MALİYE POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 2

20. ve 21. Yüzyıllarda dünyada yaşanan başlıca
durgunluklar şunlardır:
• 1929 Büyük Bunalımıyla başlayan ve 10
yıllık bir dönemi kapsayan küresel durgunluk (“Kirli Otuzlar”).
• 1979’da ABD’de FED Başkanı Paul
Volcker’ın enflasyonla mücadeleyi ön plana
almasıyla başlayan ve 3 yıl süren durgunluk
(“Volcker Durgunluğu”).
• 1990’da Japonya’da hisse senedi ve gayrimenkul piyasalarının çöküşü ile başlayan
ve yaklaşık 10 yıl devam eden durgunluk
(“Japonya’nın Kayıp On Yılı”).
• 2007’de yine ABD’de, ipotekli konut kredilerinin geri döndürülememesi ile ABD finansal piyasalarında başlayıp dünyanın birçok ülkesine yayılan ve yaklaşık 2 yıl süren
küresel durgunluk (“Büyük Durgunluk”).
• 2020 yılının mart ayında patlak veren
COVID-19 pandemisinin tetiklediği ve
bazı ülkelerde hala devam eden durgunluk
(“COVID-19 Durgunluğu”)

Birincil Gelir Dağılımı: Piyasa ekonomisinin kendi işleyişine bağlı olarak ve kamusal bir müdahale olmaksızın oluşan gelir dağılımına birincil gelir dağılımı adı verilir. Doğru cevap a şıkkı.

İkincil Gelir Dağılımı, Gelirin doğuşu ile kullanılışı arasında geçen yeniden dağılımını ifade etmektedir. Devletin vergi alarak sosyal yardımlarda bulunması örnek olarak verilebilir. Doğru cevap b şıkkı.

Fonksiyonel ya da faktörel gelir dağılımı, bir ülkede, belirli bir sürede, üretimde kullanılan üretim faktörlerinin üretilen millî  gelirden aldıkları paylara göre oluşan dağılım olarak tanımlanabilir. Doğru cevap c şıkkı.

Kişisel gelir dağılımı, bireylerin ya da hane halkının millî gelirden aldıkları payları gösteren dağılım olarak tanımlanabilir. Doğru cevap d şıkkı.

GELİR DAĞILIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER:

-Emeğin Dağılımı

-Emeğin Niteliğindeki Farklılık

-Servetin Dağılımında Eşitsizlik

-Faktör Fiyatlarının Nispi Durumu

-Makroekonomik ve Politik Faktörler

Doğru cevap e şıkkı

Bir ekonomide herkesin millî gelirden eşit pay aldığı mutlak eşitlik durumunda nüfusun yüzdesi ile millî gelirden alınan gelir payının yüzdesi aynı olur. Gelirin mutlak eşit dağıldığı bu özel durumda, örneğin, gelirin %20’sini nüfusun %20’si, gelirin %60’ını nüfusun %60’ı elde etmektedir. Doğru cevap a şıkkı.

Gini katsayısı İtalyan İstatistikçi Corrado Gini tarafından 1912 yılında geliştirilmiştir. Lorenz eğrisini kullanarak oluşturduğu  katsayı Gini katsayısı olarak adlandırılmıştır. Bu katsayı “0” ile “1” arasında değişen yüzdelik bir değer ile ifade edilmektedir. 45°’lik Lorenz eğrisi üzerinde gelir mutlak eşit dağılım göstermekte ve Gini katsayısı “0” olmaktadır. Doğru cevap b şıkkı.

Kişisel gelirin nasıl dağıldığını gösteren çeşitli ölçüm yöntemleri vardır. Aşağıda en yaygın kullanılan yöntemlere yer verilmektedir.

I. Lorenz Eğrisi 

II. Gini Katsayısı

III. Yüzde Paylar

Doğru cevap c şıkkı

Mali rant: Düşük vergi ödemeye rağmen fazla kamusal mal ve hizmet tüketme durumudur. Doğru cevap d şıkkı.

Mali sömürü: Yüksek vergi ödemeye rağmen düşük kamusal mal ve hizmet tüketme durumudur. Doğru cevap e şıkkı.

Fonksiyonel gelir dağılımı, bir ekonomideki millî gelirin çeşitli sosyal sınıflar arasındaki dağılımı hakkında da bir fikir verebilir. Emek yoğun bir ekonomide, ücret gelirlerinin millî gelir içindeki payı yüksek olabilir. Ancak emek geliri elde edenlerin sayısı çok fazla olduğundan kişi başına isabet eden gelir miktarı oldukça düşük olabilir. Buna karşın, sermaye yoğun bir ekonomide, ücret gelirlerinin millî gelir içindeki payı az olmasına rağmen emek sahiplerinin sayısı görece daha az olacağından kişi başına tekabül eden ücret geliri daha yüksek olabilir. Doğru cevap C'dir.

