Özeti” üzerinde günü gününe işlenir ve bir hafta, on gün ya da aylık dönemlerde tahakkuk eden ücretler direkt, endirekt ayrımına dikkat edilerek yevmiye kayıtlarına geçirilir. İşçilik maliyetleri, işçi çalışma kartları sayesinde sipariş maliyeti sisteminde günlük olarak sipariş maliyeti kartına
geçirilir.

Geçen süreye bakılmaksızın, belirli bir süre içinde üretilen mamul miktarına göre hesaplanan ve ödenen ücrete parça başına ücret denir.

Üretimde çalışanlara ilişkin yıllık izin ücretleri ve toplu olarak ödenen ikramiyeler genel üretim gideri olarak kabul edilerek
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI’nda ayrılan karşılıklar da 373 MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI HESABI’nda izlenir.

Kıdem Tazminatı Tutarı = Hizmet (Kıdem) Süresi × Son Gün Brüt Ücret Tutarı × 30

Çalışılan Zaman Ücreti : ((26 Gün x 8)-(4+16 Saat)) x 26 TL = 4888 TL
Boşa geçen zaman (Bakım-Onarım) : 4 Saat x 26 TL = 104 TL.
Boşa geçen zaman (Elektrik Kesintisi) : 16 Saat x 26 TL = 416 TL
Toplam Maliyet (4888 TL+104 TL+416 TL)= 5408 TL.

Verimlilik primleri hem safha maliyet sisteminde hem de sipariş maliyet sisteminde direkt işçilere ait ise, 720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ HESABI’ nda, endirekt işçilere ait ise 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI’ nda izlenerek üretilen mamullere yüklenmelidir. Ancak, verimlilik primleri, genellikle, üretici işçilik icra eden ve saat ücretli olarak çalışan direkt işçilere ödendiğinden, genelde uygulama 720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ HESABI’ nda izlenmektedir.

Kıdem Tazminatı Tutarı = 25 Yıl x 120.- TL x 30 Gün = 90.000.- TL

Endirekt işçilik maliyetleri tamir, bakım ve temizlik vb. işlerde çalışan işçileri temsil eder.

Direkt ilk madde ve malzeme maliyeti ile direkt işçilik maliyeti dışında kalan ve mamullere doğrudan aktarılamayan tüm üretim maliyetlerine genel üretim maliyetleri denir.