MALİYET ANALİZLERİ

Ekonomik kriz zararları, işletme fonksiyonlarına göre maliyet sınıflandırılmasında yer almaz.

AR-GE için harcanan giderler üretim maliyetleri sınıfını oluşturan unsurlardan değildir

Bir işletme üretimle ilgili makinelerini iki yıl için sigortalamışsa ve bu süre için sigorta primlerini peşin olarak ödemişse, bu ödemenin tamamı ödemenin yapıldığı bu dönemin gideri olarak kabul edilemez. Bu maliyetin sadece yarısı bir yıl için bir gider niteliğindedir.

Bir otelin faaliyet hacmini açıklamak için yatak kapasitesi en doğru veri olur.

Faaliyet hacmine göre değişen maliyetlere değişken maliyetler denir

Maliyet kavramı, genel olarak, belirli bir amaca ulaşmak için katlanılan özverilerin (fedakârlıkların) parasal ölçüsü olarak tanımlanmaktadır. A, B, D ve E şıklarında yer alan değişkenlerin tamamı maliyet ile ilgili olmasına rağmen hepsinin bir parasal ölçüsünün olması paranın maliyet kavramı ile ilgili en önemli değişken olduğunu göstermektedir.

Maliyet analizi; sistemli olarak bir mamulün veya hizmetin maliyetlerinin toplanmasını, sınıflandırılmasını ve incelenmesini sağlayan ekonomik bir değerlendirme yöntemidir.

Maliyet analizi, karar alıcıların seçenekler arasından seçim yapabilmesi sürecinde bir basamaktır. Maliyet analizi sırasında kullanılan çözümlemeli (analitik) yaklaşımlar ve teknikler yoluyla maliyet tahminleri geliştirilir.

Üretim işletmelerinde maliyet analizi, üretilen mamul veya hizmetlerin maliyetlerinin belirlenmesi ve yönetim açısından değerlendirilmesine yönelik eylemlerdir. Bu tanımdan hareket ederek, maliyet analizlerinin amacının, gerçekleştirilen üretim için maliyet kontrolünü sağlamaya ve gelecekteki üretime ilişkin maliyet tahmininde bulunmaya yardımcı olması açıklanabilir.

Üretim işletmelerinde maliyet analizi, üretilen mamul veya hizmetlerin maliyetlerinin belirlenmesi ve yönetim açısından değerlendirilmesine yönelik eylemlerdir. Bu tanımdan hareket ederek, maliyet analizlerinin amacının, gerçekleştirilen üretim için maliyet kontrolünü sağlamaya ve gelecekteki üretime ilişkin maliyet tahmininde bulunmaya yardımcı olması açıklanabilir. Bu sırada, yürütülen faaliyetlere ilişkin maliyetlerin her biri ayrı olarak ele alınır ve bunlara ilişkin analiz yapıldıktan sonra her biri raporlanır. Bunları yerine getirebilmek amacıyla, öncelikle, maliyetlerin ölçülmesi gereklidir. Ölçüm işlemine, tüketilen kaynakların (maliyet unsurlarının) ölçümü ile başlanır. Daha sonra, maliyet unsurları maliyet nesnelerine (örneğin; mamule veya hizmete) atanır. Son olarak da, maliyet unsurlarını elde etmek için ödenen fiyatın (tarihi maliyetin) nedeni açıklanır ve bu fiyatlar ekonomik gerçeği ( gerçek faaliyet sonuçlarını) açıklayacak biçimde düzeltilir.

Maliyet analizi, özellikle aşağıdaki amaçlar için yararlıdır:

Vergi Usul Kanunu’nun 275. maddesinde ise, üretilen bir mamulün maliyeti şöyle tanımlanır: “İmal edilen emtianın (tam ve yarı mamul mallar ) maliyet bedeli aşağıda yazılı unsurları ihtiva eder:

1. Mamulün vücuda getirilmesinde sarf olunan iptidai ve ham maddelerin bedeli;
2. Mamule isabet eden işçilik;
3. Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse;
4. Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse; (Bu hissenin mamulün maliyetine katılması ihtiyaridir.)
5. Ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin bedeli.

Bir mamul veya hizmet üretebilmek amacıyla yapılan her harcama, bir maliyetin ortaya çıkmasına neden olur. Burada harcama kavramı, elde edilen bir varlık veya hizmet karşılığında; işletmenin yaptığı değişik ödemeleri, elde ettiği varlığı, borçlanmayı ve verdiği hizmetlerin parasal tutarını ifade eder. Örneğin; satın alındığında bir madde veya malzeme bedeli için yapılan ödeme (harcama) ya da bir kişinin işletmede çalıştırılması karşılığında kendisine yapılacak ödeme (harcama), maliyeti oluşturur. Bu harcamalar işletmelerde maliyet olarak, örneğin; işçilik maliyetleri gibi, değişik başlıklarla tanımlanarak kayıt altına alınır.

Gider; ürünlerin üretilmesi, pazarlanması, dağıtımı ve satış sonrası hizmetlerinin sağlanması nedeniyle, işletmenin yabancı kaynaklarında meydana gelen artışlarla veya varlıklarında oluşan azalmalarla ölçülür. Bir başka ifadeyle, giderler; faaliyet sonucunu belirlemek amacıyla, hasılat ile karşılaştırılan ve mamullerin ve/veya hizmetlerin elde edilebilmesi için katlanılan özverilerin tutarı ile ölçülür.

Maliyetler işletme fonksiyonlarına göre sınıflandırıldığında ilk sınıf; “üretim maliyetleri”dir. Üretim maliyetleri; ilk madde/malzemenin işçilerin emeğiyle ve araç-gereç- ekipman- makinelerle mamule dönüştürülmesi anlamına gelen üretim işlemi sırasında katlanılan maliyetlerdir. Üretim maliyetleri sınıfını oluşturan unsurlar;
• Direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri
• Direkt işçilik maliyetleri,
• Genel üretim giderleri
olarak açıklanmaktadır.

Üretim öncesi maliyetler üretim sürecinin yapısına göre maliyet sınıflarından değildir.

Yığın üretim maliyetleri: Bir veya daha fazla üretim aşamasından geçerek ortaya çıkan birbirine benzer olan ve büyük miktarda üretilen mamullerin toplam maliyetidir.

Tahmini maliyetler üretim öncesi maliyetlerdendir

Birden çok mamulün veya hizmetin eş zamanlı olarak üretilmesi, birbirine oldukça yakın operasyonlardan geçmeleri nedeniyle ortaya çıkan maliyetler, müşterek maliyet olarak tanımlanır.

Dönem başı ticari mal stoklarının maliyeti

10.000

Dönem içinde satın alınan ticari malların maliyeti

20.000

Dönem sonu ticari mal stoklarının maliyeti

15.000

Dönem içinde satılan ticari mal stoklarının maliyeti

15.000

Dönem başı ticari mal stoklarının maliyeti + Dönem içinde satın alınan ticari malların maliyeti = Dönem sonu ticari mal stoklarının maliyeti + Dönem içinde satılan ticari mal stoklarının maliyeti