MALİYE POLİTİKASI I

İşsizlik oranı ile enflasyon oranı arasındaki değişim oranını gösteren kısa dönem Phillips eğrisi Sabit enflasyon beklentisi varsayımı altında savunulmaktadır.

İşsizlik oranı ile enflasyon oranı arasındaki değişim oranını gösteren uzun dönem Phillips eğrisi beklenen enflasyonun değişken olduğu varsayımı altında savunulmaktadır.

Monetaristlere göre uzun dönemde Philips eğrisinin dikey olduğu kabul edilmektedir. Beklenen enflasyonun değişken olması halinde kısa dönem Phillips eğrileri doğal işsizlik oranında yukarı doğru kayarak yeni denge noktaları oluşur. Bu denge noktalarının birleştirilmesi ile doğal işsizlik oranında dik bir doğru elde edilir. Dikey eksene paralel olan bu eğri uzun dönem Phillips eğrisi olarak tanımlanır.

Çağdaş Keynesyenler, stagflasyon sorununun oluşumunun mal ve hizmet piyasalarının rekabetçi piyasalara sahip olamamalarından ve fiyat ve ücretlerin aşağı yönlü esnek olmamasından kaynaklandığını ileri sürmektedirler.

Bir ekonomide ortaya çıkan stagflasyon ile bir taraftan fiyat istikrarsızlığının bir taraftan da tam istihdamın sağlanmadığı görülmektedir. Bu duruma sahip bir ekonomide iki temel sosyal maliyet ortaya çıkmaktadır. Birincisi, işsizliğin neden olduğu sosyal maliyetler ikincisi fiyat istikrarsızlığının ortaya çıkardığı sosyal maliyetlerdir. Üretim hacminin azalması, büyüme hızında yavaşlama, yoksulluğun artması, insanların yaşam kalitesinin düşmesi işsizliğin neden olduğu sosyal maliyetlerdendir. Ödemeler dengesinin olumsuz etkilenmesi fiyat istikrarsızlığının ortaya çıkardığı sosyal maliyettir, işsizliğin neden olduğu sosyal maliyet değildir.

Bir ekonomide ortaya çıkan stagflasyon ile bir taraftan fiyat istikrarsızlığının bir taraftan da tam istihdamın sağlanmadığı görülmektedir. Bu duruma sahip bir ekonomide iki temel sosyal maliyet ortaya çıkmaktadır. Birincisi, işsizliğin neden olduğu sosyal maliyetler ikincisi fiyat istikrarsızlığının ortaya çıkardığı sosyal maliyetlerdir. Gelir dağılımının bozulması, kaynak tahsisinin bozulmasına bağlı olarak kaynakların etkin kullanılamaması, tasarruf hacminin etkilenmesi ve ödemeler dengesinin olumsuz etkilenmesi fiyat istikrarsızlığının ortaya çıkardığı sosyal maliyettir. Sosyal transferlerin artması işsizliğin neden olduğu sosyal maliyetlerdendir, fiyat istikrarsızlığının neden olduğu sosyal maliyetlerden değildir.

Stagflasyonla mücadele yöntemleri genel anlamda mikro tabanlı çeşitli yaklaşımları içermektedir. Bunlar arasında, gelirler politikası, vergi temelli gelirler politikası, indeksleme, üretim teşvikleri ve toplam arz, sektörel ve bölgesel politikalar sayılabilir. Kamu harcamalarında değişiklik stagflasyonla mücadele yöntemlerinden biri değildir.

Gelirler politikası kapsamında, enflasyonu oluşturan ve artıran faktörleri ortadan kaldırmak ya da etkilerini en aza indirmek üzere en hafiften başlayarak oldukça sert, çeşitli önlemler söz konusudur. En hafif önlem ücret ve fiyat artış eğilimi içinde olan firmaları ikna etmektir.

