MALİYE POLİTİKASI

Bunalımda üretimin azalması, işsizliğin artması, milli gelirin düşmesiyle talepte daralmanın olması ve yatırımların da bu duruma bağlı
olarak azalması ekonomide bir kısır döngüye yol
açar

Stagnasyon: Bir ekonomide büyüme hızının sabit kalması ya da çok az artmasıdır.

Bundan
dolayıdır ki gelişmiş ekonomilerde sadece işsizliğin
yükselişini önlemek için reel GSYH’nın yıllık olarak en az %2 veya %3 oranında artmasının gerekli
olduğu belirtilmektedir (Stanford, 2009).

Günümüzde durgunlukla mücadelede en sık
kullanılan politika para politikasıdır. Merkez bankaları büyüme hızını artırmak ve böylece ekonomide istenen üretim ve istihdam seviyesine ulaşmak için faiz oranlarını ayarlayarak durgunluktan
çıkmayı öncelikli görevleri olarak kabul etmektedirler.

Belirtmek gerekir ki COVID-19 pandemisi sürecinde ortaya çıkan durgunluğu yenebilmek için
hükümetlerin en çok başvurdukları politika kamu
harcamalarında artış yapmak olmuştur

Ancak burada
yeniden vurgulamak gerekir ki bir durgunluk döneminde özel kesimin harcama yapmamasının ana
nedeni fon yetersizliği değil, beklentilerin kötümser
olmasıdır. Bu nedenle devlet ekonomide fon artışı
sağlamak yerine kullanılmayan fonları toplayarak
bunları toplam talebi artırıcı şekilde kullanmayı
amaçlamalıdır. Bu noktada devletin kimden borçlanacağı önemli hale gelmektedir (Pınar, 2011a).

Devletin borçlanma için başvurabileceği kaynaklar kişiler ve firmalar, ticari bankalar ve merkez
bankasıdır

Durgunlukla mücadelede oluşan bütçe açığını finanse etmenin en etkili yolunun merkez
bankasından borçlanmak olduğu açıktır. Ancak bu durum durgunluğun ortadan kalktığı dönemlerde de
sürdürülürse başta enflasyon olmak üzere çeşitli ekonomik istikrarsızlıkların yaşanması söz konusu olabilir.

Yatırım istikrarsızlığı: Diğer harcama çeşitleri ile karşılaştırıldığında genel olarak
yatırımların ekonominin gidişatını daha
çok etkilediği açıktır. Öte yandan Keynesyen yaklaşıma göre yatırım harcamaları
klasik yaklaşımın iddia ettiği gibi tasarruflar tarafından değil, cari ve beklenen kâr
oranları, faiz oranı, kapasite kullanım oranı, hayvani güdü, siyasi ve diğer riskler gibi
faktörler tarafından karmaşık bir şekilde
belirlenmektedir.

20. ve 21. Yüzyıllarda dünyada yaşanan başlıca
durgunluklar şunlardır:
• 1929 Büyük Bunalımıyla başlayan ve 10
yıllık bir dönemi kapsayan küresel durgunluk (“Kirli Otuzlar”).
• 1979’da ABD’de FED Başkanı Paul
Volcker’ın enflasyonla mücadeleyi ön plana
almasıyla başlayan ve 3 yıl süren durgunluk
(“Volcker Durgunluğu”).
• 1990’da Japonya’da hisse senedi ve gayrimenkul piyasalarının çöküşü ile başlayan
ve yaklaşık 10 yıl devam eden durgunluk
(“Japonya’nın Kayıp On Yılı”).
• 2007’de yine ABD’de, ipotekli konut kredilerinin geri döndürülememesi ile ABD finansal piyasalarında başlayıp dünyanın birçok ülkesine yayılan ve yaklaşık 2 yıl süren
küresel durgunluk (“Büyük Durgunluk”).
• 2020 yılının mart ayında patlak veren
COVID-19 pandemisinin tetiklediği ve
bazı ülkelerde hala devam eden durgunluk
(“COVID-19 Durgunluğu”)