MALİYE POLİTİKASI I

Toplam talebin toplam arzdan büyük olmasına bağlı olarak talep enflasyonu ortaya çıkar. Artan ücretler üretimin daha maliyetli olmasına neden olarak fiyatların daha da artması sonucunu doğuracaktır. Enerji maliyetlerinin artması maliyet enflasyonuna neden olacaktır. Ekonomide yaygın enflasyon beklentisiyle, ekonomideki bütün birimler bu beklentiye göre fiyat artışına gidecek ve beklenen enflasyon gerçekleşmiş olacaktır. Toplam arzın artması, enflasyona neden olmaz.

Gelişmekte olan ülkelerde o ülkelere özgü koşullardan kaynaklanan sermaye yetersizliği ya da döviz yetersizliği nedeniyle hammadde ya da ara mal ithalatının yapılamaması ve üretim düzeyinin düşük olması nedeniyle oluşan fiyat artışlarına Yapısal enflasyon denir.

Enflasyonist dönemlerde vergilerin tarh ve tahsil arasındaki sürenin uzaması nedeniyle vergi gelirlerinin reel değerinin azalması durumuna tanzi etkisi adı verilmektedir.

Eğer %2-3 gibi makul bir enflasyon oranı tutturulabilirse yatırımların ve dolayısıyla istihdamın artacağını savunan görüşler vardır. Gerçekleşen enflasyon oranının beklenen enflasyon oranın üzerine çıktığı dönemlerde, borcun reel değeri aşınacaktır. Bu da borçlu lehine alacaklı aleyhine bir durum yaratacaktır, borç verenlere zarar verecektir. Enflasyon fiyatlama sistemini bozacak, bazı kesimlerin satın alma gücünü azaltacak, gelir dağılımını bozacak, hâkim olan belirsizlik duygusu ise, insanların birbirine güvensizliğini ve sosyal huzursuzlukları artıracaktır, azaltmayacaktır.

Ücretlerin ve enerji maliyetlerinin artışı maliyet enflasyonuna neden olur. Devletin para arzını artırmasına bağlı olan talep artışı fiyatlar genel düzeyinin artmasına neden olmakta; bu da talep enflasyonunun nedeni olmaktadır.

Monetaristler enflasyonu parasal tabanın hızla büyümesine bağlarlar ve enflasyonun “her zaman ve her yerde parasal bir olgu” olduğunu savunurlar. Dolayısıyla sıkı para politikaları uygulanmasının enflasyonla mücadele için gerekli olduğunu vurgularlar.

Post Keynesyenler, enflasyonu sınıfsal bir çatışmanın sonucu olarak görme eğilimindedir. Buna göre işçilerle kapitalistler arasında milli gelirin bölüşümüne yönelik bir çatışma söz konusudur: işçiler kendi durumlarını iyileştirmek için ücret artışları talep ederlerken, kapitalistler de ücret artışları nedeniyle kâr paylarının azalmasını engellemek için ürettikleri malların fiyatlarını artırma eğiliminde olacaktır. Gelir bölüşümü savaşının sonucu ise enflasyon olmaktadır. Bu nedenle ücret ve fiyatların oluşumunun denetlenmesi, yani gelirler politikası uygulanmalıdır.

Geleneksel Keynesyen yaklaşım ise enflasyonu toplam talebin toplam arzdan fazla olmasına bağlı olarak ortaya çıkan bir sorun olarak görür. Bu durumda yapılması gereken toplam talebi toplam arza eşitlemek olmalıdır.

Gelir vergisi ve dolaylı vergilerin aksine, servet vergilerinin enflasyonla mücadele açısından etkinliği çok daha azdır. Hem servet vergilerinin tabanının dar olması hem de bu vergilerin toplam talep artışını yakından izlememesi nedeniyle enflasyonla mücadele açısından etkin değildir.

Devlet Merkez Bankasından borçlanmayı tercih ederse bu borçlanmanın etkisi tamamen enflasyonist olacaktır. Çünkü Merkez Bankası devlete borç verirken para basacak, bu da parasal tabanı genişletecektir. Tüm borçlanma seçenekleri arasında en enflasyonist olanı Merkez Bankası’ndan borçlanma seçeneğidir. Özellikle devlet, Merkez Bankası’ndan aldığı borcu geri ödemez ve bu borçlanma yöntemine sürekli olarak başvurursa, enflasyonist baskı daha da şiddetlenecek ve kronik enflasyon sorunu ortaya çıkacaktır.

Stagflasyon kavramı ilk defa İngiliz Parlamenter Iain Macleod 1965 yılında kullanmıştır. Doğru cevap C’dir.

Stagflasyon, kavramı ilk defa İngiliz Parlamenter Iain Macleod 1965 yılında kullanmıştır. Doğru cevap E’dir.

Stagflasyon, kavramı ilk defa İngiltere’de, İngiliz Parlamenter Iain Macleod 1965 yılında kullanmıştır. Doğru cevap D’dir.

