MALİYET ANALİZLERİ

Bir birim mamul içinde ne kadar kullanıldığını doğrudan saptayabilmenin teknik olarak çok zor olduğu nesneler, yardımcı maddelerdir, ilk maddeler değildir.

Yemek  üretim işletmesinde yemekte kullanılan fasulye, ilk madde olabilir ancak işletme malzemelerine örnek oluşturmaz.

Baharat, sucuk için direkt ilk madde ve malzeme gideri olarak düşünülmemelidir.  Baharat, sucuk ürünü için yardımcı ilk madde olarak endirekt ilk madde ve malzeme gideri olarak düşünülmelidir.

Bir üretim işletmesinde teslim alınması uygun görülen ilk madde/malzemeler için, bu birimin ilgili çalışanlarınca düzenlenen “Teslim Alma ve Muayene Raporu”nda İlk madde/malzemenin birim fiyatı bulunmaz.

Bir üretim işletmesinde ambar çalışanları tarafından, ambara giren ilk madde/malzemelerin miktarını  izleyebilmek amacıyla düzenlenen belge; ambar stok kartıdır.

Stok kontrol sistemleri ve süreçleri;  satışlarla müşteri tatmininin en üst düzeyde olabileceği ve ambardaki stok miktarının en uygun miktarda olabileceği şekilde tanımlanabilir.

Stok kontrol yöntemleri arasında "çift aralık yöntemi" diye bir yöntem yoktur.  Ancak, çift depo yöntemi vardır.

54.200.-

239.152,9272 TL

ilk madde/malzeme birim maliyetinin (fiyatının), üretim gerçekleştirilmeden önce, piyasa fiyatları da göz önünde bulundurularak, çeşitli bilimsel çalışmalarla belirlenmiş haline, standart ilk madde/malzeme maliyeti denir

İplik-Pantolon

İlk maddeler; mamulün içine giren ve bir mamulün özünü oluşturan, üzerinde emek ve üretim işlemleri yoluyla değişiklikler yapılabilmesine olanak sağlayan nesnelerdir. Kitap üretiminde kullanılan kağıt, çikolata üretiminde kullanılan kakao, pantolon üretiminde kullanılan kumaş, çimento üretiminde kullanılan kil, ilk madde için verilebilecek örneklerdir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap D’dir. Şeker üretim sürecinde kullanılan kireç taşı ise yardımcı maddedir. Yardımcı maddeler, ilk maddenin mamule dönüştürülmesinde etkilidirler. Kitap üretiminde kullanılan yapıştırıcı, şeker üretim sürecinde kullanılan kireç taşı, toz halindeki kir sökücülerin üretim sürecinde kullanılan parfümler yardımcı maddelere verilebilecek örneklerdir.

İlk maddeler; mamulün içine giren ve bir mamulün özünü oluşturan, üzerinde emek ve üretim işlemleri yoluyla değişiklikler yapılabilmesine olanak sağlayan nesnelerdir.

Yardımcı maddeler; mamulün içerisine girmesine karşılık mamulün özünü veya temel yapısını oluşturmayan, bir birim mamul içinde ne kadar kullanıldığını doğrudan saptayabilmenin teknik olarak çok zor olduğu veya bunu doğru olarak saptayabilmenin maliyetinin bunu doğru olarak saptamanın yarattığı faydanın üzerinde olduğu, maddelerdir.

Mamul; ilk maddelere şekil verilmesi, bir başka ifade ile, daha önce hazırlanan esas mamul örneğine benzeyecek şekilde bu ilk maddelerin üzerinde yapılan dönüştürme işlemleri sonucunda ortaya çıkar.