Gelirler politikasının en sert önlemi, fiyat ve ücretlerin genel olarak dondurulması ve bunlara uymayanları cezalandırmaya yönelik önlem, diğerlerine göre en etkili olandır ancak uzun dönemde kaynak tahsisini bozan bir niteliğe sahiptir.

Vergi temelli gelirler politikası uygulama alanı bulamamamıştır. Bu politikanın uygulanabilirliği konusunda bazı engellerin mevcut olduğu söylenebilir. Bu tür bir politika, örneğin, toplu sözleşme sürecini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle sendikalar bu politikayı kabul etmezler.

Stagflasyon: Bir ekonomide yaygın işsizlik ile beraber yüksek enflasyonun yaşandığı bir ekonomik istikrarsızlıktır.

İşsizlik bir ekonomide çalışma gücünde ve arzusunda olan ve cari ücret düzeyinde çalışmaya razı olup iş bulamayanlardan oluşmaktadır. Ekonomik büyüme ise kısaca, bir ekonomide ortaya çıkan reel gelir artışı olarak tanımlanabilir.

John Maynard Keynes, tarafsız maliye anlayışının terk edilmesini ve müdahaleci bir devlet anlayışı ile devletin ekonomiye müdahale etmesini önermiştir.

W. Phillips, parasal ücretlerin artışı ile işsizlik oranı arasındaki ilişkinin ters yönlü olduğu sonucuna varmıştır. Bunu bir grafik ile ifade etmiş ve Phillips eğrisi olarak ekonomi yazınında yerini almıştır. Phillips eğrisine göre bir ekonomide, işsizlik ile mücadele edildiğinde nispeten düşük işsizlik oranına ulaşılır, ancak bu durum yüksek parasal ücret artışı ile başarılabilir. Parasal ücretlerin artışı enflasyona yol açtığına göre, düşük işsizlik yaşandığı dönemlerde yüksek enflasyon söz konusu olur. Eğer enflasyon ile mücadele edilirse bunu başarmak ancak yüksek işsizlik sonucunda gerçekleştirilebilmektedir.

Kısa dönem Phillips eğrisi: İşsizlik oranı ile enflasyon oranı arasındaki değişimi gösteren negatif eğimli bir eğridir.

Friedman ve Phelps, tam bilgi ile donanımlı işçiler ile firmaların kararlarını reel ücret düzeyini dikkate alarak oluşturacaklarını ileri sürmektedirler.

Yapısal işsizlik; iş gücünün meslekler, sektörler ve bölgeler itibariyle dağılımının dengesizliğinden oluşmaktadır.

Bir ekonomide ortaya çıkan stagflasyon ile bir taraftan fiyat istikrarsızlığının bir taraftan da tam istihdamın sağlanmadığı görülmektedir. Bu duruma sahip bir ekonomide iki temel sosyal maliyet ortaya çıkmaktadır. Birincisi, fiyat istikrarsızlığının ortaya çıkardığı sosyal maliyetler ki bunlar arasında kaynak tahsisinin bozulmasına bağlı olarak kaynakların etkin kullanılamaması, gelir dağılımının bozulması, ödemeler dengesinin olumsuz etkilenmesi, tasarruf hacminin etkilenmesi sayılabilir. İkincisi ise işsizliğin neden olduğu maliyetler olarak ortaya çıkmaktadır. Bunlar arasında üretim hacminin azalması, büyüme hızında yavaşlama, sosyal transferlerin artması, yoksulluğun artması, insanların yaşam kalitesinin düşmesi ve bunlara bağlı olarak diğer dolaylı etkiler sayılabilir.

Stagflasyonla mücadele yöntemleri genel anlamda mikro tabanlı çeşitli yaklaşımları içermektedir. Bunlar arasında, gelirler politikası, vergi temelli gelirler politikası, indeksleme, üretim teşvikleri ve toplam arz, sektörel ve bölgesel politikalar sayılabilir.

İndeksleme: Ücret, maaş gibi nominal değişkenleri belirli bir fiyat indeksi kullanılarak reel değerlerine dönüştürme tekniğidir.