Kişisel gelir dağılımı, en yaygın kullanılan gelir dağılımı tanımıdır. Bu gelir dağılımı tanımı ile bir ülkedeki ekonomik büyüme ve kalkınma düzeyi hakkında değerlendirmeler yapılabilir. Kişisel gelir dağılımı kullanılarak ülkeler arası gelişmişlik düzeyi hakkında değerlendirmeler de yapılabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Emeğin niteliği ücret düzeyini belirleyen en temel faktördür. Emeğin üretim sürecinde kullanımı farklılıklar oluşturur. Beden gücü ile üretim sürecine katılanlar ile beşeri sermayesi ile üretime katkı sağlayanların elde edecekleri gelirleri aynı olmamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Lorenz eğrisi ile bir ülkenin millî gelirinin ve nüfusunun paylara ayrılmış birikimli değerleri karşılıklı olarak gösterilmektedir. Lorenz eğrisini oluşturmak için bireylerin millî gelirden aldıkları paylar en küçükten en büyüğe doğru sıralanır. Daha sonra hem bireylerin ve hem de bireylerin gelirlerinin nüfus ve millî gelir içindeki payları ayrı ayrı belirlenir. Bulunan değerler grafiğin eksenlerine işlenerek Lorenz eğrisi oluşturulur. Doğru cevap C'dir.

Yüksek vergi ödemeye rağmen düşük kamusal mal ve hizmet tüketme durumu mali sömürü olarak adlandırılır. Dar gelirlilerin kamusal mal ve hizmet sunumundan mali rant elde ettikleri kabul edilir. Bunun nedeni kamusal ve hizmet sunumunun siyasal süreç aracılığıyla belirlenmesidir. Doğru cevap D'dir.

Devletin borçlanması durumunda, vadesi gelen borcun anaparasını ve faizini ödemesi gerekmektedir. Faiz ödemeleri karşılıksız olduğundan, bunlar transfer harcaması olarak kabul edilir ve gelir dağılımını farklı şekillerde etkileyebilir. Faiz ödemeleri, genel olarak gelir dağılımını olumsuz etkiler. Çünkü devlete borç verenlerin, genel olarak, yüksek gelir ve servet sahipleri oldukları görülmektedir. Doğru cevap A'dır.

Negatif gelir vergisinin yer aldığı bir ülkede, teorik olarak, herkes vergi mükellefi kabul edilir. Vergi mükelleflerinin gelirleri belirli bir miktarın altında kalanlara devlet mali destek verir. Belirlenen gelir düzeyinin üzerinde gelir elde edenlerin ise artan oranli gelir vergisi ödemesi gerekir. Bu durumda, herkese asgari bir gelir garanti edilir. Bu sistemin geçerli olduğu bir ülkede gelir dağılımının nispi olarak daha dengeli olduğu ileri sürülebilir. Doğru cevap B'dir.

Harcamalar üzerinden alınan vergiler vergi mükelleflerinin kişisel özelliklerini dikkate almayan dolaylı vergilerdir. Mükelleflerin gelir ve harcamaları dikkate alındığında, gelir arttıkça gelirin tüketime ayrılan kısmı giderek azalmaktadır. Tüketim vergilerinin düz oranlı oldukları dikkate alındığında gelirine oranla en yüksek vergiyi alt gelir gruplarının ödediği görülmektedir. Bu itibarla, harcama vergileri tersine artan oranlılığa sahiptir. Dolayısıyla, alt gelir gruplarının harcama vergilerine göre vergi yükleri ağır olmakta ve gelir dağılımı eşitsizliğini artırmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Kurumlar vergisi, kurum kazançları üzerinden alınan tek oranlı bir vergidir. Bu verginin kişisel gelir dağılımı üzerindeki etkisi, büyük ölçüde yansıtılma özelliğine bağlıdır. Kurumlar vergisi kapsamındaki kurum hissedarları önemli ölçüde orta ve yüksek gelire sahip kişilerden oluşur. Dolayısıyla, bu verginin yansıtılma derecesi azaldıkça gelir dağılımını düzeltici, yansıtılma derecesi arttıkça da kişisel gelir dağılımı eşitsizliğini artırıcı bir etki meydana gelir. Doğru cevap A'dır.