Avrupa Birliği’nde Maliye Politikaları

1951 yılında Paris Antlaşması ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kurulmuştur. Bu topluluk Avrupa’da uluslarüstü prensiplere göre oluşturulan ilk örgütlenme olmuş ve günümüz Avrupa Birliği’nin de temellerini atmıştır.

Türkiye 1987 yılında üyelik başvurusunda bulunmuş, 3 Ekim 2005’te müzakere çerçeve belgesinin kabulü ile resmen müzakere sürecine başlamaya hak kazanmıştır.

Maastricht Antlaşması

Ekonomik bütünleşme aşamaları sırasıyla serbest ticaret bölgesi, gümrük birliği, ortak pazar ve son olarak ekonomik ve parasal birlik şeklinde sıralanmaktadır.

Üyelerin karşılıklı ticaretleri üzerindeki gümrük tarifeleri, kotalar, ithal ve ihraç yasaları gibi her türlü engel veya kısıtlamaların kaldırıldığı bütünleşme şeklidir. Gümrük Birliğine üye ülkeler arasında serbest ticaretin yanı sıra üçüncü ülkelere karşı ortak dış ticaret politikası ve tarifeleri uygulanmaya konulmaktadır

• Üye ülkeler arasında tarifelerin, kotaların ve benzer etki gösteren sınırlamaların kaldırılması,
• Birlik dışı ithalatta tek tarife uygulanması,
• Önceden kararlaştırılmış bir formüle göre gümrük gelirlerinin üyeler arasında bölüştürülmesi.

Ortak pazarın temel prensipleri: Vergilerin ve iktisat politikalarının karşılıklı uyumlaştırılması, üretim faktörleri hareketliliğini sağlayacak sınırların ve engellerin kaldırılmasıdır.

Sınırların kaldırılması üç anlamda ele alınmaktadır: 

• Fiziksel sınırların kalkması (kişiler, mallar için)
• Teknik sınırların kalkması (sermaye hareketleri, hizmet dolaşımını kısıtlayan normlar, hukuk prosedürleri)
• Mali sınırların kalkması ve vergi uyumlaştırması.

Yakınlaşma hipotezine göre sermayenin iş gücünden daha hızlı arttığı bir ekonomide, teknoloji dışsal ve sabitken, faiz hadleri düşecek ve kişi başına düşen geliri düşük olan ülke ya da bölgeler kişi başına düşen geliri yüksek olan ülke ya da bölgelerden daha hızlı büyüyüp onları er geç yakalayacaktır.

Pakt, ikiz yol yaklaşımı olarak bilinen bir sistem içinde yürütülmektedir:

• GSYİH’nin yüzde 3’ü sınırının üzerine çıkmasından önce bütçedeki sapmaları belirleyip düzeltmek için önleyici (erken uyarı sistemi),
  • Parasal birliğe üye devletler üzerinde aşırı açıklardan kaçınmak veya açıklar ortaya çıktığında hızlı bir şekilde düzeltilmesi için önlemler almak için bir baskı unsuru oluşturan caydırıcı kurallar seti.

Ülkeler bütçe açıklarında %3’ü aşarlarsa aşağıdaki durumlarda cezadan muaf olabileceklerdir:

• Bu ihlalin geçici ve limite yakın olması
  • Bu ülkelerin ihlal için hazırladıkları savunmanın meşru bulunması

Küresel finansal krizin hemen sonrasında gözler Avrupa Birliği’ne, özellikle de Avro bölgesinin zayıf halkası olan çevre ülkelere çevrilmiş ve bu ülkelerde bir kamu borcu krizinin yaşanabileceği konusundaki endişeler artmıştır. Avro bölgesine ilişkin endişeler 2009 yılı sonlarında haklı çıkmaya başlamış ve ilk kriz Yunanistan’da patlak vermiştir.

Konjonktürel Döngü, ekonominin reel üretim hacminde gözlenen söz konusu iniş ve çıkışlardır. Konjonktür ekonomide büyüme ve daralma dönemlerinin dönüşümlü olarak yaşanmasını ifade eder. Bu nedenle konjonktüre ilişkin temel ölçüt reel gayrisafi millî hasılanın artış ve azalışıdır.

Altılı paket, dört tanesi daha sıkı mali disiplin için İstikrar ve Büyüme Paktı’nı güçlendiren, iki tanesi AB’de makroekonomik dengesizlikleri tespit etmek, önlemek ve düzeltmek için bir prosedür oluşturulmasını sağlayan beş adet tüzük ve bir adet direktiften oluşmaktadır.

Pakette maliye politikası kapsamında, bütçe denetim ve ekonomi politikalarının koordinasyonu, aşırı açık prosedürünün hızlandırılması ve açıklanması ve bütçe denetiminin Avro Bölgesi’nde etkin uygulanması regülasyonları ve üye ülkelerin mali çerçevesi ile ilgili direktif yayımlanmıştır.

Bu prosedürün en önemli dezavantajı fazla ve açık veren ülkeler arasında asimetri yaratmasıdır.

Birleşik Krallık, Çek Cumhuriyeti ve Hırvatistan bu antlaşmayı imzalamamışlardır.

Sözleşmenin amacı, ekonomik ve parasal birliğin ekonomik temelini güçlendirmektir.

Eurobond, ihraç edildiği ülkenin veya piyasanın ana para biriminden farklı bir para birimi cinsinden bir borçlanma aracıdır. Eurobond’lar harici bir para biriminde verildiğinden, genellikle dış tahviller olarak adlandırılır.

İkili Paket, Avrupa Sömestri adı altındaki ekonomik koordinasyon sürecinin yasal tabanını güçlendirmekte ve Avrupa Komisyonunun, Avro Alanı üyesi devletlerin, AB İstikrar ve Büyüme Paktı kapsamında belirlenen mali hedefleri yerine getirmek için yaptıklarını değerlendirmesine yardımcı olmaktadır. Ciddi zorluk yaşayan veya AB tarafından kurtarma paketi sunulan ülkeler için ise çok detaylı prosedürler öngörmektedir.