İşletme malzemeleri; mamulün üretilmesi sırasında yararlanılan, ancak mamulün içerisine katılmayan, işletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi ve üretimin sürdürülebilmesi amacıyla kullanılan, ilk madde ve yardımcı maddeler dışındaki tüm unsurlardır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, ilk madde ve malzeme unsurlarına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan tanımların tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Belirli bir tek mamul ile özdeşleşmiş, o mamulle tanımlanabilen ilk madde/malzemelerin giderine, direkt ilk madde/malzeme gideri denir. İlk madde/malzeme giderlerinin bir alt sınıfı olarak düşünüldüğünde, direkt ilk madde ve malzeme giderleri; hangi mamulle veya işle ilişkilendirilebildiği belirlenebilen veya o mamule, işe doğrudan aktarılabilen giderlerdir. Örneğin; kereste gideri, mobilya mamulü için direkt ilk madde/malzeme gideridir. Ancak, kerestenin yapımı için gerekli olan ağacın kesilmesi sırasında kullanılan benzin motorlu testerenin yakıtı için yapılan harcama, direkt ilk madde/malzeme gideri değildir. Ampul üretiminde kullanılan cam, bir binanın yapımında kullanılan tuğla, plastik mamullerin üretiminde kullanılan polietilen, gömleğin kumaşı, söz konusu mamullerin direkt ilk madde/ malzemeleridir ve bunlar için yapılan giderler de direkt ilk madde/malzeme gideridir.  Bir mamulün temel ve fiziki yapısını oluşturan ilk madde/malzemelerden hangi mamul için ne kadar tüketildiği herhangi bir dağıtım yapılmaksızın doğrudan belirlenebilen, aynı türdeki bir mamulden diğerine kullanılan ilk madde/malzeme miktarı değişmeyen ve bu nedenle giderinin de değişmeyeceği kabul edilen ilk madde/ malzeme giderlerine, direkt ilk madde/malzeme gideri denir.  Üreticiler, direkt ilk madde/malzemeyi tedarikçilerden alabileceği gibi, kendisi de üretebilir. Ayrıca, direkt ilk madde/malzeme; hiç işlenmemiş halde bir başka işletme tarafından, ilk olarak veya doğadan elde edilerek işletmeye getirilebilir. Direkt ilk madde/ malzemeler, bisiklet üretiminde gereksinim duyulan lastik gibi, dışarıdan satın alınarak üretimde kullanılacak parça, yarı mamul veya ara mamul halinde de olabilir. Bunların tümü için yapılan gider, direkt ilk madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.  Bir mamulün direkt ilk madde/malzeme giderinin doğru olarak belirlenmesi için katlanılan fedakârlığın, direkt ilk madde/malzeme giderinin doğru olarak belirlenmesi ile sağlanacak faydadan daha yüksek olmaması gerekir. Aksi takdirde, mamul ile gider arasında doğrudan bir ilişki kurulması yerine, mamule dağıtım sonucu ortalama bir gider tutarı yüklenir. Bu durumda, o ilk madde/malzeme gideri, direkt gider olmaktan çıkacaktır. Maliyet analizinde, direkt ilk madde/malzeme maliyetleri, direkt giderler sınıfında açıklanır ve mamul veya hizmetin toplam giderleri içine doğrudan aktarılabilir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi direkt ilk madde ve malzeme giderlerine ilişkin seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Endirekt madde/malzemeler, mamulün temel yapısını oluşturmayan, buna karşılık nihai mamulün ortaya çıkarılabilmesi için gereksinim duyulan, ancak her mamul içinde ne kadar yer aldığının doğrudan doğruya belirlenebilmesi zor olan ilk madde/malzemelerdir. Bunların direkt ilk madde/malzemelere göre daha az kullanılması söz konusudur. Endirekt ilk madde/ malzemenin her bir mamulün içindeki miktarı, mamulden mamule değişebilmektedir. Bu türdeki ilk madde/malzemelerin giderine, endirekt ilk madde/malzeme gideri denir. Bunlar ya yardımcı maddelerdir ya da işletme malzemeleridir.  Sucuğun üretimi sırasında kullanılan baharat gibi ilk maddeler, yardımcı ilk madde olarak kabul edilebilir. Baharat, sucuk üretim tarifinde gerekli bir ilk madde olarak düşünülmüştür. Ancak, bir kilogram sucuğun içinde ne kadar baharat kullanıldığını belirlemek oldukça zordur ve baharat sucuğun temel yapısını oluşturmaz. Bu nedenle, baharatın maliyeti endirekt ilk madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.  Ayrıca, endirekt ilk madde/malzeme giderlerine işletme malzemeleri de girmektedir. Bu madde/malzemelerle de herhangi bir mamulün doğrudan ve bire bir ilişkilendirilebilmesi söz konusu değildir. Bu nedenle, üretim sürecinde kullanılan bir makinenin işletilebilmesi amacıyla kullanılan makine yağının gideri gibi giderler, endirekt madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.   Kısacası, yukarıda açıklanan yardımcı madde unsurları ile işletme malzemesi unsurlarının giderleri, endirekt malzeme giderleri içinde yer alır.  Endirekt ilk madde/malzeme giderleri; üretim sürecinde kullanılmış fakat bir mamule doğrudan aktarılamayan madde/malzemelerin giderleridir. Muhasebede endirekt ilk madde/malzeme giderleri, genel olarak, endirekt giderlerin bir alt unsuru olarak kabul edilir.  Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, endirekt ilk madde/malzeme giderleri hakkında seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemler, çoğunlukla, gereksinimin belirlenmesi, tedarik, teslim alma, depolama ve üretime gönderme (sevk-kullanım) başlıkları altında toplanabilmektedir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, seçeneklerde yer alan işlemlerin tümü üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemlerdendir, dolayısıyla doğru cevap E’dir. Bu işlemler, hiç şüphe yok ki, işletmenin büyüklüğüne, işletmenin organizasyon yapısına, işletme yönetiminin bilgi gereksinimine, üretilen mamullerin sayısına, mamullerin türlerine, ilk madde/malzemelerin sayısına, ilk madde/ malzemelerin türlerine ve benzeri faktörlere bağlı olarak işletmeden işletmeye değişebilmektedir.

