MALİYE POLİTİKASI II

Merkezî yönetimin yararları;

‘’Bürokrasi ve kırtasiyeciliğe yol açması,’’ sakıncayı diğer seçenekler yararları ifade eder. Doğru cevap D’dir.

Merkezî yönetimin sakıncaları:

‘’Bölgeler arasında eşitliği sağlamaya yardımcı olması’’ ifadesi yarar ifade ettiğinden doğru cevap B’dir.

Günümüzde genel kabul görmüş yaklaşıma göre bir idarenin yerel yönetim sayılabilmesi için bazı şartların sağlanmış olması gerekmektedir. Buna göre yerel yönetimler;

Kamu tüzel kişiliğine sahip olmalıdırlar. Merkezî idareden ayrı bir kamu tüzel kişiliği olmayan kuruluş yerinden yönetim kuruluşu olarak nitelendirilemez.

Personel bağımsızlığına sahip olmalıdır. Atanan değil, seçimle iş başına gelen yöneticilerin varlığı gerekir.

Mali bağımsızlığa sahip olmalıdır. Yerel yönetim, kendine has ve yeterli düzeyde

gelir kaynakları ve bütçesi var ise kamu hizmetlerini yerine getirip merkezî idareye

karşı özerk olabilir.

Bir kuruluşun yerel yönetim kuruluşu olabilmesi için hiyerarşik denetimin olmaması gerekir, bu kuruluşlar sadece vesayet denetimi ile denetlenebilir. ‘’Hiyerarşik denetimin olması gerekir’’ ifadesi yukarıdaki açıklamalar ışığında yanlıştır. Doğru cevap C’dir.

Federalizm: Dış işleri ve ticari konularda bir üst yönetime bağlı ancak iç yapıları itibarıyla özerk olan devletlerin oluşturduğu siyasi bir birlik yaklaşımıdır. Federe devletlerin her biri kendi ülkesine, anayasasına sahip iken diğer devletlerle olan ilişkilerin düzenlenmesinde yetki federal devlete aittir. Doğru cevap A’dır.

Mali yerelleşme ile harcama politikaları, vergi politikaları, idareler arası mali denkleştirme politikaları ve borçlanma politikaları olmak üzere maliye politikalarının dört bileşeninde yerelleşmeden bahsedilmektedir. ‘’Borç verme politikaları’’ bileşenler arasında yer almadığından doğru cevap E’dir.

Vergi politikalarının yerelleşmesinde göz önünde bulundurulması gereken bazı kriterler bulunmaktadır;

‘’Yerel yönetimler bölgeler arası en çok mobiliteye sahip vergi tabanlarını vergilendirmelidir’’ ifadesi yukarıdaki açıklamalar ışığında vergi politikalarının yerelleşmesinde göz önünde bulundurulması gereken kriterler arasında bulunmadığından doğru cevap A’dır.

Kamu maliyesi teorisinde, yerel yönetimlerin temel işlevinin kaynak tahsisinde etkinliği sağlaması olduğu kabul edilmektedir. Kaynak tahsisinde etkinlik, Musgrave tarafından ileri sürülen ve geniş kabul gören kamu ekonomisinin görevlerinden sadece bir tanesidir. Diğer ikisi gelir dağılımında adalet ve makroekonomik istikrardır. ‘’Kabul görme’’ yukarıdaki açıklamalar ışığında yanlıştır. Doğru cevap D’dir.

Oates’in modeli, bölgeler arası ilişkilerden daha çok politika yapıcı ve seçmen arasındaki bağlantıyla ilgilenmektedir. Başka bir deyişle merkeziyetçi bir yapıda çıktılar genel medyan seçmenin pozisyonuna yakın belirlenirken yerelleşmiş bir yapıda yerel medyan seçmenin tercihlerine göre çıktı yapısı ve düzeyi belirlenecektir. Doğru cevap B’dir.

Musgrave, makroekonomik istikrar sağlanmasının merkezî yönetimin üstlenmesi gereken görevlerden biri olduğunu ileri sürmüş ve bu görüş kamu maliyesi teorisi yazınında geniş kabul görmüştür. Doğru cevap C’dir.

Mali yerelleşmenin makroekonomik istikrara zarar vermeyip aksine güçlendirebileceğine yönelik iddialardan ilki, mali yerelleşmenin merkez bankasının bağımsızlığını artırarak fiyat istikrarını sağlayabileceğidir. Mali yerelleşmenin makroekonomik istikrarı güçlendirebileceğine yönelik iddialardan ikincisi ise istikrar politikalarının uygulanmasını kolaylaştırabileceği savıdır. Makroekonomik istikrar politikalarının yerelleşmesi savının üçüncü ve son varsayımı ise merkezî yönetimin borçlarının emisyonla ödenmesinin yarattığı enflasyonist etkilere dayanmaktadır. Bu imkâna sahip olmayan yerel yönetimlerin sermaye piyasalarından borçlanması daha zor ve sıkı kontrollere tabi olduğunda daha istikrarlı olabilecektir.

‘’Daha düşük maliyetle borçlanılır’’ ifadesi yukarıdaki açıklamalar ışığında yanlış olduğundan doğru cevap E’dir.

Merkezî yönetimin yararları;

Cevabımız B seçeneğidir.

Merkezî yönetimin sakıncaları;

Cevabımız E seçeneğidir.

Günümüzde genel kabul görmüş yaklaşıma göre bir idarenin yerel yönetim sayılabilmesi için bazı şartların sağlanmış olması gerekmektedir. Buna göre yerel yönetimler;

Cevabımız A seçeneğidir.

Vergi politikalarının yerelleşmesinde göz önünde bulundurulması gereken bazı kriterler bulunmaktadır;

Cevabımız C seçeneğidir.

