MALİYE POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 8

Sosyal transferler, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sosyal hizmetler, sosyal yardımlar ve sosyal sigortalar kapsamında gerçekleştirilen ödemelerdir. Emekli aylıkları, işsizlik sigortası ödemeleri, yaşlılık aylığı, öğrenci bursları sosyal yardımlaşma ve dayanışma fonundan yapılan yardımlar sosyal transferler kapsamındadır. Sosyal transferler doğrudan kişilerin gelirlerini artıran ve gelir dağılımını olumlu etkileyen kamu harcamalarıdır.

Dışa kapalı ve gelir vergisi olan bir ekonomide transfer harcaması çarpanı c/1-c(1-t)'dir.

Birincil Gelir Dağılımı: Piyasa ekonomisinin kendi işleyişine bağlı olarak ve kamusal bir müdahale olmaksızın oluşan gelir dağılımına birincil gelir dağılımı adı verilir. Doğru cevap a şıkkı.

İkincil Gelir Dağılımı, Gelirin doğuşu ile kullanılışı arasında geçen yeniden dağılımını ifade etmektedir. Devletin vergi alarak sosyal yardımlarda bulunması örnek olarak verilebilir. Doğru cevap a şıkkı.

Aktif ya da pasif bir maliye politikası uygulanması halinde oluşan gelir dağılımı ikincil gelir dağılımı ya da gelirin yeniden dağılımı olarak tanımlanır.

Fonksiyonel ya da faktörel gelir dağılımı, bir ülkede, belirli bir sürede, üretimde kullanılan üretim faktörlerinin üretilen millî gelirden aldıkları paylara göre oluşan dağılım olarak tanımlanabilir. Doğru cevap a şıkkı.

Bir toplumda, herkesin sahip olduğu temel üretim faktörü emektir. Doğru cevap a şıkkı.

Bir ekonomide herkesin millî gelirden eşit pay aldığı mutlak eşitlik durumunda nüfusun yüzdesi ile millî gelirden alınan gelir payının yüzdesi aynı olur. Lorenz eğrisi Şekil 8.1’de görülmektedir. Gelir eşit dağıldığında Lorenz eğrisi (ZF) ile ifade edilen 45 derece doğrusu ile temsil edilmektedir. Gelirin mutlak eşit dağıldığı bu özel durumda, örneğin, gelirin %20’sini nüfusun %20’si, gelirin %60’ını nüfusun %60’ı elde etmektedir. Doğru cevap a şıkkı.

(Z) noktasından başlayarak (A, B, C, D) noktalarını (F) noktası ile birleştirerek elde edilen eğri Türkiye’nin 2019 yılı Lorenz  eğrisini temsil etmektedir. Yıldan yıla yeni verilerle bu eğriyi çizmek mümkündür. Bu eğrinin (ZF) eğrisine yaklaşması hali gelir dağılımının giderek eşit bir dağılıma yaklaştığını, (T) köşesine doğru genişlemesi durumu ise millî gelirin daha eşitsiz bir
dağılım oluşturduğuna işaret etmektedir.

Değişim aralığı ölçüsü, bir ülkedeki millî gelirin kişisel dağılımı dikkate alınarak en küçük ve en büyük gelir arasındaki farkı ifade eder.

Mali rant, düşük vergi ödemeye rağmen fazla kamusal mal ve hizmet tüketme durumudur.

Mali sömürü, Yüksek vergi ödemeye rağmen düşük kamusal mal ve hizmet tüketme durumudur.

Enflasyon: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli ve öngörülemeyen artıştır. Doğru cevap a şıkkı.

Ilımlı enflasyon:

• Fiyat artış oranı % 10'un altında kontrol edilebilir seviyededir
• Deflasyonist ekonomilerde bir çözüm aracı olarak kullanılabilir
• Ekonomik sisteme karşı güven kaybı yok denecek kadar azdır
• Rahvan, sinsi ya da sürünen enflasyon olarak da anılır

Doğru cevap a şıkkı

Aşırı enflasyon:

• Fiyat artış oranı iki ya da üç basamaklıdır
• Paranın satın alma gücü orta ve uzun vadede iyice azalır
• Sözleşme süreleri kısalmakta, en fazla bir yıllık yapılmaktadır
• Yerli paranın kullanım alanları daralır, döviz kullanımı yaygınlaşır

Doğru cevap a şıkkı

Hiper Enflasyon:

• Fiyat artış oranı % 1000'lerin üzerinde seyreder
• Fiyatlardaki değişim aylık, haftalık hatta günlüktür
• Gelir eşitsizliği hızla artar
• Yerli para kullanımı yerine trampa ya da takas tercih edilir

Doğru cevap a şıkkı

Talep enflasyonu, bir ekonomide belirli zaman diliminde nihai mal ve hizmetlere yönelik bireysel taleplerin tamamını ifade eden toplam talebin herhangi bir nedenle artması ve bu artışın toplam arz tarafından karşılanamaması sonrasında oluşan fiyat istikrarsızlığıdır. Doğru cevap a şıkkı.

Tablo 7.1 Talep Enflasyonun Nedenleri:

• Toplam Talepte Meydana Gelecek Artış
• Tüketim Çılgınlığı
• Genişletici Maliye Politikası
• Genişletici Para Politikası
• Yeni ve Kolay Alışveriş Yöntemleri
• Yoğun Dış Göçe Maruz Kalınması
• İyimser Beklentiler

Doğru cevap a şıkkı

Enflasyonun etkilediği bileşenler:

İstihdam, Vergi sistemi, Gelir dağılımı, Kamu harcamaları, Dış ticaret, Satın alma gücü, Gelir dağılımı, Tasarruf hacmi, KAynak kullanımı

Doğru cevap a şıkkı

Mali sürüklenme, enflasyonist süreçte ekonomik aktörlerin nominal gelirlerinin artmasına bağlı olarak daha yüksek ortalama vergi oranıyla karşı karşıya kalmaları ve vergi yüklerinin ağırlaşmasını ifade eder.