İlk madde/malzeme işletmeye geldiğinde, bunları, işletmenin teslim alma ve kontrol birimi ele alır. Teslim alma biriminin çalışanları, eğer varsa, bunların ambalajını kontrol ettikten sonra ambalajı açarak, miktar ve kalite açısından ilk madde/malzemeyi kontrol ederler ve işletmenin satıcı ile yaptığı sözleşmeyi ve satıcının düzenlediği sevk irsaliyesini de dikkate alarak bunların kabul edilip edilmeyeceğine karar verirler. Bazı ilk madde ve malzemelerin kontrolü uzun sürecekse, gerekirse, bunları geçici bir süre için kabul ederek ambarda korurlar. Teslim alınması uygun görülen ilk madde/malzemeler için, bu birimin ilgili çalışanlarınca “Teslim Alma ve Muayene Raporu” düzenlenir. Bu rapor, işletme içi kalite kontrol sisteminin önemli bir belgesi düzeyindedir. Teslim alma ve muayene raporu teslim koşulları ile ilgili bilgileri içerir. Raporda; ilk madde/malzemenin tanımı ve türü, satıcı ile sözleşme yapılmışsa bu sözleşme tarihi, satıcının unvanı ve satıcı ile ilgili bilgiler, taşıma aracı, satın alma istek fişi numarası, teslim alınan miktar, kontrol sonucu kabul edilen miktar, eğer kabul edilmeyen miktar varsa bunun miktarı ve kabul edilmemesinin nedeni açıklanmalıdır. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, seçeneklerde yer alan hususların tümü teslim alınması uygun görülen ilk madde/malzemeler için, teslim alma ve kontrol biriminin ilgili çalışanlarınca düzenlenen “Teslim Alma ve Muayene Raporu”nda açıklanmalıdır, dolayısıyla doğru cevap E’dir. Kesin kabulü yapılan ilk madde/malzemeler ilgili ambara gönderilir. Kabul edilmeyen ilk madde/malzeme varsa, bu satıcıya iade edilir.

Stoklar; işletmenin,

Stoklar; işletmelerin gereksinimlerini karşılayabilmek ve işletme faaliyetlerinde bir aksamaya olanak vermemek amaçlarıyla, etkinlik ve verimliliğe olanak sağlayacak biçimde faaliyetlerin sürdürülebilmesinin de desteklenmesi için; depolanabilen ilk madde/malzemelerden, ara mamullerden, yarı mamullerden, mamullerden, elde bulundurulan fiziksel varlıklarıdır. Biraz daha açarsak, stoklar; işletmelerin üretim ya da satışlarındaki beklenmedik dalgalanmaları karşılayabilmek için ambarlarında tuttukları veya satılamayan; mamuller, yarı mamuller, ilk madde/malzemeler ve yan mamuller, artıklar, hurdalar gibi kalemlerden oluşan diğer stokları içerir.  Stok kontrolü ise, elinde bulundurduğu stokların maliyetini en alt düzeyde tutarak, stoklara karşı talebin karşılanabilmesini sağlayabilmek amacıyla en doğru stok düzeyini belirleme sürecidir. Genel giderleri azaltmak ve sonuçta kârı artırmak amacıyla bir taraftan en alt düzeyde stok tutulması düşünülür. Ancak, en düşük düzeyde stok bulundurulması kimi zaman üretimin aksamasına ve satış kayıplarına yol açabilmektedir. Buna karşılık, ilk madde/malzemelerin cinsine bağlı olarak, yüksek düzeyde stok bulundurmak, fazladan kullanımlara, israfa ve çürümelere yol açabilecektir. Kısacası, ambarda bulundurma maliyetleri artacak ve bu nedenle işletmenin kârı azalabilecektir. Stok kontrolü; stok miktar ve çeşitlerinin, işletmelerin tedarik, üretim ve finansal olanaklarına göre en akılcı ve en tasarruflu şekilde belirlenmesi sürecidir.  Stok kontrolünün temel amacı; stokların ne eksik ne fazla fakat yeterli miktarlarda işletmede hazır bulundurularak üretimin aksatılmadan yürütülmesidir. Stok kontrolü; stokların arzu edilen tarihte, miktarda, yerde ve kalitede talep edenlere sunulabilmesi amacıyla, ne zaman ve hangi miktarda tedarik edilmesi gerektiğini belirler. Stok kontrolü; satın alınması için istekte bulunulan ve daha sonra teslim alınan stokların ayrıntılı kayıtlarını tutar. Ayrıca, stok kontrolü; istenen anda stok sayımlarını gerçekleştirmek ve sayım sonuçları ile fiili durumu karşılaştırarak farkları belirlemek, varsa farkların nedenlerini ortaya koymak, en uygun stok stratejilerini ve politikalarını belirleyerek giderleri en alt düzeyde tutma işlemlerinden oluşan bir süreçtir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi stok kontrolüne ilişkin seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

İşletmelerde stok kontrol sistemlerinde kullanılan yöntemler farklılıklar göstermektedir. Bunların bazıları aşağıda açıklanmıştır:

Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi seçeneklerde yer alan yöntemlerin tümü işletmelerde stok kontrol sistemlerinde kullanılan yöntemlerdendir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Stok değerleme yöntemleri şunlardır:

Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi seçeneklerde verilen yöntemlerin tümü stok değerleme yöntemleridir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.