Merkezî yönetimle yerel yönetimler arasında ve bazen de yerel yönetimlerin birbirleri arasında meydana gelen dengesizliklerin giderilmesi, mali denkleştirme veya mali tevzin olarak adlandırılmaktadır. İdarelerarası mali denkleştirmenin dikey ve yatay olmak üzere iki boyutu vardır. Cevabımız D seçeneğidir.

Borçlanma kamu maliyesi teorisine göre sadece bazı özel koşullarda başvurulması gereken önemli bir politika aracı olmasına rağmen, yerel yönetim bütçelerindeki ağırlığı gün geçtikçe artmaktadır. Bu gelişmenin temelinde ise yerel vergiler ve idarelerarası mali aktarımların yatırım harcamaları için yetersiz kalması ve ödenemeyen yerel borçların merkezî yönetim tarafından üstlenilmesi gibi etkenler yer almaktadır. Yerel yönetimlerin borçlarının merkezî yönetim tarafından üstlenilmesi ahlaki riziko sorununu ortaya çıkarmaktadır. Dolayısıyla yerel yönetimlerin piyasadan borçlanabilmesine imkân verilmesi yerel özerklik açısından olumlu bir durum olsa da kamu borcunun artmasını da beraberinde getirebilmektedir. Cevabımız B seçeneğidir.

Tiebout’un modelinde yerel yönetimler bireyler için, onların arzu ettikleri kamusal mal ve hizmetleri sunarak rekabet etmektedirler. Tiebout’a göre “seçmen-tüketici kamusal mallarla ilgili tercih yapısını en iyi tatmin eden topluluğu tercih edecektir. Toplulukların sayısı ve aralarındaki farklılıkların fazlalığı arttıkça seçmen tüketicinin tercih pozisyonunu tam olarak gerçekleştirme olasılığı da artacaktır.” Tiebout’un geliştirdiği bu modele “ayakla oylama modeli” adı da verilmektedir. Cevabımız E seçeneğidir.

1990’lardan sonra, bazı gelişmekte olan ülkelerde uygulamaya konulan mali yerelleşme reformlarının, bölgeler arası artan eşitsizlik, yüksek enflasyon ve yerel yönetimlerin teknik yetersizliklerine bağlı olarak temel kamu hizmetlerinin sunumunda aksamalar şeklinde olumsuz sonuçlar doğurduğu görülmeye başlanmıştır. Dolayısıyla dikkatler mali yerelleşmenin ekonomik büyüme üzerindeki etkilerinin yanında fiyat istikrarı üzerindeki etkilerinin de incelenmesine yönelmiştir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, mali yerelleşmenin enflasyon üzerinde farklı etkilerinin bulunduğu gözlemlenmiştir. Yani mali yerelleşmenin enflasyon üzerindeki etkileri çift yönlü olabilmektedir. Mali yerelleşme konusundaki teorik yazın genellikle gelişmiş ülkelere dayanmaktadır. Mali yerelleşmenin başarısı için gerekli kurum ve uygulamalar ise gelişmekte olan ülkelerde genellikle çok zayıftır. Düşük gelir düzeyine sahip gelişmekte olan ülkelerde, kamu kesiminin mali açıkları ve halkın temel kamu hizmetlerine olan ihtiyacı bir hayli yüksektir. Talepkâr toplum karşısında zorlanan gelişmekte olan ülkeler, uluslararası organizasyonların teşvikiyle dikkatli bir biçimde tasarlanmamış, ayakları yere basmayan mali yerelleşme reformlarını uygulamaya koyabilmektedirler.  Cevabımız A seçeneğidir.

Mali yerelleşmenin makroekonomik istikrara zarar vermeyip aksine güçlendirebileceğine yönelik iddialardan ilki, mali yerelleşmenin merkez bankasının bağımsızlığını artırarak fiyat istikrarını sağlayabileceğidir. Mali yerelleşmenin makroekonomik istikrarı güçlendirebileceğine yönelik iddialardan ikincisi ise istikrar politikalarının uygulanmasını kolaylaştırabileceği savıdır. Makroekonomik istikrar politikalarının yerelleşmesi savının üçüncü ve son varsayımı ise merkezî yönetimin borçlarının emisyonla ödenmesinin yarattığı enflasyonist etkilere dayanmaktadır. Bu imkâna sahip olmayan yerel yönetimlerin sermaye piyasalarından borçlanması daha zor ve sıkı kontrollere tabi olduğunda daha istikrarlı olabilecektir. Cevabımız D seçeneğidir.

Bazı görüşler mali yerelleşmeden sağlanacak refah kazanımlarının, yarattığı mali dengesizlikler sonucunda, makroekonomik istikrara verdiği zararla ortadan kalkacağını ileri sürmektedirler. Mali yerelleşmenin dört yolla makroekonomik istikrarı bozabileceği, dolayısıyla enflasyonu arttırabileceği ileri sürülmektedir. İlk olarak, yeterli ve açık kurumsal kısıtlamalar olmaksızın mali yerelleşme, yerel yönetimlerin borçlanma güdüsünü arttırabilecektir. İkinci olarak mali yerelleşmeyle kamu harcama bileşimindeki değişiminin toplam talebi ve dolayısıyla fiyatlar genel düzeyini önemli bir biçimde etkileyebileceği ileri sürülmektedir. Üçüncü olarak, bazı vergilerin yerel yönetimlere aktarılmasının makroekonomik istikrar üzerinde olumsuz etkilerinin olabileceği varsayılmaktadır. Dördüncü olarak, mali yerelleşmeyle yerel yönetimlere de kendi mali politikalarını uygulama imkânı verildiğinde, bu durumun merkezî yönetimin makroekonomik politikalarını karmaşıklaştırabileceği ileri sürülmektedir. Cevabımız C seçeneğidir.