Stagflasyon yüksek enflasyonun, âtıl üretim kapasitesinin, yaygın işsizliğin, yetersiz büyümenin birlikte yaşandığı bir ekonomik sorundur. Stagflasyon, enflasyon yanında işsizlik sorununun ve yetersiz ekonomik büyümenin bulunduğu bir durumudur. Enflasyon ise sadece genel fiyat düzeyindeki artış ve ona bağlı sorunları içerir. Stagflasyon tanımı içerisinden yaygın işsizlik ögesi çıkarılırsa, anlatım bilinen enflasyon tanımına dönüşmüş olur. Doğru cevap C’dir.

Kitap 1936 yılında yayınlanmıştır. Klasik ekonomi yaklaşımına karşı 1936 yılında yayımladığı “Para, Faiz ve İstihdamın Genel Kuramı” isimli kitabı ile John Maynard Keynes, tarafsız maliye anlayışının terk edilmesini ve müdahaleci bir devlet anlayışı ile devletin ekonomiye müdahale etmesini önermiştir. Doğru cevap C’dir.

Yeni Zelandalı ekonomist Alban William Phillips, İngiliz ekonomisi üzerine yaptığı bir çalışma ile parasal ücretlerin artışı ile işsizlik oranı arasındaki ilişkinin ters yönlü olduğu sonucuna varmıştır. Bunu bir grafik ile ifade etmiş ve Phillips eğrisi olarak ekonomi yazınında yerini almıştır. Doğru cevap B’dir.

Stagflasyon iki temel ekonomik sorunun bileşimini yansıtmaktadır. Bunlar enflasyon ve işsizliktir. Fiyat istikrarsızlığının ortaya çıkardığı sosyal maliyetler vardır. Bunlar arasında, kaynak tahsisinin bozulmasına bağlı olarak kaynakların etkin kullanılamaması, gelir dağılımının bozulması, ödemeler dengesinin olumsuz etkilenmesi, tasarruf hacminin azalması sayılabilir. İşsizliğin ortaya çıkardığı sosyal maliyetler arasında ise üretim hacminin azalması, büyüme hızında yavaşlama, sosyal transferlerin artması, yoksulluğun artması, insanların yaşam kalitesinin düşmesi ve bunlara bağlı olarak diğer dolaylı etkiler sayılabilir. Doğru cevap D’dir.

Stagflasyon iki temel ekonomik sorunun bileşimini yansıtmaktadır. Bunlar enflasyon ve işsizliktir. Fiyat istikrarsızlığının ortaya çıkardığı sosyal maliyetler vardır. Bunlar arasında, kaynak tahsisinin bozulmasına bağlı olarak kaynakların etkin kullanılamaması, gelir dağılımının bozulması, ödemeler dengesinin olumsuz etkilenmesi, tasarruf hacminin azalması sayılabilir. İşsizliğin ortaya çıkardığı sosyal maliyetler arasında ise üretim hacminin azalması, büyüme hızında yavaşlama, sosyal transferlerin artması, yoksulluğun artması, insanların yaşam kalitesinin düşmesi ve bunlara bağlı olarak diğer dolaylı etkiler sayılabilir. Doğru cevap B’dir.

Vergi temelli gelirler politikasıdır. Vergi temelli gelir politikasını savunanlar bu politikanın, fiyatlar üzerinde sıkı bir kontrole gerek kalmaksızın, ekonomide enflasyonu azaltabileceğini ve büyümeyi olumlu etkileyebileceğini ileri sürmektedirler. Bu tür bir politika, örneğin toplu sözleşme sürecini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle sendikalar bu politikayı kabul etmezler. Ayrıca vergi sistemini bu politika ile uyumlu hâle getirebilmek için gerekli yasal düzenlemelerin yapılması gerekir. Vergi sisteminin güncel ekonomik sorunlara çözüm sunabilmesi için değiştirilmesi bazı siyasi riskler içermektedir. Parlamentonun ileri sürülen politika alternatifini kabul etmesi gerekir. Eğer başka alternatif politikalar varsa bunlara öncelik verilmesi önerilebilir. Ek olarak vergi temelli gelirler politikasının uygulanabilmesi ve denetlenmesi için yapısal bazı ek görevlerin yerine getirilmesi gerekebilir. Doğru cevap B’dir.

Artur B. Laffer, vergi indirimi politikasının uygulanması hâlinde vergi hasılatının daha fazla olacağını iddia etmekte ve bunun nedeni olarak da vergi indirimi politikası ile gelirin (matrah) yükseleceğini ve yüksek matraha uygulanan indirimli vergi oranı ile vergi hasılatının daha fazla olacağını ileri sürmektedir. Laffer eğrisi olarak bilinen bu yaklaşımda, vergi gelirleri ile vergi oranı arasındaki ilişki önem kazanmaktadır. Vergi oranı yükseldikçe vergi hasılatı önce artmakta, belli bir orandan sonra vergi oranının artması vergi hasılatını azaltmaya başlamaktadır. Doğru cevap A’dır.